İsa Kelimesindeki Hikmet-İ Nebviyye

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-02-2012

Ve İsa, ölüleri dirilttiğinde ona “O’dur ve O değildir” denildi ve ona bakışta hayret ortaya çıktı

Nitekim, bir beşerin ölüleri dirilttiğini gördüklerinde, düşünsel kurgulamalarıyla akıl yürütenler hayrete düştü — çünkü ölünün, yalnızca bedensel olarak değil, aynı zamanda söz söyler olarak diriltilmesi ilahi bir niteliktir [hasâis-i ilahiyyedendir]

Bakan kişi, beşer suretini ilahi etkiye bürünmüş olarak görünce hayrete düştü

Bu durum, bazılarını “hulûl”den sözetmeye ve ölüleri diriltmesinden dolayı da “o Allah’tır” demeye götürdü

Bundandır ki, onlara “kafir” dendi — ve “küfür” örtmek demektir

Çünkü onlar, ölüyü dirilten Allah’ı, İsa’nın beşerî suretiyle örttüler [color="LightBlue"]

Bundandır ki, Allahu Teala, “‘Allah odur, Meryem oğlu Mesih’dir’ diyenler kafir oldular” [Mâide Suresi, 5/17] buyurdu

Bu kimselerin, bu sözleriyle (Mutlak Hakk’ı yalnızca İsa’nın taayyününe özgü kılmalarından dolayı) hem hata etmeleri, hem de (Hakk’ı İsa’nın beşerî sureti ile örtmekle) kafir olmaları, “o Allah’tır” demelerinden olmadığı gibi, “Meryem oğludur” demelerinden de değildir — bu ikisini bir araya getirip, “Allah odur, Meryem oğlu Mesih’tir” demelerindendir

Onlar, (İsa’nın beşerî suretinin) ölüyü diriltmesinden dolayı, Allah’ı, “Meryem oğludur” sözüyle, o beşer suretine indirgeyerek saptılar — ve o, hiç kuşkusuz Meryem’in oğludur

Ama onların bu sözünü işitenler sandılar ki, bu sözü söyleyenler uluhiyeti surete nisbet ettiler ve onu suretin aynı kıldılar

Halbuki onlar böyle yapmayıp, İlahi Huviyeti işin başından (yani, İsa’nın zuhurunun başlangıcından itibaren) beşer suretine özgü kıldılar — ki bu (suret de, onlara göre) Meryem’in oğludur

Dolayısıyla onlar, sureti (yani, İsa’nın beşerî suretini) hükümden (yani, İsa’nın beşeri suretindenortaya çıkan ölüyü diriltme hükmünden) ayırdılar (ve böylece İsa’ya bakıp, ‘bu beşerdir’ dediler; ölüyü diriltmesine bakıp, ‘Allah’a özgü olan bu halin beşerden ortaya çıkması olmayacak bir şeydir’ dediler Böylece: “Muhakkak Allah, Meryem oğlu İsa suretindedir” dediler)

Nitekim Cebrail beşer suretinde geldiğinde üflemedi

Sonradan üfledi

Böyle olunca, suret ve üflemeyi ayırdı

Dolayısıyla, üfleme suretten ortaya çıkmış olsa bile, suretin zatî bir niteliği değildir

Böyle olunca, insanlar arasında İsa’nın mahiyeti hakkında görüş farklılıkları ortaya çıktı

İmdi, beşer sureti yönünden ona bakan kişi, “O, Meryem’in oğlu Mesih’dir” der

Ve beşer olarak görünen sureti yönünden ona bakan kişi, onu Cebrail’e nisbet eder

Ve kendisinden ölüyü diriltmesinin zahir oluşu yönünden bakan kişi, onu ruh yoluyla Allah’a nisbet eder ve “O, Allah’ın Ruhudur [color="LightBlue"]” der — yani o, üflediği kimseye hayat verendir

Kimi zaman, edilgenlik çekimiyle, onda Hak vehmolunur

Kimi zaman onda Melek vehmolunur ve kimi zaman da onda insanın beşer olmaklığı vehmolunur

Böylece, kendisine bakanlar üzerinde bu yönlerden hangisi egemense, İsa o yönde olur

Ve o Allah’ın Kelimesi’dir ve Allah’ın Ruhu’dur ve Allah’ın kuludur

Ve beşerî duyumsal surette böylesi bir durum bir başkası için sözkonusu değildir

Her kişi kendi babasına nisbet olunur [color="LightBlue"], Kendi Ruhunu beşer suretine üfleyene değil

Çünkü, gerçekte Allah insan bedenini düzenlediğinde [color="LightBlue"], Kendi söyleyişiyle, “Ona şekil verdiğimde ve ona üflediğimde” [Hicr Suresi, 15/29] — yani, ona Kendi Ruhu’ndan üflediğinde, onun varlığındaki ve ayn’ındaki ruhu Kendisine nisbet etti

Ama İsa için, bu böyle değildir: onun bedeninin düzenlenişi, Ruh’un üflenişinde içkindir — ki bu durum, sözünü ettiğimiz gibi, başkaları için sözkonusu değildir

Varolan herşey, Allah’ın sonu gelmez kelimeleridir, çünkü varolan herşey “Ol”dandır ve “Ol” [Kün] Allah’ın Kelimesi’dir

İmdi, Kelime (mutlaklık ve ahadiyet üzere olup, herhangi bir sıfatla sıfatlanmamış olan) O’na (yani, Hakk’ın Mutlak Zatı’na) nisbet olunabilir mi — ki bu takdirde, (“Ol” Kelimesi’nin) mahiyeti bilinemez (çünkü Hakk’ın kelamı, bu mertebede, Zatı’nın aynıdır)

Ya da, Hak Teala, “Ol” diyen bir surete mi nüzul eder — ki bu takdirde ise, “Ol” Kelimesi’nin, nüzul ettiği ve zahir olduğu o suretin hakikati olduğu söylenebilir

Kimi arifler ilkinde karar kılarken, kimi arifler de öbüründe karar kılmışlardır — arif olanlardan geri kalanı ise bu meseleye (yani, “Ol” emrinin mutlak Zat’a mı yoksa mutlak Zat’ın nüzul ettiği surete mi nisbet olunacağı meselesine) ilişkin olarak hayrete düşmüş ve (bu iki itibardan hangisiyle hükmedeceklerini) bilememişlerdir

Ve bu mesele ancak deneyimleme [color="LightBlue"] yoluyla bilinebilir — tıpkı Beyazıd Bestamî de olduğu gibi

Ki o, öldürdüğü karıncayı, üfleyerek (duyumsal olarak) dirilttiğinde üfleyenin kim olduğunu bilerek üflemişti

Dolayısıyla Bestamî, İsevî görüye [meşhed] sahipti

Manevî olarak diriltmeye gelince, bu diriltme ilim yoluyla olur

Böylesi bir dirilmeyle elde edilen hayat; ilahî, zatî, ilmî ve nuranî bir hayattır ve buna ilişkin olarak Allahu Teala şöyle buyurur: “Ölü iken dirilttiğimiz ve kendisine insanlar arasında yürüyebileceği bir nur verdiğimiz kimse

” [En’am Suresi, 6/122]

Ölü bir nefsi, Allah’ı bilmeye ilişkin ilmî hayatla dirilten bir kimse, bu nefsi ilim yoluyla diriltmiştir ve bu kimse, sahip olduğu bu nurla (yani, ilim nuruyla) insanlar arasında, yani suret olarak kendisine benzer olanlar arasında yürür

Olmasaydı O ve olmasaydık biz (yani, ayan-ı sabitemiz) — olmazdı olan
Biz gerçekte Hakk’ın kullarıyız ve O bizim Mevlâ’mızdır

Ve ben “İnsan” dediğimde, biz O’nun ayn’ıyız, anla öyleyse
Ve İnsan ile (yani, insanın beşer suretiyle) örtülü kalma —

(Hakk’ın varlığına delalet eder bir) delil verdi sana o İnsan

Hak ol ve halk ol — Allah ile Rahman olursun böylece

O’ndan aldığınla O’nun yarattıklarını besle
Ki böylece rahatlık verici
Ve (ruhun gıdası olan marifet ve hakikatleri insanlara saçmakla)
Güzel koku saçıcı olursun
Ve biz O’nunla bizde zahir olanı O’na verdik
Ve İlahi Emr O’nunla bizler arasında taksim edildi
Ve O bize (ruh üflemekle) hayat verdiğinde,
Kalbimi bilen ona hayat verdi

Ve biz (kâmil insanlar) orada (Mutlak Hakk’ın tecelli-i akdesinden önce)
Oluşlar [color="LightBlue"] ve aynlar ve zamanlar idik
Ama (zat ve sıfat olarak Hakk’ın varlığında istihlakimiz) sürekli değildir bizde,
Ama böyleyizdir zaman zaman
Ve (Cebrail tarafından) unsurlardan oluşan beşer suretiyle ruhun üflenmesi işinde bizim söylediğimize (yani, İsa’nın bedeni ve beşeri suretinin düzenlenişinin, ruhun üflenmesinde içkin olduğuna) delalet eden şeylerden biri de, Hakk’ın, Kendi nefsini “Rahmanî Nefes” ile nitelendirmiş olmasıdır

Ve bir sıfatla nitelenen herhangi bir şey, bu nitelendiği sıfatın kendi bulunmaklığını gerektirdiği herşeyde bu sıfata tabidir

Ve, nefesin, nefes vermeyi gerektirdiğini bilirsin

Bundandır ki, İlahi Nefes alem suretlerini kabul etti

Böyle olunca, İlahi Nefes, alem suretleri için heyulanî cevher gibidir

O halde İlahi Nefes, Tabiat’ın ta kendisidir

08-02-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	İsa Kelimesindeki Hikmet-İ Nebviyye Ve İsa, ölüleri dirilttiğinde ona “O’dur ve O değildir” denildi ve ona bakışta hayret ortaya çıktı Nitekim, bir beşerin ölüleri dirilttiğini gördüklerinde, düşünsel kurgulamalarıyla akıl yürütenler hayrete düştü — çünkü ölünün, yalnızca bedensel olarak değil, aynı zamanda söz söyler olarak diriltilmesi ilahi bir niteliktir [hasâis-i ilahiyyedendir] Bakan kişi, beşer suretini ilahi etkiye bürünmüş olarak görünce hayrete düştü Bu durum, bazılarını “hulûl”den sözetmeye ve ölüleri diriltmesinden dolayı da “o Allah’tır” demeye götürdü Bundandır ki, onlara “kafir” dendi — ve “küfür” örtmek demektir Çünkü onlar, ölüyü dirilten Allah’ı, İsa’nın beşerî suretiyle örttüler [color="LightBlue"] Bundandır ki, Allahu Teala, “‘Allah odur, Meryem oğlu Mesih’dir’ diyenler kafir oldular” [Mâide Suresi, 5/17] buyurdu Bu kimselerin, bu sözleriyle (Mutlak Hakk’ı yalnızca İsa’nın taayyününe özgü kılmalarından dolayı) hem hata etmeleri, hem de (Hakk’ı İsa’nın beşerî sureti ile örtmekle) kafir olmaları, “o Allah’tır” demelerinden olmadığı gibi, “Meryem oğludur” demelerinden de değildir — bu ikisini bir araya getirip, “Allah odur, Meryem oğlu Mesih’tir” demelerindendir Onlar, (İsa’nın beşerî suretinin) ölüyü diriltmesinden dolayı, Allah’ı, “Meryem oğludur” sözüyle, o beşer suretine indirgeyerek saptılar — ve o, hiç kuşkusuz Meryem’in oğludur Ama onların bu sözünü işitenler sandılar ki, bu sözü söyleyenler uluhiyeti surete nisbet ettiler ve onu suretin aynı kıldılar Halbuki onlar böyle yapmayıp, İlahi Huviyeti işin başından (yani, İsa’nın zuhurunun başlangıcından itibaren) beşer suretine özgü kıldılar — ki bu (suret de, onlara göre) Meryem’in oğludur Dolayısıyla onlar, sureti (yani, İsa’nın beşerî suretini) hükümden (yani, İsa’nın beşeri suretindenortaya çıkan ölüyü diriltme hükmünden) ayırdılar (ve böylece İsa’ya bakıp, ‘bu beşerdir’ dediler; ölüyü diriltmesine bakıp, ‘Allah’a özgü olan bu halin beşerden ortaya çıkması olmayacak bir şeydir’ dediler Böylece: “Muhakkak Allah, Meryem oğlu İsa suretindedir” dediler) Nitekim Cebrail beşer suretinde geldiğinde üflemedi Sonradan üfledi Böyle olunca, suret ve üflemeyi ayırdı Dolayısıyla, üfleme suretten ortaya çıkmış olsa bile, suretin zatî bir niteliği değildir Böyle olunca, insanlar arasında İsa’nın mahiyeti hakkında görüş farklılıkları ortaya çıktı İmdi, beşer sureti yönünden ona bakan kişi, “O, Meryem’in oğlu Mesih’dir” der Ve beşer olarak görünen sureti yönünden ona bakan kişi, onu Cebrail’e nisbet eder Ve kendisinden ölüyü diriltmesinin zahir oluşu yönünden bakan kişi, onu ruh yoluyla Allah’a nisbet eder ve “O, Allah’ın Ruhudur [color="LightBlue"]” der — yani o, üflediği kimseye hayat verendir Kimi zaman, edilgenlik çekimiyle, onda Hak vehmolunur Kimi zaman onda Melek vehmolunur ve kimi zaman da onda insanın beşer olmaklığı vehmolunur Böylece, kendisine bakanlar üzerinde bu yönlerden hangisi egemense, İsa o yönde olur Ve o Allah’ın Kelimesi’dir ve Allah’ın Ruhu’dur ve Allah’ın kuludur Ve beşerî duyumsal surette böylesi bir durum bir başkası için sözkonusu değildir Her kişi kendi babasına nisbet olunur [color="LightBlue"], Kendi Ruhunu beşer suretine üfleyene değil Çünkü, gerçekte Allah insan bedenini düzenlediğinde [color="LightBlue"], Kendi söyleyişiyle, “Ona şekil verdiğimde ve ona üflediğimde” [Hicr Suresi, 15/29] — yani, ona Kendi Ruhu’ndan üflediğinde, onun varlığındaki ve ayn’ındaki ruhu Kendisine nisbet etti Ama İsa için, bu böyle değildir: onun bedeninin düzenlenişi, Ruh’un üflenişinde içkindir — ki bu durum, sözünü ettiğimiz gibi, başkaları için sözkonusu değildir Varolan herşey, Allah’ın sonu gelmez kelimeleridir, çünkü varolan herşey “Ol”dandır ve “Ol” [Kün] Allah’ın Kelimesi’dir İmdi, Kelime (mutlaklık ve ahadiyet üzere olup, herhangi bir sıfatla sıfatlanmamış olan) O’na (yani, Hakk’ın Mutlak Zatı’na) nisbet olunabilir mi — ki bu takdirde, (“Ol” Kelimesi’nin) mahiyeti bilinemez (çünkü Hakk’ın kelamı, bu mertebede, Zatı’nın aynıdır) Ya da, Hak Teala, “Ol” diyen bir surete mi nüzul eder — ki bu takdirde ise, “Ol” Kelimesi’nin, nüzul ettiği ve zahir olduğu o suretin hakikati olduğu söylenebilir Kimi arifler ilkinde karar kılarken, kimi arifler de öbüründe karar kılmışlardır — arif olanlardan geri kalanı ise bu meseleye (yani, “Ol” emrinin mutlak Zat’a mı yoksa mutlak Zat’ın nüzul ettiği surete mi nisbet olunacağı meselesine) ilişkin olarak hayrete düşmüş ve (bu iki itibardan hangisiyle hükmedeceklerini) bilememişlerdir Ve bu mesele ancak deneyimleme [color="LightBlue"] yoluyla bilinebilir — tıpkı Beyazıd Bestamî de olduğu gibi Ki o, öldürdüğü karıncayı, üfleyerek (duyumsal olarak) dirilttiğinde üfleyenin kim olduğunu bilerek üflemişti Dolayısıyla Bestamî, İsevî görüye [meşhed] sahipti Manevî olarak diriltmeye gelince, bu diriltme ilim yoluyla olur Böylesi bir dirilmeyle elde edilen hayat; ilahî, zatî, ilmî ve nuranî bir hayattır ve buna ilişkin olarak Allahu Teala şöyle buyurur: “Ölü iken dirilttiğimiz ve kendisine insanlar arasında yürüyebileceği bir nur verdiğimiz kimse” [En’am Suresi, 6/122] Ölü bir nefsi, Allah’ı bilmeye ilişkin ilmî hayatla dirilten bir kimse, bu nefsi ilim yoluyla diriltmiştir ve bu kimse, sahip olduğu bu nurla (yani, ilim nuruyla) insanlar arasında, yani suret olarak kendisine benzer olanlar arasında yürür Olmasaydı O ve olmasaydık biz (yani, ayan-ı sabitemiz) — olmazdı olan Biz gerçekte Hakk’ın kullarıyız ve O bizim Mevlâ’mızdır Ve ben “İnsan” dediğimde, biz O’nun ayn’ıyız, anla öyleyse Ve İnsan ile (yani, insanın beşer suretiyle) örtülü kalma — (Hakk’ın varlığına delalet eder bir) delil verdi sana o İnsan Hak ol ve halk ol — Allah ile Rahman olursun böylece O’ndan aldığınla O’nun yarattıklarını besle Ki böylece rahatlık verici Ve (ruhun gıdası olan marifet ve hakikatleri insanlara saçmakla) Güzel koku saçıcı olursun Ve biz O’nunla bizde zahir olanı O’na verdik Ve İlahi Emr O’nunla bizler arasında taksim edildi Ve O bize (ruh üflemekle) hayat verdiğinde, Kalbimi bilen ona hayat verdi Ve biz (kâmil insanlar) orada (Mutlak Hakk’ın tecelli-i akdesinden önce) Oluşlar [color="LightBlue"] ve aynlar ve zamanlar idik Ama (zat ve sıfat olarak Hakk’ın varlığında istihlakimiz) sürekli değildir bizde, Ama böyleyizdir zaman zaman Ve (Cebrail tarafından) unsurlardan oluşan beşer suretiyle ruhun üflenmesi işinde bizim söylediğimize (yani, İsa’nın bedeni ve beşeri suretinin düzenlenişinin, ruhun üflenmesinde içkin olduğuna) delalet eden şeylerden biri de, Hakk’ın, Kendi nefsini “Rahmanî Nefes” ile nitelendirmiş olmasıdır Ve bir sıfatla nitelenen herhangi bir şey, bu nitelendiği sıfatın kendi bulunmaklığını gerektirdiği herşeyde bu sıfata tabidir Ve, nefesin, nefes vermeyi gerektirdiğini bilirsin Bundandır ki, İlahi Nefes alem suretlerini kabul etti Böyle olunca, İlahi Nefes, alem suretleri için heyulanî cevher gibidir O halde İlahi Nefes, Tabiat’ın ta kendisidir