Şüpheleri Yokeden Tevhid Gerçeği

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-02-2012

ŞÜPHELERİ YOKEDEN TEVHİD GERÇEĞİ

İbn ‘Useymîn
Çeviren
M

Beşir Eryarsoy

Besmele’nin Şerhi

Bismillahirrahmanirrahiym
[size="3"]Rahman ve Rahim Allah’ın Adıyla
Müellif Allah ona rahmet etsin besmele ile başlayan yüce Allah’ın kitabına uyarak ve Rasûlullah sallallahü aleyhi vesellem’ın izinden giderek eserine besmele ile başlamıştır

Çünkü Peygamber Efendimiz de gönderdiği mektub ve mesajlarının başına besmeleyi yazardı

Burada “besmele”nin: Rahman ve Rahim Allah’ın adı ile yazmaya başlarım, takdirinde olması uygundur

Şu iki sebebten dolayı da takdir edilen bu fiilin sonradan zikredilmesi uygundur:
1- Yüce Allah’ın adı ile başlayarak, O’nun adının bereketinden faydalanmak

2- Münhasıran Allah’ın adıyla başlandığını anlatmak, çünkü taalluk eden lafzın burada” bismi: adıyla” öne alınması hasr ifade eder

Uygun bir fiil olarak takdir edişimizin sebebi ise maksada daha açık bir delil teşkil etmesinden dolayıdır

Mesela bizler bir kitab okumak isterken “Allah’ın adı ile başlarız” diyecek olursak, neye başladığımız bilinmez, lakin “Allah’ın adı ile okuruz” denilecek olursa, bu “başlarım” demekten daha çok açık bir şekilde maksadımızı ifade eder

“Allah” lafza-i celâli şanı yüce ve mübarek yaratıcımızın özel adıdır

Bütün isimlerin kendisinden sonra geldiği en yüce ismidir

Öyle ki yüce Allah’ın şu buyruğunda da böyledir:
”Bu, insanları Rablerinin izniyle karanlıklardan nura; yegane galib, hamde layık olan, göklerde ve yerde bulunan herşey kendisinin olan Allah’ın yoluna çıkarman için sana indirdiğimiz bir kitabtır” (İbrahim, 14/1-2)
Bizler “Allah” lafza-i celâlinin bir sıfat olduğu görüşüne katılmıyoruz

Aksine burada lafza-i celâlin, sıfatın mevsufa tabi oluşu gibi tabi olduğunu kabul etmemek için bir atf-ı beyan olduğu görüşündeyiz

Bundan dolayı ilim adamları; marife (belirli) isimlerin en belirtilisi “Allah” lafzıdır

Çünkü bu lafız yüce Allah’tan başka hiçbir kimseye delâlet etmez, demişlerdir

Rahmân: Yüce Allah’a has ve ondan başkası hakkında kullanılmayan isimlerden birisidir

Geniş rahmette bulunmak sıfatına sahib kimse demektir

Rahîm: Yüce Allah hakkında da, başkası hakkında da kullanılabilen bir isimdir

Rahmete ulaşanlara, rahmetini ulaştıran, rahmet sahibi demektir

Buna göre rahmân geniş rahmet sahibi, rahîm ise rahmeti (başkasına) ulaşan demektir

Her ikisi bir arada kullanıldığı takdirde rahîm ile rahmetini kullarından dilediği kimseye ulaştıran anlamı kastedilir

Yüce Allah’ın: “Dilediğine azab eder, dilediğine de rahmet eder ve yalnız O’na çevirileceksiniz” (el-Ankebût, 29/21) buyruğunda olduğu gibi

Rahmân ile de rahmeti geniş olan kastedilir

Bil ki -Allah’ın rahmeti üzerine olsun- tevhid; yalnızca yüce Allah’a ibadet etmek demektir

İlim ve İdrak

Bilmek (ilim), bir şeyi bulunduğu hal üzere kesin bir şekilde idrâk etmek demektir

İdrâkin altı mertebesi vardır:
1- İlim -tarifi az önce geçti-
2- Basit cahillik: Bütünüyle idrak edememek demektir

3- Mürekkeb cehalet: Bu da bir şeyi üzerinde bulunduğu halin dışında, ondan farklı bir şekilde idrâk etmektir

Bunun “mürekkeb” diye nitelendirilmesi iki türlü cehâlet oluşundan dolayıdır: İnsanın gerçeği bilememesi ve gerçekte bilmediği halde bildiğini zannedecek şekilde kendi durumunu bilememesi

4- Vehim: Böyle olmadığını tercih etmeye sebep teşkil edecek şekilde bir ihtimal bulunmakla birlikte, bir şeyi (belirli bir şekilde) idrâk etmektir

5- Şek (şüphe): Eşit derecede zıt bir ihtimalin varlığı ile birlikte bir şeyin idrâk edilmesidir

6- Zan: Daha az tercih edilecek bir ihtimalin varlığı ile bir şeyi idrak etmektir

İlim zaruri (zorunlu, kesin) ve nazarî olmak üzere iki kısma ayrılır

Zaruri ilim bilinenin idrakinin herhangi bir düşünme ya da istidlâle gerek olmaksızın zorunlu bir şekilde idrâk edilmesidir

Ateşin sıcak olduğunun bilinmesi gibi

Nazarî ilim ise abdeste niyetin vacib oluşunu bilmek halinde olduğu gibi, aklen düşünmeyi ve istidlâli gerektiren bilgidir

Rahmet ve Mağfiret

“Allah’ın rahmeti üzerine olsun” ifadesi istediğini kendisi ile elde edebileceğin ve çekindiğinden de sakınabileceğin Allah rahmetini senin üzerine bol bol indirsin demektir

Bu da yüce Allah geçmiş günahlarını sana bağışlasın ve gelecekte de bunlardan seni koruyup, sana başarı ihsan etsin anlamına gelir

Bu anlamı “rahmet”i tek başına zikretmek halindedir

Eğer bununla birlikte “mağfiret” de söz konusu edilecek olursa, o vakit mağfiret geçmiş günahlar hakkında, rahmet de gelecekte hayır işleme ve günahlardan kurtulabilme başarısı için bir dua olur

[size="3"] Dar alana blok edilerek iri harflerle yazılan bölümler, İmam Muhammed b

Süleyman et-Temimî’ye ait olan metin kısmını; diğer bölümler de, Muhammed b

Sâlih el-‘Useymîn’e ait şerhi teşkil etmektedir

08-02-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Şüpheleri Yokeden Tevhid Gerçeği ŞÜPHELERİ YOKEDEN TEVHİD GERÇEĞİ İbn ‘Useymîn Çeviren M Beşir Eryarsoy Besmele’nin Şerhi Bismillahirrahmanirrahiym [size="3"]Rahman ve Rahim Allah’ın Adıyla Müellif Allah ona rahmet etsin besmele ile başlayan yüce Allah’ın kitabına uyarak ve Rasûlullah sallallahü aleyhi vesellem’ın izinden giderek eserine besmele ile başlamıştır Çünkü Peygamber Efendimiz de gönderdiği mektub ve mesajlarının başına besmeleyi yazardı Burada “besmele”nin: Rahman ve Rahim Allah’ın adı ile yazmaya başlarım, takdirinde olması uygundur Şu iki sebebten dolayı da takdir edilen bu fiilin sonradan zikredilmesi uygundur: 1- Yüce Allah’ın adı ile başlayarak, O’nun adının bereketinden faydalanmak 2- Münhasıran Allah’ın adıyla başlandığını anlatmak, çünkü taalluk eden lafzın burada” bismi: adıyla” öne alınması hasr ifade eder Uygun bir fiil olarak takdir edişimizin sebebi ise maksada daha açık bir delil teşkil etmesinden dolayıdır Mesela bizler bir kitab okumak isterken “Allah’ın adı ile başlarız” diyecek olursak, neye başladığımız bilinmez, lakin “Allah’ın adı ile okuruz” denilecek olursa, bu “başlarım” demekten daha çok açık bir şekilde maksadımızı ifade eder “Allah” lafza-i celâli şanı yüce ve mübarek yaratıcımızın özel adıdır Bütün isimlerin kendisinden sonra geldiği en yüce ismidir Öyle ki yüce Allah’ın şu buyruğunda da böyledir: ”Bu, insanları Rablerinin izniyle karanlıklardan nura; yegane galib, hamde layık olan, göklerde ve yerde bulunan herşey kendisinin olan Allah’ın yoluna çıkarman için sana indirdiğimiz bir kitabtır” (İbrahim, 14/1-2) Bizler “Allah” lafza-i celâlinin bir sıfat olduğu görüşüne katılmıyoruz Aksine burada lafza-i celâlin, sıfatın mevsufa tabi oluşu gibi tabi olduğunu kabul etmemek için bir atf-ı beyan olduğu görüşündeyiz Bundan dolayı ilim adamları; marife (belirli) isimlerin en belirtilisi “Allah” lafzıdır Çünkü bu lafız yüce Allah’tan başka hiçbir kimseye delâlet etmez, demişlerdir Rahmân: Yüce Allah’a has ve ondan başkası hakkında kullanılmayan isimlerden birisidir Geniş rahmette bulunmak sıfatına sahib kimse demektir Rahîm: Yüce Allah hakkında da, başkası hakkında da kullanılabilen bir isimdir Rahmete ulaşanlara, rahmetini ulaştıran, rahmet sahibi demektir Buna göre rahmân geniş rahmet sahibi, rahîm ise rahmeti (başkasına) ulaşan demektir Her ikisi bir arada kullanıldığı takdirde rahîm ile rahmetini kullarından dilediği kimseye ulaştıran anlamı kastedilir Yüce Allah’ın: “Dilediğine azab eder, dilediğine de rahmet eder ve yalnız O’na çevirileceksiniz” (el-Ankebût, 29/21) buyruğunda olduğu gibi Rahmân ile de rahmeti geniş olan kastedilir Bil ki -Allah’ın rahmeti üzerine olsun- tevhid; yalnızca yüce Allah’a ibadet etmek demektir İlim ve İdrak Bilmek (ilim), bir şeyi bulunduğu hal üzere kesin bir şekilde idrâk etmek demektir İdrâkin altı mertebesi vardır: 1- İlim -tarifi az önce geçti- 2- Basit cahillik: Bütünüyle idrak edememek demektir 3- Mürekkeb cehalet: Bu da bir şeyi üzerinde bulunduğu halin dışında, ondan farklı bir şekilde idrâk etmektir Bunun “mürekkeb” diye nitelendirilmesi iki türlü cehâlet oluşundan dolayıdır: İnsanın gerçeği bilememesi ve gerçekte bilmediği halde bildiğini zannedecek şekilde kendi durumunu bilememesi 4- Vehim: Böyle olmadığını tercih etmeye sebep teşkil edecek şekilde bir ihtimal bulunmakla birlikte, bir şeyi (belirli bir şekilde) idrâk etmektir 5- Şek (şüphe): Eşit derecede zıt bir ihtimalin varlığı ile birlikte bir şeyin idrâk edilmesidir 6- Zan: Daha az tercih edilecek bir ihtimalin varlığı ile bir şeyi idrak etmektir İlim zaruri (zorunlu, kesin) ve nazarî olmak üzere iki kısma ayrılır Zaruri ilim bilinenin idrakinin herhangi bir düşünme ya da istidlâle gerek olmaksızın zorunlu bir şekilde idrâk edilmesidir Ateşin sıcak olduğunun bilinmesi gibi Nazarî ilim ise abdeste niyetin vacib oluşunu bilmek halinde olduğu gibi, aklen düşünmeyi ve istidlâli gerektiren bilgidir Rahmet ve Mağfiret “Allah’ın rahmeti üzerine olsun” ifadesi istediğini kendisi ile elde edebileceğin ve çekindiğinden de sakınabileceğin Allah rahmetini senin üzerine bol bol indirsin demektir Bu da yüce Allah geçmiş günahlarını sana bağışlasın ve gelecekte de bunlardan seni koruyup, sana başarı ihsan etsin anlamına gelir Bu anlamı “rahmet”i tek başına zikretmek halindedir Eğer bununla birlikte “mağfiret” de söz konusu edilecek olursa, o vakit mağfiret geçmiş günahlar hakkında, rahmet de gelecekte hayır işleme ve günahlardan kurtulabilme başarısı için bir dua olur [size="3"] Dar alana blok edilerek iri harflerle yazılan bölümler, İmam Muhammed b Süleyman et-Temimî’ye ait olan metin kısmını; diğer bölümler de, Muhammed b Sâlih el-‘Useymîn’e ait şerhi teşkil etmektedir