Hz. Adem (A.S.)

O, bu hususta asil olmayacak, kendi zatı ve şahsı namına asıl olarak hükümleri icra edemeyecek ancak benim bir naibim, kalfam olacak, iradesiyle benim iradelerimi, emirlerimi, kanunlarımı tatbike memur bulunacak sonra onun arkasından gelenler ve ona halef olarak aynı vazifeyi icra edecek olanlar bulunacaktır "Verdikleriyle sizi denemek için, yeryüzünün halifeleri kılan ve kiminki kiminizden derecelerle üstün yapan odur" (el-En'am, 165) ayetinin sırrı zahir olacaktır Bu mana, Ashab-ı Kiram ve Tabiîn'den uzun uzadıya nakledilegelen tefsirlerin özetidir (Elmalılı, age, I, 300)
Allahü Teala, Adem'i yeryüzünde halifesi yapacağını meleklerine istişare eder gibi tebliğ etmiş, Adem'i yarattıktan sonra ona eşyanın isimlerini öğretmiş, eşyanın bilgisini edinme ve beyan etme kabiliyetini vermiştir Meleklerin devamlı olarak tesbih ve takdis vazifesiyle meşgul olmaları ve nefislerinin olmaması sebebiyle yeryüzünde halifelik ve imtihan keyfiyetlerine Adem ve evladlarının layık olacaklarını Adem ile meleklerini bir imtihandan geçirerek göstermiştir
Yüce Allah Adem'i yarattıktan sonra zevcesi Havva'yı onun eğe veya başka bir görüşe göre kaburga kemiğinden yarattı (Kitabü Mecmuatün mine't-Tefasir içinde Hazin, II, 3) İbn Mes'ud ve İbn Abbas, "Allah Havva'yı, Adem'i Cennet'e yerleştirdikten sonra yaratmıştır" demişlerdir (en-Nisa, 4/1; Tecrîd-i Sarîh Tercemesi, XI, 304)
Hz Adem'in Cennet'e Yerleştirilmesi:
Yüce Allah Adem ve eşine şöyle diyerek, Cennet'e yerleştirdi: "Ve demiştik ki: "Ey Adem, sen ve eşin Cennet'te yerleş, otur Ondan (Cennet'in yiyeceklerinden) istediğiniz yerden ikiniz de bol bol yiyin Fakat şu ağaca yaklaşmayın Yoksa ikiniz de kendinize zulmedenlerden olursunuz " (el-Bakara, 2/35; el-A'raf, 7/19) "Muhakkak bu (İblis) sana ve zevcene düşmandır Sakın sizi Cennet'ten çıkarmasın; sonra zahmet çekersin Çünkü senin acıkmaman ve çıplak kalmaman ancak burada mümkündür ve sen burada susamazsın ve güneşte yanmazsın " (Taha 20/1 17-1 19)
Hz Adem ve eşine yasaklanan bu ağacın ne olduğu kesin olarak bilinmiyor Bu ağacın buğday veya üzüm veyahut da incir olduğu hakkında rivayetler vardır Biz bu ağacın ne olduğunu bilemeyiz Çünkü yüce Allah bu ağacın ismini bize bildirmemiştir Cenab-ı Hakk Cennet'te Adem'e büyük bir hürriyet vermekle beraber yine de buna bir sınır koymuştur Bu sınırı aştıkları takdirde, kendilerine zulüm edeceklerdir Cennet'e bu yasak ağaç, yenilmek için değil, insanın hayatını disipline etmek ve bir sınırlama ve kulluk için konulmuştur Bununla beraber biz "Dünyayı sevmek, her bir günahın başıdır" hadîsinde bu yasak ağacı tayin eden bir dalalet buluyoruz Demek Hz Adem o zaman dünya sınırlarına yaklaşmamak emri almış ve bundan bir müddet fıtratının gereği olarak yememiştir (Elmalılı Hamdi Yazır, age, l, 323-324)
Daha önce İblis Hz Adem'in üstünlüğünü çekemeyerek Allah'ın emrine karşı gelmiş, Adem'e secde etmeyip, saygı göstermemiş ve Cennet'ten kovulmuştu O zaman şeytan'ın Hz Adem ve evlatlarına musallat olup azdırma imkanı kaldırılmamıştı Hatta, İblis'e onları günah işlemeye teşvik etme gücü verilmişti (Bk el-A'raf, 7/12-18; el-Hicr, 15/32-42) Çünkü Adem'in şeref ve üstünlüğü, nefsine ve şeytana uymamakla gerçekleşecekti Kendilerine verilen akıl ve irade sebebiyle Adem ve soyu, imtihandan geçecekler, sınanmaları için de peygamberler gönderilecekti
Vesvese vererek insanları azdırma kabiliyetine sahip olan şeytan, ne yaptıysa yaptı, bir yolunu bularak Cennet'e girebildi "Derken şeytan, onlardan gizli bırakılmış o çirkin yerlerini (avret mahallerini) kendilerine açıklayıp göstermek için ikisine de vesvese verdi ve 'Rabbiniz size bu ağacı başka bir şey için değil, ancak iki melek olacağınız yahut ölümden kurtulup ebedi olarak kalıcılardan bulunacağınız için yasak etti' dedi Bir de onlara, 'Ben sizin iyiliğinizi isteyenlerdenim' diye yemin etti: İşte bu şekilde ikisini de aldatarak o ağaçtan yemeye tevessül ettirdi Ağacın meyvesini tattıkları anda ise, o çirkin yerleri kendilerine açılıverdi ve üzerlerine Cennet yaprağından üst üste yamayıp örtmeye başladılar Rableri de "Ben size bu ağacı yasak etmedim mi? Şeytan size apaçık bir düşmandır, demedim mi? diye nida etti" (el-A'raf 7/20-22) "Bundan sonra Adem, Rabbinden (vahiy yoluyla) kelimeler belleyip aldı ve şöyle diyerek Allah'a yalvardılar: Ey Rabbimiz kendimize yazık ettik Eğer bizi bağışlamaz ve bizi esirgemezsen herhalde en büyük zarara uğrayanlardan olacağız, dediler" (el-A'raf, 7/23) "Sonra Rabbi onu seçti (peygamber yaptı) da tevbesini kabul buyurdu ve ona doğru yolu gösterdi Allah şöyle dedi: 'Dünyada birbirinize düşman olmak üzere her ikiniz de oradan (Cennet'ten) ininiz Artık benden size bir hidayet (kitap) geldiği zaman, kim benim hidayetime uyarsa, işte o sapıklığa düşmez ve bedbaht olmaz (ahirette zahmet çekmez) " (Taha, 20/122-123) Böylece Hz Adem ve Havva ve nesilerinin yeryüzünde yerleşip kalmaları ve burada üreyip geçinmeleri, imtihan edilmeleri takdir edildi ve gerçekleştirildi (el-Bakara, 2/3638; el-A'raf, 7/24)
Buharî, Müslim, Ebu Davûd, Neseî ve Tirmizî'nin rivayet ettikleri bir hadîsinde Hz Peygamber (sas) şöyle buyurdu: "Adem (as) ile Musa (as)'ın ruhları Rapleri nezdinde münakaşa ettiler ve Adem (as), Musa (as)'ı delil getirerek mağlup etti Musa (as) dedi ki: "Sen Allah'ın eliyle (kudretiyle) yarattğı ve ruhundan üflediği ve melekleri senin için secde ettirdiği ve Cennet'ine yerleştirdiği Adem'sin Sonra da sen işlediğin suç sebebiyle insanları yeryüzüne indirdin' dedi Bunun üzerine Adem (as) 'Sen Allah'ın peygamberliğine ve konuşmasına seçtiği ve içinde her şeyin açıklaması bulunan (Tevrat) levhalarını verdiği ve münacat edici olarak kendisine yaklaştırdığı Musa'sın Benim yaratılmamdan kaç sene önce Tevrat'ı yazdığım gördün?' dedi Musa (as), 'Kırk sene önce' diye cevap verdi Adem, 'şu halde içinde 've Adem Rabbi'ne isyan etti de' mealindeki ayeti gördün mü?' dedi Musa (as) 'Evet, gördüm' dedi Adem (as) 'Allah'ın beni yaratmasından kırk sene önce işleyeceğimi yazdığı işi işlemem üzerine beni nasıl azarlarsın' dedi Resulullah (sas) neticede "Adem hüccet ile Musa'yı mağlup etti" buyurdu (et-Tac, l, Hadis no: 40) Bundan sonra gelecek hidayet rehberlerine (peygamberlere), iman ederek uyup bağlanacaklar için, korkup üzülecekleri bir şeyin olmadığı ve bunların Cennet'e girecekleri bildirildi, inkar edip kötülük yapanların Cehennem'e girecekleri anlatıldı (el-Bakara, 2/38-39, 82)