|
Prof. Dr. Sinsi
|
Vakitlerle İlgisi Olmayan Nafile Namazlar
4 Tahiyyet'ül-Mescid
Bu namaz, iki rek'at veya daha fazla kılmabilir Bu niyetle namaz kılmak sünnet-i müekkede'dir Cum'a günü hutbe okurken imamı dinlemek şiddetle vâcib olduğu halde hutbe esnasında (Şafiî'ye göre) camiye girenin boynundan bu namaz sâkıt olmaz Camiye giren kişi farz namaza dursa veya geçmiş bir namazı kaza etse bununla cami hediyesini yerine getirmiş ve bundan elde edilen sevabı da kazanmış olur Çünkü bu namazdan gaye, kulun mâbede ilk girdiği zaman, mâbede mahsus bir ibâdet yapmasıdır Yukarıda söylediğimiz namazlardan birini kılmakla caminin hakkını da edâ etmiş olur İşte bu sırra binaendir ki camiye abdestsiz olarak girmek mekruhtur Eğer camiye bir kapısından girip öbür kapısından çıkmak veya oturmak için abdestsiz giriyorsa şöyle demelidir: 'Sübhânallâhi ve'l-hamdülillâhi velâ ilâhe illallâhu vallâhu ekber'
Bu duayı dört defa tekrar etmek lâzımdır Denildiğine göre bu duayı dört defa okumak, fazilet bakımından iki rek'at namaza denktir
Şafiî mezhebine göre kerahet vakitlerinde tahiyyet'ül-mescid namazı kılmak mekruh değildir Kerahet vakitleri şunlardır: İkindi namazından güneş batıncaya ve sabah namazından güneş bir mızrak boyu yükselinceye kadar geçen zaman; zevâl vakti; güneşin doğuş ve batış ânı
Tahiyyet-ül-Mescid'in kerâhet vaktinde mekruh olmaması şu rivayete dayanmaktadır:
Hz Peygamber bir ikindi namazından sonra iki rek'at namaz kıldı Bunun üzerine kendisine 'Sen bizi bu vakitte namaz kılmaktan menetmedin mi?' diye soruldu HzPeygamber de 'Bu iki rek'at, öğle namazından sonra kılageldiğim sünnet idi Gelen heyetle meşgul olduğum için kılamamıştım' karşılığını verdi262
a) Kerahet vakitlerinde yalnızca sebebi olmayan namazların
kılınması mekruhtur Nafile namazların kaza edilmesi, sebeplerin en zayıfıdır (Buna rağmen Hz Peygamber kerahet vaktinde bu sebebe dayanarak iki rek'at namaz kılmıştır) Nafilelerin kaza edilip edilmemesi hususunda âlimler ihtilâf etmiştir Geçmiş nafilenin benzeri kılındığı zaman, acaba bu, o nafilenin kazası olur mu diye tereddüt edilmektedir Madem ki kerahet vakitlerinden, en zayıf sebeple dahi kerahiyet hükmü ortadan kalkıyor, o halde camiye girmekle de ki bu kuvvetli bir sebeptir kerahet ortadan kalkar Bu
sırra binaen eğer cenaze hazırsa namazı kerahet vaktinde kılmabilir Kerahet vakitlerinde güneş tutulması ve yağmur namazı da kılınır; çünkü bu namazların birçok sebepleri vardır
b) Nafile namazların da kaza edilebilmesidir; çünkü Hz Peygamber geçmiş nafilesini kaza etmiştir Rasûlullah'ın bu fiili, bizim için en güzel bir örnektir
Hz Âişe şöyle buyurmaktadır:
Hz Peygamber çok uykusu geldiği veya hasta olduğu için, geceleyin kalkıp teheccüd namazını kılamazsa, o günün erken saatlerinde oniki rek'at namaz kılardı263
Âlimler şöyle demişlerdir: Namazda olduğu için müezzinin sesini işittiği halde gereken cevabı veremeyen kimse, selâm verdiği zaman, verilmesi gereken cevapları kaza etmelidir (Ezanı müez-zinin okuduğu gibi tekrarlamak; ancak Hayya ale's-salâh ve Hayya ale'l felâh'a karşılık Lâ havle velâ kuvvete illâ billâh deme göre Rasûlullah bu iki rek'atı ikindiden önce kılıyordu; fakat gelen elçilerle meşgul olduğu için ikindiden sonra kazâ etmiştir (Bu rivayet, mevzuya
daha uygundur) Müezzin ezanı bitirmiş ve sükût etmişse bile böyle yapmalıdır Bu bakımdan 'Sonradan kılınan sünnet terkedilen sünnetin kazası değil, ancak onun benzeri bir namazdır O halde sünnet kaza edilemez' diye iddiâ eden kimsenin bu iddiâsının mânâsız olduğu anlaşılmaktadır Zira eğer onun iddiâ ettiği gibi olsaydı, Hz Peygamber kerahet vaktinde sünnet kılmazdı (Bu vakitte kılmış olduğu namazın, geçmiş sünnetin kazası olduğu anlaşılmıştı Bu fetvâ, Şafiî mezhebine göredir)
Evet bir kimsenin devam ettiği bir virdi (ibadeti) varsa, herhangi bir özürden dolayı yerine getirememesi onun bu virdi terketmesine sebep olmamalıdır Aksine bu virdini başka bir vakitte kaza etmelidir ki, nefsi ikinci bir defa terketmeye meyledip kolayına kaçmasın! Nefisle mücâhede bir haktır
Hz Peygamber şöyle buyurmuştur:
Allah nezdinde amellerin en sevimlisi az da olsa devamlı olanıdır264
Hz Peygamber, bu sözüyle amelin devamlılığında gevşeklik göstermemenin daha uygun olduğunu kasdetmektedir
Hz Âişe Hz Peygamber'in şöyle buyurduğunu rivayet etmektedir:
Kim devamlı yapmakta olduğu bir ibadeti usanarak terkederse, Allah Teâlâ ona buğzeder265
Bu bakımdan her müslüman bu tehdide mâruz kalmamaya dikkat etmelidir Bu hadîsin tahkîki şöyledir: Kişi, ibadetini Allah Teâlâ kendisine buğzettiği için usanarak terketmektedir Eğer Allah'ın buğzu ve uzaklaştırması olmasaydı, bu kişiye tembellik ve usanç musallat olmazdı266
5 Abdest Namazı
Abdestten sonra kılınan iki rek'atlık namaz mûstehabdır Çünkü abdest almak Allah'a yaklaştırıcı bir ibadettir; hedefi ise namazdır Abdestsizlik ârızdır ve çoğu zaman abdest, daha namaz kılınmadan önce bozulur Böylece abdest için sarfedilen çaba onunla bir namaz kılınmadığı için boşa gitmiş olur Bu bakımdan abdestten sonra ara vermeksizin iki rek'at namaz kılmak abdestin boşa gitmeyerek hedefine varması demektir Bu durum Hz Bilâl'in hadîsiyle sâbittir
Hz Peygamber şöyle buyurmuştur:
Cennete girdiğimde Bilâl'in orada olduğunu gördüm (Uyandığımda) ona 'Ey Bilâl! Hangi amelin sayesinde benden evvel cennete gittin?' diye sordum 'Bilmiyorum, ancak her aldığım abdestten sonra iki rek'at namaz kılıyorum' dedi267
6 Tahiyyet'ül-Menzil
Bu, kişinin evine girdiği ve evinden çıkacağı zaman kıldığı iki rek'at namazdır
Ebu Hüreyre, Hz Peygamber'den şöyle rivayet ediyor:
Evinden çıkmaya niyet ettiğinde iki rek'at namaz kıl Bu seni kötü çıkıştan korur Evine girdiğin zaman da iki rek'at namaz kıl Bu da seni kötü girişten korur268
(Dinen) kıymeti olup başlatılan her manevî iş de bu namazı kılmak bakımından tıpkı evden çıkış ve giriş gibidir İşte bu sırra binaendir ki hadîste İhrama girerken, sefere başlarken ve seferden dönerken ve bir de eve girmezden evvel camide iki rek'at namaz kılınsın'269 buyrulmuştur
Bütün bunlar, Hz Peygamber'in fiiliyle sâbittir
Salihlerden bazıları, yemek yedikleri ve su içtikleri zaman, kalkar iki rek'at namaz kılarlardı Aynı şekilde her yapılan işten sonra da mutlaka namaz kılarlardı Herşeyin başında Allah'ın zikriyle bereketlenmek en uygun harekettir Bu da üç mertebeye ayrılır:
a Bu mertebelerin birincisi yeme-içme gibi günde birkaç defa tekrar edilir Bu bakımdan böyle bir işe Allah'ın ismiyle başlanır
Hz Peygamber bir hadîsinde şöyle buyurmaktadır:
Önemli bir işin başlangıcında Bismillahirrahmânirrahîm denilmediği takdirde o iş bereketsizdir270
b Pek fazla tekerrür etmeyen, ancak esasta çok mühim olan
şeyler; nikâh kıymak, nasihat etmek ve müşaverede bulunmak
gibi Bu işlere Allah'ın hamdiyle başlamak müstehabdır
Evlendiren 'Hamd Allah'a, salât ve selâm da Hz Peygamber'e
mahsustur Kızımı seninle evlendirdim'; nikâhı kabul eden de
'Hamd Allah'a, salât ve selâm da Hz Peygamber'e mahsustur
Onun nikâhını kabul ettim' demelidir
Ashâb, tebliğ yaparken nasihat ve istişare ederken önce Allah'a hamdeder ve sonra söze başlardı
c Fazla tekerrür etmeyen, fakat vâki olduğu zaman da devam eden mühim hâdiseler; sefere çıkmak, yeni bir ev satın almak, ihrama girmek gibi Bütün bunlardan evvel iki rek'at namaz kılmak müstehabdır Seferin en azı evden çıkmak ve eve girmektir; çünkü bu da bir nevi yakın sefer sayılır
7 İstihare Namazı
Bir işi yapmak isteyip, âkıbetini bilmeyen, yapılmasının mı yoksa terkedilmesinin mi daha hayırlı olduğunu kestiremeyen kimseye Hz Peygamber şunları emretmektedir:
İki rek'at namaz kılmalı; birinci rek'atın Fâtiha'sından sonra Kâfirûn sûresini, ikinci rek'atın Fâtihsa'sından sonra da İhlâs sûresini okumalıdır Namazı bitirdikten sonra da şöyle dua etmelidir: 'Ey Allahım! Senden ilmindeki hayrı istiyorum
Beni kudretinle muktedir yapmanı istiyorum Senin büyük fazlından istiyorum; çünkü senin kudretin vardır, benimse yoktur Sen bilirsin, bense bilmem Gâiblerin en incelerine kadar bilen sensin! Ey Allahım! Eğer şu yapmak istediğim şey dinim, dünyam, âkıbetim, dünya ve âhiret hayatım için hayırlı ise bana takdir eyle ve benim için onda bereket ihsan eyle Onu bana kolaylaştır Eğer bu şeyin benim için, dinim, dünyam, âkıbetim, dünya ve âhiret hayatım için hayırsız ise onu benden, beni de on-dan uzaklaştır Bana hayır nerede ise onu takdir eyle Çünkü sen herşeye kâdirsin'271
Bu hadîsi, Câbir b Abdullah rivayet etmiş ve şöyle demiştir: 'Hz Peygamber, bize Kur'an sûrelerini öğrettiği gibi her işimizde de istihareyi öğretirdi'
Hz Peygamber şöyle buyurmuştur:
Biriniz herhangi birşey yapmak istediği zaman, iki rek'at namaz kılsın ve sonra da yapacağı şeyi düşünerek zikrettiğimiz duayı okusun (Böylece yapılıp yapılmamasmdan hangisi hayırlı ise ona teşvik olunacaktır)
|