Asr-İ Saadette Kur'an Ve Sünnet 'İn Anlaşılması

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-02-2012

2- Hadislerin Yazılması

Peygamber (s

a

v

) hadislerinin başkalarına aktarılmasını teşvik ediyordu

Hadisler eğer başkalarına aktarılacaksa onları korumanın ve onları başkalarına aktarmanın iki yolu vardır

Bunlardan biri, ezberlenmeleri, ikincisi ise, yazılmalarıdır

Nitekim Kur'an-ı Kerimin korunup başka nesillere aktarılması bu iki yolla olmuştur

Hadislerin yazılması konusunda Peygamber (s

a

v

)'den farklı rivayetler nakledilmektedir

Bu rivayetlerin kiminde hadislerin yazılması yasaklanırken kiminde ise teşvik edilmektedir

Hadislerin yazılmalarının yasaklanmasını ifade eden bir hadiste şöyle buyurulmaktadır: "Benim sözlerimden bir şey yazmayın

Herkim benden, Kurandan başka birşey yazmışsa onu yok etsin

[124]
Yasaklama ile ilgili başka rivayetler de vardır

Yazılmasını teşvik aden rivayetlerin, birinde ise Abdullah b

Amr şöyle demektedir: "Peygamber (s

a

v

)'den duyduğum ve muhafaza edilmesini istediğim her şeyi yazıyordum

Kureyş: "Sen Peygamber'den duyduğun herşeyi yazıyorsun, oysa o da insandır; gazap ve rıza hâlinde konuşabilir" diyerek yazmaktan beni menetti

Ben de yazmaktan vazgeçtim ve bu durumu Peygamber'e anlattım

Eliyle ağzına işaret ederek şöyle buyurdu: 'Yaz, nefsim elinde olana yemin ederim ki ondan ancak hak söz çıkar

[125]
Gelen rivayetlerden anlaşıldığı gibi sahabeden bir kısmı hadisleri yazıyordu

Kimi araştırmacılar yazanların sayılarının da az olmadığı görüşündedir

Mesela Muhammed Hamidullah, bunların sayılarının elliye ulaştığı görüşüne katılmaktadır

[126]
Hadislerin yazılmasını yasaklayan ve teşvik eden rivayetler arasındaki çelişkiyi uzlaştırmak için farklı görüşler ileri sürülmüştür

Biz burada daha tutarlı gördüğümüz ikisini nakletmekle yetineceğiz

Bunlardan birincisi şöyledir: Peygamberin kendi sözlerinin yazılmasını yasaklaması, bu sözlerin Kur'an'a karıştırılması endişesinden kaynaklanıyordu

[127] Bu nedenle onları Kur'an'a karıştırmayacaklarından emin olduğu kimselere yazma izni vermişti

Kur'an-ı Kerim âyetlerinin çoğu nazil olduktan ve birçok hafız tarafından ezberlendikten ve başka birşeyle karışması endişesi ortadan kalktıktan sonra Hz

Peygamber hadislerin yazılması iznini genelleştirmiştir

[128]
ikincisi ise; insanların hadislere yönelip Kur'an'ı ihmal etmeleri endişesidir

Hadisleri yazma işinin dar çerçevede tutulması sadece ilk dönemleri kapsamıyor

Kur'an-ı Kerim'in birçoğu indikten ve ezberleyenleri ile onu yazanlar çoğaldıktan sonra da aynı endişe devam etmektedir

Sahabeden yapılan nakillerde bu endişe daha bariz bir şekilde kendini göstermektedir

Mesela bir ara Hz

Ömer hadisleri yazdırtmayı düşünmüş fakat insanların hadislere yönelerek Kur'an'ı ihmal etmelerinden endişe etmiştir

[129]
Sahabe döneminde hadislerin yazıya aktarılması, "Sahife" ismini taşıyan küçük risalelerden ibaret idi

Bildiğimiz anlamda tedvin edilip hacimli kitaplarda toplanmaları sonraki nesillerde gerçekleşmiştir

[130]

3- Lafızla Rivayet Ve Mana İle Rivayet

Sahabe hadisleri lafızlarıyla aktarmaya önem gösteriyordu

Peygamber hangi lafızları kullanmış ve cümleyi nasıl kurmuşsa öylece aktarmaya özen gösteriyorlardı

Genel eğilim buydu

Ancak zaruret halinde mana ile de rivayet ediyorlardı

Lafizla rivayete o derece önem verenleri vardı ki bir harfin eksik veya fazla rivayet edilmesine tahammül etmezlerdi

Birinin bu şekilde bir hadisi rivayet ettiğini gördüklerinde hemen müdahale eder ve düzeltirlerdi

Özellikle Hz

Ömer ve oğlu Abdullah'ın bu işe son derece Önem verdiklerini gelen rivayetlerden anlıyoruz

[131]

08-02-2012	#11
Prof. Dr. Sinsi	Asr-İ Saadette Kur'an Ve Sünnet 'İn Anlaşılması 2- Hadislerin Yazılması Peygamber (sav) hadislerinin başkalarına aktarılmasını teşvik ediyordu Hadisler eğer başkalarına aktarılacaksa onları korumanın ve onları başkalarına aktarmanın iki yolu vardır Bunlardan biri, ezberlenmeleri, ikincisi ise, yazılmalarıdır Nitekim Kur'an-ı Kerimin korunup başka nesillere aktarılması bu iki yolla olmuştur Hadislerin yazılması konusunda Peygamber (sav)'den farklı rivayetler nakledilmektedir Bu rivayetlerin kiminde hadislerin yazılması yasaklanırken kiminde ise teşvik edilmektedir Hadislerin yazılmalarının yasaklanmasını ifade eden bir hadiste şöyle buyurulmaktadır: "Benim sözlerimden bir şey yazmayın Herkim benden, Kurandan başka birşey yazmışsa onu yok etsin[124] Yasaklama ile ilgili başka rivayetler de vardır Yazılmasını teşvik aden rivayetlerin, birinde ise Abdullah b Amr şöyle demektedir: "Peygamber (sav)'den duyduğum ve muhafaza edilmesini istediğim her şeyi yazıyordum Kureyş: "Sen Peygamber'den duyduğun herşeyi yazıyorsun, oysa o da insandır; gazap ve rıza hâlinde konuşabilir" diyerek yazmaktan beni menetti Ben de yazmaktan vazgeçtim ve bu durumu Peygamber'e anlattım Eliyle ağzına işaret ederek şöyle buyurdu: 'Yaz, nefsim elinde olana yemin ederim ki ondan ancak hak söz çıkar[125] Gelen rivayetlerden anlaşıldığı gibi sahabeden bir kısmı hadisleri yazıyordu Kimi araştırmacılar yazanların sayılarının da az olmadığı görüşündedir Mesela Muhammed Hamidullah, bunların sayılarının elliye ulaştığı görüşüne katılmaktadır[126] Hadislerin yazılmasını yasaklayan ve teşvik eden rivayetler arasındaki çelişkiyi uzlaştırmak için farklı görüşler ileri sürülmüştür Biz burada daha tutarlı gördüğümüz ikisini nakletmekle yetineceğiz Bunlardan birincisi şöyledir: Peygamberin kendi sözlerinin yazılmasını yasaklaması, bu sözlerin Kur'an'a karıştırılması endişesinden kaynaklanıyordu[127] Bu nedenle onları Kur'an'a karıştırmayacaklarından emin olduğu kimselere yazma izni vermişti Kur'an-ı Kerim âyetlerinin çoğu nazil olduktan ve birçok hafız tarafından ezberlendikten ve başka birşeyle karışması endişesi ortadan kalktıktan sonra Hz Peygamber hadislerin yazılması iznini genelleştirmiştir[128] ikincisi ise; insanların hadislere yönelip Kur'an'ı ihmal etmeleri endişesidir Hadisleri yazma işinin dar çerçevede tutulması sadece ilk dönemleri kapsamıyor Kur'an-ı Kerim'in birçoğu indikten ve ezberleyenleri ile onu yazanlar çoğaldıktan sonra da aynı endişe devam etmektedir Sahabeden yapılan nakillerde bu endişe daha bariz bir şekilde kendini göstermektedir Mesela bir ara Hz Ömer hadisleri yazdırtmayı düşünmüş fakat insanların hadislere yönelerek Kur'an'ı ihmal etmelerinden endişe etmiştir[129] Sahabe döneminde hadislerin yazıya aktarılması, "Sahife" ismini taşıyan küçük risalelerden ibaret idi Bildiğimiz anlamda tedvin edilip hacimli kitaplarda toplanmaları sonraki nesillerde gerçekleşmiştir [130] 3- Lafızla Rivayet Ve Mana İle Rivayet Sahabe hadisleri lafızlarıyla aktarmaya önem gösteriyordu Peygamber hangi lafızları kullanmış ve cümleyi nasıl kurmuşsa öylece aktarmaya özen gösteriyorlardı Genel eğilim buydu Ancak zaruret halinde mana ile de rivayet ediyorlardı Lafizla rivayete o derece önem verenleri vardı ki bir harfin eksik veya fazla rivayet edilmesine tahammül etmezlerdi Birinin bu şekilde bir hadisi rivayet ettiğini gördüklerinde hemen müdahale eder ve düzeltirlerdi Özellikle Hz Ömer ve oğlu Abdullah'ın bu işe son derece Önem verdiklerini gelen rivayetlerden anlıyoruz[131]