Sırasıyla Cum'anın Âdâbı

Sırasıyla Cum'anın Âdâbı

Bunlar on maddede toplanmıştır:
1 Perşembe gününden itibaren kişi cum'aya hazırlanmalıdır Kalbiyle onu kılmaya hazır olup faziletini karşılanmalıdır Bunun için de perşembe günü ikindi namazından sonra tesbih, istiğfar ve dua ile meşgul olmalıdır; çünkü bu saat fazilet bakımından cum'a gününde meçhul bırakılan saate denktir
Seleften bazıları 'Kulların mûtad rızkından başka, Allah Teâlâ'nın bir fazilet ve ikramı vardır ki bunu yalnızca perşembe günü öğleden başlamak üzere cum'a günleri kendisine yalvaran kullarına verir' demişlerdir
Cum'a gününde giyeceği elbiseleri perşembe gününden yıkamalı ve tertemiz yapmalıdır Eğer yanında yoksa cum'a günü sürünmek üzere güzel koku hazırlamalıdır Sabahın erken saatlerinden itibaren cum'aya mâni meşguliyetleri kalbinden çıkarmalı, perşembeyi cum'aya bağlayan akşam, ertesi gün için oruca niyet
etmelidir; çünkü bu günün orucu çok faziletlidir Ancak bu orucunu ya perşembe veya cumartesi orucuyla birleştirmelidir; çünkü sadece cum'a günü oruç tutmak mekruhtur
Cum'a akşamını, namaz kılmak ve hatim indirmek sûretiyle ihya etmelidir; çünkü bu akşamın fazileti çoktur Cum'a gününün fazileti bu gecenin üzerine bina edilmiştir Bu gecede veya cum'a gününde hanımıyla birleşebilir Hatta Hz Peygamber'in 'Kim cum'a namazına sabahın erken saati gidip öncülüğü alır ve üstünü başını güzelce temizleyerek bedenini yıkarsa, Allah ondan razı olsun!'147 sözünü, hanımıyla birleşmek mânâsına hamleden bir grup, kişinin, cum'a gecesi veya cum'a günü namazdan önce hanımı ile birleşmesini müstehab saymışlardır
Bu bakımdan hadîsin son cümlesini 'Kendisi yıkandığı gibi hanımını da yıkanmaya mecbur ederse' şeklinde tefsir etmişlerdir Bir kısım âlimler de 'Hadîsin sonundaki ğassele tabiriyle elbiselerini yıkarsa mânâsı irade olunur' demişlerdir Bazı rivayetlerde de bu kelime gasele şeklinde tahfifle okunmuş ve iğteselenin sonuna da licesedihî tâbiri eklenmiştir İşte cum'ayı karşılama âdâbı bunlardan ibarettir
Cum'ayı karşılamanın bu âdabına riayet eden kimseler sabahladıkları zaman 'Bu hangi gündür?' diye gafletlerini izhar eden gafiller zümresinden çıkmış olurlar
Seleften bazıları "Cum'a günü nasibi en fazla olan kimse cum'a saatini bekleyen ve onu bir gün öncesinden gözetendir Nasibi en az olan kimse ise, sabahladığı zaman 'Bugün günlerden nedir?' diye sorandır" demişlerdir Seleften bazıları cum'a namazını karşılamak için, cum'a gecelerini camide geçirirlerdi
2 Cum'a günü sabahleyin kalktığında fecirden sonra gusletmelidir Eğer cum'aya sabahın erken saatlerinde gitmiyorsa yeni temizlenmiş olmak için gideceği zamâna yakın gusletmesi daha iyidir Cum'a günü yapılan gusül, kuvvetli bir şekilde müstehabdır Hatta bazı âlimler vacib olduğuna bile kail olmuşlardır
Nitekim Hz Peygamberin 'Cum'a guslü, her bâliğ kimseye vâcibdir' buyurduğu rivayet edilmiştir148
Nâfi'in İbn Ömer'den rivayet ettiği en meşhur hadîsin hükmü şudur: 'Cum'aya iştirak etmek isteyen herkes yıkansın'149
Hz Peygamber şöyle buyurmuştur:
Erkeklerden veya kadınlardan cum'a namazına gidecek olanlar muhakkak yıkansınlar150
Medinelilerden birbirleriyle tartışan iki kişiden biri diğerine 'Sen cum'a gününde gusletmeyen kimseden daha şerlisin' derdi151
Hz Ömer, camiye hutbe esnasında geldiğini gördüğü Hz Osman'a 'Bu saatte mi geliyorsun? diyerek cum'a namazına erken gelmemesini kınar Hz Osman da şöyle cevap verir: 'Ezanı işittikten sonra da abdest aldım ve ancak çıkıp gelebilecek kadar geri kaldım' Bunun üzerine Hz Ömer 'Abdest almak mı? O da ayrı bir suç
Biliyorsun ki, Hz Peygamber bize cum'a günlerinde gusül etmemizi emrediyordu' buyurur152
Hz Osman'ın abdest almasıyla, cum'a gününde gusletmeyi terketmenin caiz olduğu anlaşılmaktadır Cum'a gününde guslün vâcib olmadığı,
Hz Peygamber'den rivayet edilen şu hadîsle de sabittir:
Cum'a gününde abdest alan sünnete uymuş ve güzel birşey yapmıştır Fakat gusletmek daha efdâldir153
Cum'a gününde cünüplük guslü alan kimse, ikinci bir defa da vücuduna cum'a guslü niyetiyle su dökmelidir Fazileti elde etmek için bir gusül de kâfidir; yalnız hem cünüplüğün kalkmasına, hem de cum'a sünnetinin yerine getirilmesine niyet etmek şartıyla Bu durumda cum'a için alınan gusül, cünüplük için alınana dahil olur
Sahabîlerden biri, gusleden çocuğunun yanına girdiğinde 'Bu guslü cum'a için mi aldın?' diye sorar Onun 'Hayır cünüplükten temizlenmek için aldım' demesi üzerine de 'O halde ikinci bir gusül daha al!' diyerek, delil olarak da cum'a guslünün her bâliğ müslümana vâcib olduğunu bildiren hadîsi rivayet eder
Bu sahabî, oğluna, cünüplük için guslederken cum'a guslü için de niyet etmediğinden ikinci bir gusül yapmasını emretmiştir
'Gusülden gaye, temizliktir Cünüplükten kurtulmak için gusledilirken bu gayenin hasıl olması muhakkak olduğundan, ikinciye ihtiyaç yoktur' denilirse, bu fikir de yabana atılacak birşey değildir Ancak bu fikir şeran ibadet sayılan ve fazileti aranan ab-dest hususunda da ileri sürülebilir (Böyle bir ihtimal de bu fikrin çürüklüğünü açığa çıkarır)
Cum'a günü guslettikten sonra abdesti bozulan kimse, sadece abdestini yeniler, guslü iptal olunmuş olmaz Fakat en iyisi gusülden sonra abdestini bozmamaya dikkat etmesidir
3 Süslenmelidir Cum'a gününde süslenmek müstehabdır ve bu da üç şeyle olur:
a) Güzel elbise
b) Temizlik
c) Güzel koku sürünmek