Cemaatle Namaz Kılmanın Hükmü Hakkında Fasıla

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-02-2012

Nesai’nin rivayetine göre; Rasulullah (s

a

v

) Cibril önde olduğu halde arkasnıda namaz kılmıştır

” Demişlerdir ki:
“ebu Bekre safın arkasında ek olarak ihram (tekbiri) aldı

Sonra da safa bitişinceye dek yürüdü

Rasulullah (s

a

v

) ta ona iade etmesini emretmedi

”238
(238) Buhari: 2/222, Namazın sıfatı hakkında: Safın dışında rükü ederse babında; Nesai: 2/118, imamet: Rüküsuz saf durma babında; ebu Davud: 683, Namaz’da: Kişi safda durmadan rükü ederse babında rivayet etmişlerdir

Aynı zamanda şunu da demişlerdir:
3şüphesiz ki ibni abbas, Rasulullah’ın (s

a

v

) solunda geçmiş bulunurken ihram tekbiri almıştı

Rasulullah (s

a

v

) ta eliyle onu tutup sağına doğru çekmiştir

”239
(239) Buhari: 2/161, Cemaatle namaz bölümünde: iman kıldırmaya niyet etmezse sonra da bir topluluk gelse ve onlara imam olsa babında ve başka bablarda; Müslim: 763, 187, Misafirlerin namazı bölümünde: Gece namazı ve kıyamındaki namaz babında; ebu Davud: 610, Namaz bölümünde: iki kişiden birisi diğerine iman olursa nasıl ikame ederler babında; Tirmizi: 232, Namaz bölümünde: Bir kişi namaz kılmakta iken yanında da birisi bulunuyorsa babında; Nesai: 104, imamet bölümünde: Bir cemaat iki kişi olursa konusu hakknındaki babda rivayet etmişlerdir

Rasulullah (s

a

v

) ona namaza yönelmeyi (yeniden kılmayı) emretmemiştir

Bilakis tek olarak namaz ihramla başlaması sahih olmuştur

İşte bu nafile namazda idi

Cabir hadisindeki ise farz namaz da idi

Rasulullah’ın (s

a

v

) solunda durmakta idi ve Rasulullah (s

a

v

) onu eliyle tutup sağına doğru ikame ettirmiştir

”240
(240) Müslim: 3010, Zühd ve Rikak: uzun Cibril hadisindeki babda; ebu Davud: 634, Namaz bölümünde: Eğer elbise dar ise babında rivayet etmişlerdir

Vacip diyenlere gelince, şöyle demişlerdir:
3Bu hadisleri de apaçık sahih hadislere ıt olarak görmek (muarız görmek) ne kadarda acayip bir konu! Çünkü bunlar hiçbir yönle bu hadislere zıtlık teşkil etmemektedir

Bununla beraber Rasulullah’ın (s

a

v

) apaçık ve sahih sünnetleri vardır

şayet bunları birisi eğer terkedecek olursa, terkedenin üzerine gizli olmasından dolayı sünnetleri terketmek ya da terkedilmelerine götürecek bir tevil türü için başksı hakkında atmaz

öyleyse terkedenin terki nasıl olurda bu sünnet için aleyhine takdim edilir? şüphesiz bu sünneti söyleyenler tabii’nin büyüklerinden olan bir cemaattir

Said b

Cübeyr, Tavus, ibrahim b

Nehai ve bunlardan başka: Hakem, Hammad, ibni Ebi Leyla, Hasan b

Salib bunlardandır

aynı zamanda Evzai de bunu söylemiş, Tahavi ondan hikaye etmiş, İshak b

Rahaveyh, imam-ı Ahmed, Ebu Bekr b

Münzir, Muhammed b

İshak b

Huzeyme de bu görüştedirler

Dolayısıyla şazlar nerede? işte bunu diyenler ve işte sünnet

Sizin kadının konumu ile ilgili konumunuz, hiç şüphesiz tersliklerin en bozuk olanlarındandır

Çünkü bu kendisi için meşru kılınmış kadının konumudur

Hatta kadın erkeğin aynı saffında bulunacak olursa, safta bulunanların namazı ebu Hanife’ye ve ahmed’in mezhebinin iki görüşünden birine göre fasit olur

: “kadınların safının arkasında tek olarak duracak olursa (kadın) o zaman namazı sahih olur öyleyse” denilecek olursa, şöyle denilir:
“Böylece değildir

Bilakis kadında kadınlar safından ayrı olarak tek kalacak olursa erkekler gibi namazı sahih olmaz

Bunu kadı ebu Ya’la “Talik” adlı eserinde belirtmiştir

Rasulullah’ın (s

a

v

) şu hadisinin umumiyetinden dolayı:
“Safın arkasınnda tek başına duranın namazı yoktur

”241
(241) Sayfa: 121’de geçti

Nitekim bu hadisten erkeklerin arkasında tek başına kadın durduğu vakit konusu çıkmaktadır

Bu da hadisin sahih olmasından dolayı idi

Bunun dışındakilerde usi umumiyet olayı baki kalır

Rasulullah’ın (s

a

v

) tek olarak Cibril’in (a

s

) arkasında, sahabelerin de Rasulullah’ın (s

a

v

) arkasında namaz kılmak için durmaları ile ilgili kıssaya gelecek olursak; buna şöylece cevap verilir: Bir defa bu namazın vakitlerini öğretme konusu işin ilk yıllarınd vaki olmuştur

Rasulullah’ın (s

a

v

) safın arkasında tek olarak kılan kimsenin namazını iade etmesini emretmesi konusu da bundan sonra olmuştur

İşte bu doğru bir cevaptır

Bana göre bunun başka bir cevabı daha vardır; o da şudur:
“Muhakkak ki Rasulullah (s

a

v

) müslümanların imamı idi

Onların önlerinde bulunuyordu

Cebrail4e de tek olarak uymuş idi

Cibril’in (a

s

) takaddüm etmesi, talimin husule gelmesi için yanında bulunmasından daha beliğdir

Tıpkı Rasulullah’ın (s

a

v

) minberde iken, onlara namazını öğretmek ve kendisine uymalarını sağlamak için namaz kıldırdığı gibi

242 Nitekim bu öğretmekten dolayı idi

Aynı şekilde kişinin cemaate imam olduğu zaman yüksek bir yere çıkması, Rasulullah’ın (s

a

v

) nehyinin kapsamında değildik

243
(242) Buhari: 1/409, Namaz’da: Satıhlarda, minberlerde ve odunlar üzerinde namaz babında ve Mesacid bölümünde: Minberin ağaçları hakkında marangoz ve istakarlardan yardım isteme babında; Müslim: 544, 545, Mesacid bölümünde: Namazda bir ve iki adım atmanın cevazı hakkındaki babda rivayet etmişlerdir

(243) ebu Davud: 597, 598, Namaz’da: imam kavmin (cemaatin) konumundan da yüksek bir makamda durur babında; şafii: 1/137, 138 rivayet etmişlerdir

isnadı sahihtir

ibni Hibban: 373’de sahihlemiştir

Hakim: 1/210’da sahih saymıştır

Ebu Bekre kıssasına gelecek olursak; burada; safa girmeden önce, rüküdan başını kaldırma olayı yoktur

şayet bu sabit ise ancak buna temessük etmek mümkün olur

ama buna bir yol yoktur

Nitekim imam-ı ahmed’den:
“Safsız olarak rükü eden sonra da, daha imam rüküdan başını kaldırmadan, rükü eder vaziyette safa gidecek olursa” ile ilgili rivayeti ihtilaf etmiştir

Kendisinden bu konu ile ilgili üç rivayeti vardır:
1- Mutlak olarak sahihtir

Bu rivayetin delili: şüphesiz ki Rasulullah (s

a

v

) ebu Bekre’ye namazını iade etmesini emretmemiştir

aynı zamanda ona rüküdan başını kaldırmadan önce kavuşup kavuşmadığını da durdurup sormamıştır

şayet durum farklı olsaydı durdurup ona sorardı

Said b

Mensur’un “Sünen” adlı eserindeki rivayetine göre; Zeyd b

Sabit’ten gelen rivayette onun safa girmeden önce rükü ettiğini sonra da rükü eder vaziyette yerinden ayrılırdı ve safa ulaşırdı yada namazı kılmazdı (sonra kılardı)

”244

08-02-2012	#9
Prof. Dr. Sinsi	Cemaatle Namaz Kılmanın Hükmü Hakkında Fasıla Nesai’nin rivayetine göre; Rasulullah (sav) Cibril önde olduğu halde arkasnıda namaz kılmıştır” Demişlerdir ki: “ebu Bekre safın arkasında ek olarak ihram (tekbiri) aldı Sonra da safa bitişinceye dek yürüdü Rasulullah (sav) ta ona iade etmesini emretmedi”238 (238) Buhari: 2/222, Namazın sıfatı hakkında: Safın dışında rükü ederse babında; Nesai: 2/118, imamet: Rüküsuz saf durma babında; ebu Davud: 683, Namaz’da: Kişi safda durmadan rükü ederse babında rivayet etmişlerdir Aynı zamanda şunu da demişlerdir: 3şüphesiz ki ibni abbas, Rasulullah’ın (sav) solunda geçmiş bulunurken ihram tekbiri almıştı Rasulullah (sav) ta eliyle onu tutup sağına doğru çekmiştir”239 (239) Buhari: 2/161, Cemaatle namaz bölümünde: iman kıldırmaya niyet etmezse sonra da bir topluluk gelse ve onlara imam olsa babında ve başka bablarda; Müslim: 763, 187, Misafirlerin namazı bölümünde: Gece namazı ve kıyamındaki namaz babında; ebu Davud: 610, Namaz bölümünde: iki kişiden birisi diğerine iman olursa nasıl ikame ederler babında; Tirmizi: 232, Namaz bölümünde: Bir kişi namaz kılmakta iken yanında da birisi bulunuyorsa babında; Nesai: 104, imamet bölümünde: Bir cemaat iki kişi olursa konusu hakknındaki babda rivayet etmişlerdir Rasulullah (sav) ona namaza yönelmeyi (yeniden kılmayı) emretmemiştir Bilakis tek olarak namaz ihramla başlaması sahih olmuşturİşte bu nafile namazda idi Cabir hadisindeki ise farz namaz da idi Rasulullah’ın (sav) solunda durmakta idi ve Rasulullah (sav) onu eliyle tutup sağına doğru ikame ettirmiştir”240 (240) Müslim: 3010, Zühd ve Rikak: uzun Cibril hadisindeki babda; ebu Davud: 634, Namaz bölümünde: Eğer elbise dar ise babında rivayet etmişlerdir Vacip diyenlere gelince, şöyle demişlerdir: 3Bu hadisleri de apaçık sahih hadislere ıt olarak görmek (muarız görmek) ne kadarda acayip bir konu! Çünkü bunlar hiçbir yönle bu hadislere zıtlık teşkil etmemektedir Bununla beraber Rasulullah’ın (sav) apaçık ve sahih sünnetleri vardır şayet bunları birisi eğer terkedecek olursa, terkedenin üzerine gizli olmasından dolayı sünnetleri terketmek ya da terkedilmelerine götürecek bir tevil türü için başksı hakkında atmaz öyleyse terkedenin terki nasıl olurda bu sünnet için aleyhine takdim edilir? şüphesiz bu sünneti söyleyenler tabii’nin büyüklerinden olan bir cemaattir Said b Cübeyr, Tavus, ibrahim b Nehai ve bunlardan başka: Hakem, Hammad, ibni Ebi Leyla, Hasan b Salib bunlardandır aynı zamanda Evzai de bunu söylemiş, Tahavi ondan hikaye etmiş, İshak b Rahaveyh, imam-ı Ahmed, Ebu Bekr b Münzir, Muhammed b İshak b Huzeyme de bu görüştedirler Dolayısıyla şazlar nerede? işte bunu diyenler ve işte sünnet Sizin kadının konumu ile ilgili konumunuz, hiç şüphesiz tersliklerin en bozuk olanlarındandır Çünkü bu kendisi için meşru kılınmış kadının konumudur Hatta kadın erkeğin aynı saffında bulunacak olursa, safta bulunanların namazı ebu Hanife’ye ve ahmed’in mezhebinin iki görüşünden birine göre fasit olur : “kadınların safının arkasında tek olarak duracak olursa (kadın) o zaman namazı sahih olur öyleyse” denilecek olursa, şöyle denilir: “Böylece değildir Bilakis kadında kadınlar safından ayrı olarak tek kalacak olursa erkekler gibi namazı sahih olmaz Bunu kadı ebu Ya’la “Talik” adlı eserinde belirtmiştir Rasulullah’ın (sav) şu hadisinin umumiyetinden dolayı: “Safın arkasınnda tek başına duranın namazı yoktur”241 (241) Sayfa: 121’de geçti Nitekim bu hadisten erkeklerin arkasında tek başına kadın durduğu vakit konusu çıkmaktadır Bu da hadisin sahih olmasından dolayı idi Bunun dışındakilerde usi umumiyet olayı baki kalır Rasulullah’ın (sav) tek olarak Cibril’in (as) arkasında, sahabelerin de Rasulullah’ın (sav) arkasında namaz kılmak için durmaları ile ilgili kıssaya gelecek olursak; buna şöylece cevap verilir: Bir defa bu namazın vakitlerini öğretme konusu işin ilk yıllarınd vaki olmuştur Rasulullah’ın (sav) safın arkasında tek olarak kılan kimsenin namazını iade etmesini emretmesi konusu da bundan sonra olmuştur İşte bu doğru bir cevaptır Bana göre bunun başka bir cevabı daha vardır; o da şudur: “Muhakkak ki Rasulullah (sav) müslümanların imamı idi Onların önlerinde bulunuyordu Cebrail4e de tek olarak uymuş idi Cibril’in (as) takaddüm etmesi, talimin husule gelmesi için yanında bulunmasından daha beliğdir Tıpkı Rasulullah’ın (sav) minberde iken, onlara namazını öğretmek ve kendisine uymalarını sağlamak için namaz kıldırdığı gibi242 Nitekim bu öğretmekten dolayı idi Aynı şekilde kişinin cemaate imam olduğu zaman yüksek bir yere çıkması, Rasulullah’ın (sav) nehyinin kapsamında değildik243 (242) Buhari: 1/409, Namaz’da: Satıhlarda, minberlerde ve odunlar üzerinde namaz babında ve Mesacid bölümünde: Minberin ağaçları hakkında marangoz ve istakarlardan yardım isteme babında; Müslim: 544, 545, Mesacid bölümünde: Namazda bir ve iki adım atmanın cevazı hakkındaki babda rivayet etmişlerdir (243) ebu Davud: 597, 598, Namaz’da: imam kavmin (cemaatin) konumundan da yüksek bir makamda durur babında; şafii: 1/137, 138 rivayet etmişlerdir isnadı sahihtir ibni Hibban: 373’de sahihlemiştir Hakim: 1/210’da sahih saymıştır Ebu Bekre kıssasına gelecek olursak; burada; safa girmeden önce, rüküdan başını kaldırma olayı yoktur şayet bu sabit ise ancak buna temessük etmek mümkün olur ama buna bir yol yoktur Nitekim imam-ı ahmed’den: “Safsız olarak rükü eden sonra da, daha imam rüküdan başını kaldırmadan, rükü eder vaziyette safa gidecek olursa” ile ilgili rivayeti ihtilaf etmiştir Kendisinden bu konu ile ilgili üç rivayeti vardır: 1- Mutlak olarak sahihtir Bu rivayetin delili: şüphesiz ki Rasulullah (sav) ebu Bekre’ye namazını iade etmesini emretmemiştir aynı zamanda ona rüküdan başını kaldırmadan önce kavuşup kavuşmadığını da durdurup sormamıştır şayet durum farklı olsaydı durdurup ona sorardı Said b Mensur’un “Sünen” adlı eserindeki rivayetine göre; Zeyd b Sabit’ten gelen rivayette onun safa girmeden önce rükü ettiğini sonra da rükü eder vaziyette yerinden ayrılırdı ve safa ulaşırdı yada namazı kılmazdı (sonra kılardı)”244