|
Prof. Dr. Sinsi
|
Görgü Kuralları ...Adab-İ Muaşeret...
Edep; güzel terbiye,iyi davranış,güzel ahlâk,haya,nezaket,zarafet demektir Edep,hiçbir hırsızın çalamadığı güzel bir ziynettiredep, insanla hayvani ayıran farktır
Hazret-i Ömer "Edep,ilimden önce gelir" buyurur
Mevlana hazretleri de;
“Aradım tüm meclisleri,kıldım ilmi talep;
Dediler ilim en sonda,önce gerek Edep”…
Peki bu kuralları nereler de ve nasıl kullanmamız gerekirDilerseniz onları sırasıyla görelim:
Sokakta: Sokağa tükürmek, çöp atmak, geliş geçişe mâni olmak, tiksindirici çirkin şeyler bırakmak, görgüsüzlüktür İhtiyar, kadın ve hastalara her zaman öncelik verilir İhtiyaçları varsa yardımcı olunur
Yürürken: Pek yavaş veya pek hızlı ve büyüklenerek yürümemelidir! Kur’an-ı kerimde,"yer yüzünde böbürlenerek yürümeAllah kendini beğenip övünen hiçbir kimseyi sevmez"(Sûre-i Lokman,18)
Yolda,büyük bir zat veya bir âlim ile beraber giden kimse,onun önünden ve solundan değil,sağından yürür
Taşıma araçlarında: İnip binerken itişmek,sıra olan yerlerde sırasını beklememek çirkin davranıştır Gençler; yaşlılara ve hastalara yer verirPeygamber efendimiz, (Büyüklerini saymayan bizden değildir) buyuruyorNe yazık ki,günümüzde bazı gençler,yer vermemek için uyur numarası yapıyor,volkmen dinliyor
Alışverişte: İzin almadan satıcının malına dokunulmaz Malın görünüşünü, kalitesini bozacak şekilde ellenilmez ve bakılmaz Fiyat konusunda fazla ısrar edilmezAlınsa da alınmasa da teşekkür edilirSatıcı müşterisinin memnun olacağı hal ve harekette bulunurMalını almayanlara kızmaz,darılmaz,aleyhlerine olacak bir sözü arkalarından da söylemezAlışverişte her iki taraf birbirlerini aldatmaktan uzak durur
Toplu yerlerde: Düğün,cenaze ve bayramda daha hassas,nazik ve kibar olunurYere ve zamana göre uygun tavır takınılırCenazede,cenaze sahiplerinin üzüntüsünü paylaşılır,maddî ve mânevî üzerine düşen yardım yapılır,tesellî edici söz ve davranışlarda bulunulurYakınlarını kaybedenlere daha yakın davranılırDüğün ve bayramlarda her zamankinden daha fazla güler yüzlü,neşeli,nazik,ikram edici olmak,büyüklere ve küçüklere uygun hediyeler vermek,gönüllerini ve duâlarını almak,görgülerimiz arasındadır Görgüde, eliyle ve diliyle başkalarını incitmemek esastır
Komşulukta: İyi geçim,karşılıklı yardımlaşma,dert ve sevinçlerine iştirâk,her karşılaştıklarında selâmlaşma,hal hatır sorma,birbirinden isteklerini imkan ölçüsünde temin etme önemli görgü kurallarındandır Gürültü,çöp,pislik,rahatsız edici koku ve benzeri şeylerle komşuları rahatsız etmek hiç hoş karşılanmazKomşu kadın ve çocuklarına ayrı bir îtinâ,hürmet ve şefkat gösterilir
Misafirlikte: Misafire ikram etmelidir! Peygamber efendimiz,(Allaha veahiret gününe inanan,misafirine ikram etsin) buyurdu Misafire ikram,ona karşı güler yüzlü ve tatlı dilli olmaktır Yemek için külfete girmemeli,hazırda ne varsa,onu ikram etmeliPeygamber efendimiz,(Misafir için külfete girmeyin, misafir bundan rahatsız olur Misafirini üzen Allahı üzmüş olur) buyurdu Hz Ali, (Dostların kötüsü, senin için külfete giren,seni özür dilemeye mecbur bırakandır) buyuruyor
Misafirden hizmet beklememeli! Peygamber efendimiz,(Misafirden hizmet beklemek,aklın noksanlığına alamettir) buyurdu
Misafir, ev sahibinin gösterdiği yere oturmalı, ona itiraz etmemelidirPeygamber efendimiz, (Bir arkadaşın yanına gidince, oradan ayrılana kadar, o arkadaş senin emîrindir) buyurmaktadır
Hasta ziyaretinde: Ziyarete yeni elbise ile değil,her gün giydiği elbise ile gitmelidir! Giderken meyve veya çiçek gibi bir hediye götürmek iyi olurHastaya bakmayıp,sağa sola veya önüne bakmak uygun olmadığı gibi,devamlı olarak hastanın yüzüne bakmak da uygun değildirHastanın yanında asık suratlı durmamalı,güzel şeylerden bahsetmeli,iyileşmesi için duâ etmelidir!
Konuşurken: Konuşanın sözünü kesmek nezaketsizliktir Hadis-i şerifte, (Arkadaşı konuşurken susmak mürüvvettendir) buyuruldu Mürüvvet; insanlık, yiğitlik, iyilik cömertlik faydalı olmak gibi manalara gelir ki, hallerin en güzeline riayet etmek demektir
Eve girerken: Evimize Besmele ile ve İhlas suresini okuyarak girmeliyiz! Sağ ayakla içeriye girip, selam vermeliyiz! Her işe Besmele ile başlamaya alışmalıdır!
Birinin evine girerken, izin istemek gerekirKapının zilini çalarak veya seslenerek,izin istemelidir! İzin üç defa olurBirincisinde ses verilmezse,bir dakika kadar sonra,ikinci defa da ses çıkmazsa,üçüncü defa zile basmalı,yine ses yoksa,dört rekat namaz kılacak kadar bekledikten sonra gitmelidir! Kapı aralanırsa,aradığını sormadan önce,kendini tanıtmalıdır!ve buyur edilince de edeple selam vererek içeri girmelidir
Netice-i kelam,bu ve benzeri örnekleri hayatın çeşitli alanlarına yaymamız mümkün Ama sözün özü,her nereye gidersek gidelimbulunduğumuz ortama göre dinimizin emir ve tavsiyelerini imkanlar nispetinde hayata geçirmeye mecbur olduğumuz bilinciyle hareket edelimBu yapılanın,menfaatimiz icabı olduğunu asla unutmayalımSözlerimi şu güzel deyişle noktalıyorum:
Edep;bir tac imiş Nur-u Hüda’dan
Giy ol tacı, emin ol her belâdan
|