08-02-2012
|
#4
|
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Tevhid Ve Marifetle İlgili Konular
TEVHİD KONUSUNDAKİ FARKLI GÖRÜŞLER
Müslümanlar Allahu Teâlâ'nın bütün kemâl sıfatlara sahip ve bütün noksan sıfatlardan uzak olduğunda görüş birliği içindedir; fakat onlar bazı sıfatlarda farklı görüşlere sahiptirler
Bir kısmı bu sıfatların kemâl olduğuna inanıp onları Allah'a ait olarak saymış; diğer bir grup da bu sıfatların noksanlık ifade ettiğine inanıp onları yüce Allah'tan uzak tutmuştu Bunu birkaç misalde görebiliriz
Birinci örnek:
Mu'tezile şöyle demektedir: "İnsan, fiillerini kendisi yaratır Çünkü eğer kulun fiillerini Allah yaratsaydı sonra da onları kula nisbet edip onun yaptığını söyleseydi, yahut kulun yapmadığını Allah yapıp onun ortaya koymadığı bir işten dolayı kendisine azap etseydi, ona zulmetmiş olurdu; zulüm ise bir noksanlıktır
Bir işi Allah yapıp sonra o iş yüzünden başkasını ayıplayarak, "Bunu nasıl ve niçin yaptın?" demesi uygun mudur?
Bu konuda Ehl-i sünnet şöyle demektedir: "Allahu Teâlâ her şeyde tek olmasıyla kemâl sahibidir; O'nda her şeyde hükmü geçerli olan kudret sıfatının bulunmadığını söylemek bir kusur ve noksanlıktır Yüce Mevlâ'nın yarattığı varlıklara azap etmesi zulüm değildir O dilerse hayvanlara, delilere ve çocuklara da azap eder Çünkü O, kendi mülkünde istediği gibi tasarruf
eder Ayette belirtildiği gibi: "O'na yaptıklarından sual edilmez
Hüsün ve kubuh (güzel ve çirkin) konusunda söylenen sözler de boştur Ehl-i sünnete göre kulun fiillerini yüce Allah yaratır Kulların yapmadığı fiillerinden dolayı azap görmesi caizdir, mümkündür Ancak yüce Mevlâ rahmetiyle muamele edecek ve onlara yapmadıkları işlerden dolayı azap etmeyecektir
İkinci misal:
Mücessime (Allah'ın cismi olduğunu söyleyenler) ile münezzihe (Allah'ın vücudu olmadığını) söyleyenler arasındaki ihtilâf da konumuza bir misaldir
Mücessime grubu şöyle demektedir: "Eğer Allah'ın cismi olmasaydı, yok olurdu; yok olmaktan daha büyük bir kusur yoktur; onun için Allah'ın cismi vardır 'Allah hiçbir yöne sahip değildir' demek de O'nun için bir kusurdur Çünkü yönü olmayan şeyin varlığı düşünülemez"
Buna mukabil münezzihe de şöyle demektedir: "Eğer Allah cisim olsaydı, sonradan yaratılmış olurdu; bu durumda ezelî olma sıfatını kaybederdi Bütün cihetleri ortadan kaldırmak ancak, cihetler ile çevrelenmiş bir varlığın yokluğunu gerekli kılar Ama, ezelî olarak mevcut ve hiçbir ciheti olmayan yüce zât için, bir yön belirlen-mez"
Üçüncü misal:
Mu'tezile mezhebi, "İtaat sahiplerine sevap vermesi yüce Allah'a vaciptir; çünkü böyle olmaz ise zulüm olur; zulüm ise bir noksanlıktır" der
imam Eş'arî'nin bu konudaki görüşü şöyledir: yüce Allah'ın itaat sahiplerine azap etmesi zulüm değildir; çünkü yüce Allah'ın üzerinde kimsenin bir hakkı yoktur Eğer Allah'ın üzerinde başkasının hakkı olsaydı, Allah o kimseye bağımlı bir hale gelmiş olurdu; bu ise yüce yaratıcı için bir noksanlıktır
Dördüncü misal:
Mu'tezile şöyle demektedir: "Allahu Teâlâ taat olan
layırlı işleri irade eder; yapılmasa da ilâhî irade onu is-
ter İtaat ve hayırlı şeyleri istemek bir kemâldir (yücelik-
tir) Allah isyanı ve kötülükleri irade etmez (istemez);
)nlar yapılsa da Allah istemez; çünkü kötülükleri irade
îtmek bir noksanlıktır"
Bu konuda İmam Eş'arî'nin görüşü şöyledir: "Allahu feâlâ'nın meydana gelmeyen bir şeyi irade etmesi, iradesinde bir noksanlık olur Çünkü bu durumda bir şeyi lirade etmiş fakat onu yerine getirmekten âciz kalmış [olur Yüce Allah isyan olan işleri kötü görse de, onu ira-jde etmemesi olmaz Meydana gelen bir şey kötü de ol-Jsa, Allah onu irade etmedi demek, zât-ı Bari için bir noksanlıktır
Beşinci misal:
Mu'tezile der ki: "Allahu Teâlâ'nın, kullarının iyiliğine olan şeyi yaratması vaciptir; çünkü iyi ve faydalı olanı terketmek bir noksanlıktır"
Bu konuda Eş'arilerin görüşü şöyledir: "Kulları için en faydalı olanı yaratmak yüce Allah'a vacip değildir; çünkü O'nu bir şeyi yapmaya mecbur etmek bir noksanlıktır Yüce ilah için kemâl sıfatı, kendisine kulluk edenlerin kaydı altına girmemektir"
|
|
|
|