Bitkileri Tanıyalım !!!

Adaçayı
Ballıbabagillerden kokulu bir bitkidir Bütün avrupa ülkelerinde olduğu gibi ülkemizde de çokça
yetişir Tüylü ve beyazımsı bir renkte olan yapraklarının kurusu çay gibi haşlanarak içildiği gibi,
et yemeklerine koku ve lezzet vermek için de kullanılır Özellikle karaciğer, ördek, kaz, tavuk
ve av hayvanlannın kızartmalannda çok hoş bir koku ve tat verdiği için kullanılir Avrupa
ülkelerinin mutfaklannda kızarmış patateslerin, hamurlara koyulan yağların
kokulandınlmasında, salamuralarda, etlerin dinlendirilmesinde çok kullanılır

Anason
Maydanozgillerden bir yıllık bir bitkinin tohumudur Yurdumuzda ekimi çok yapılan anasonun
anayurdu mısır'dır
Anasonun tohumlan çok küçük, yeşilimsi, tatlı ve bahaflı olur Ülkemizde hamur işlerinde, rakıcılıkta,
gevreklerde,
Çöreklerde kullanılır Avrupa'da anasonlu likör ve meşrubat da yapılmaktadır Çin'de ve vietnam'da
yetişen "
Yıldızanasonu " ise manolyagillerden yapraklarını dökmeyen bir ağaçtır Tadı ve kokusu anasona
benzediğinden bu ad Verilmiştir

Ardıç
Kozalaklılardan, yaz, kış yapraklarını dökmeyen, güzel kokulu, siyahımsı kahverengi, yuvarlak
yemişleri bulunan bir ağaççıktır Yemişlerinden hekimlikte kullamlan bir cins esans da
çıkarılmaktadır Genellikle av ve kümes hayvanlan etlerinin pişirilmesinde, dinlendirilen etlerde
kullanılmaktadır Ardıç başta cin olmak üzere çeşitli alkollü içkilere koku ve tat vermek için
kullanılır Ülkemizde de " tükenmez " adıyla anılan ve çeşitli meyvelerden yapılan içeceğin de
mayalanması ve hoş bir koku kazanması için ardıç konur

Benmari
İçi sıcak su dolu başka bir kabın içine oturtarak pişirmek

Biber
Patlıcangillerden, ülkemizde bol yetişen, aynı adla anılıp tazeyken yeşil ve çoğu zaman acı meyveleri
olan bir bitkidir
Ülkemizde başlıca şu cinsleri yetişir:
Sivri biber, sulak yerde yetişirse tatlı olursa da, genellikle acıdır Tazeyken yeşildir Fazla olgunlaşırsa
veya güneşte
Kurutulursa kızarır
Çarleston biber, sivri biberden daha kalın, daha etlidir genellikle tatlıdır
Domates biberi, domatese benzer, yayvan yapılıdır Rengi kırmızıdır, ama acı değildir
Dolmalık biber, yeşil ve sarı cinsleri vardır Dolmalık biber de fazla olgunlaşınca veya güneşte
kurutulunca kızarır
Paprika, ülkemizde kırmızıbiber, avrupa'da paprika diye amlan bu cins biber tazeyken bile kırmızıdır
ve genellikle çok acıdır Macarlann ünlü gulaş ve benzeri yemeklerinde kullandıklan biber budur
Bütün biberler kurutulup kırmızı bir renk aldıktan sonra tuz durumuna getirilir, buna " kırmızıbiber "
adı verilir ve " çok acı ", " acı ", " az acı " ve " tatlı " olarak ayrı ayrı satılır Kırmızı renkli domates
biberinden " biber salçası " yapılır Biber salçası güney anadolu'da çok kullanılmaktadır Bazı
bölgelerde güneşte kızarmış tatlı biberlerden de biber salçası yapılmaktadır

Biberiye
Ballıbabagillerden, akdeniz çevresinde bol yetişen bir bitkidir Ülkemizdeki dağlarda da yaygın olarak
görülen bu bitki yaz, kış yeşildir Daha çok sıcak bölgelerde yetişir Soğuk yerlerdeyse, kışın üstünün
örtülmesi gerekir En iyisi evlerde bir saksı içinde yetiştirmektir Böylece her zaman el altında
bulundurmak mümkün olur Küçük, kalınca, ensiz ve kokulu olan yaprakları av ve kümes
hayvanlarının etlerinden yapılan yemeklerde diğer et yemeklerinde ve soslarda hoş bir koku vermesi
için kullanılır

Cevz-i bevva
Ülkemizde bazı baharatçılar buna " küçük hindistancevizi " demektelerse de bildiğimiz
hindistanceviziyle bir ilgisi yoktur Hindistancevizi hurma cinsinden, bir tropikal bölge yemişidir Cevz-i
bevvaysa, sıcak bölgelerde yetişen ikiçeneklilerden bir ağacın fındık ve ceviz arasında bir büyüklükteki
yemişidir Rendelenerek toz haline getirilir ve genellikle tavalarda, beşamel soslarda, et, dolma ve
sarmalarda kullanılır Fazlası zararlı olduğundan, özellikle de beyni ve sinir sisteınini etkilediğinden
cevz-i bevvayı yemeklerde çok az (sivri uçlu bir bıçağın ucunda duracak kadar) kullannıak gerekir

Defne
Yapraklarını dökmeyen bir ağaç olan defne ağacının kurutulmuş yaprakları baharat olarak kullanılır
Akdeniz ülkelerinde çok rastlanan defne ağacı güneşli ve kuytu yerlere dikilmesi şartıyla doğu anadolu
bölgesi' nde de yetiştirilebilmektedir Yapraklan çok güzel kokulu olduğundan türk mutfağında ve
diğer ülke mutfaklarında çok önemli bir yer tutmaktadır Defne yaprakları çeşitli balık, et, kümes ve av
hayvanlannın etlerinden yapılan yemeklerde, soslarda kullanıldığı gibi bazı turşulann ve konservelerin
de önemli malzemesidir Avrupa' da zeytinyağında konserve edilen mantarlarınn içine mutlaka birkaç
defneyaprağı konulur

Dereotu
Maydanozgillerden, iplik biçiminde yapraklan olan bir bitkidir Güzel kokusu nedeniyle cacık, çiroz
salatası gibi bazı salatalarda ve zeytinyağlı birçok yemekte, böreklerde çiğ ve pişmiş olarak kullanılır
Sindirimi kolaylaştırıcı bir bitkidir Türkiye' de ve akdeniz ülkelerinde çok yetişir

Fesleğen
Ballıbabagillerden yapraklan çok keskin ve güzel kokulu olan yıllık bir bitkidir Anayurdu hindistan'dır
Akdeniz ülkelerinde ve ülkemizde süs bitkisi olarak bahçelerde, özellikle de saksılarda
yetiştirilmektedir Fesleğen türk mutfağı' nda pek fazla kullanılmaz Ama avrupa ülkelerinde domates
salçasında, türlü soslarda, çorba ve salatalarda çok kullanılmaktadır Pek çok türü bulunan bu bitkinin
yapraklan yıkandıktan sonra maydanoz gibi kullanılır

Frenk maydanozu
Maydanozgillerden kırlarda kendiliğinden yetişen bir yıllık bitkidir Boyu 40 cm' ye kadar ulaşan frenk
maydanozunun anayurdu avrupa'dır Maydanoz gibi kokulu yapraklarından yararlanılır Kızartmalara,
soslara ve salatalara hoş bir tat verir Kıvırcık olan yapraklarından servis tabaklannın süslenmesinde
de yararlanılır

Hardal
Turpgillerden bir bitkidir Bu bitkinin sert ve yakıcı bir madde taşıyan tohumu un durumuna
getirilir ve sirkeyle karıştırılarak macun kıvamında bir karışım yapılır Bu karışım özellikle ızgara
etlerin yanında ve bazı soslarda kullanılır Hardal toz halinde bazı yemeklerde de kullanılır

Kakule
Zencefilgillerden, sıcak iklimlerde yetişen kokulu bir bitkidir Kakulenin baharat olarak kullanılan
tohumları
Mercimekten küçük ve beyazımsı bir renktedir İştah açıcı, mide bozukluklarını giderici ve gaz
söktürücü özelliği
Vardır Bu nedenle hem baharat, hem de ilaç olarak kullanılır Abd'de güzel koku vermesi için
çikletlere de kakule
Katılmaktadır

Karabiber
Karabibergillerden, zeytinsi meyvelerinin taneleri yuvarlak, yapraklan yürek biçiminde tırmanıcı bir
tropikal bölge
Bitkisidir En çok güney asya'da ve endonezya'da yetişir Kuru ve siyah tanelerinin baharlı ve acı bir
tadı vardır
Hemen hemen her türlü yemeğe bütün olarak veya dövülmüş toz durumunda koymak mümkündür
Ancak mideye
Zararı olduğundan, midesi rahatsız olanlar karabiber kullanmaktan kaçınmalıdırlar
Karabiber tane veya toz halinde satılır Tane karabiber alıp, kullanılacağı zaman çekip toz haline
getirmek ve taze taze kullanmak daha doğrudur Böylece karabiberin keskinliği kaybolmaz Ülkemizde
pek bilinmemesine karşın avrupa'da karabiberin beyazı, yani " beyaz biber " de çok kullannılır
Karabiber, bu tırmanıcı bitkinin iyice olgunlaşmamış meyvelerinin, güneşte veya çok hafif bir ateşte
kurutulmasıyla elde edilir
Beyaz biber ise, aynı bitkinin iyice olgunlaşmış meyveleridir Bu taneler bir süre deniz suyunda veya
kireçli suda
Bekletilir Sonra kabuklan soyulup içi kurutulur Beyaz biber, karabiberden daha keskin kokuludur

Karanfil
Yaz, kış yeşil bir bitki olan karanfil mersingillerdendir Hindistan, filipinler ve afrika'da yetişir
Küçük çivi biçimindeki tomurcuklan kurutulur ve öğütülerek toz haline getirildikten sonra veya
dövülmeden tane olarak kullanılır Genellikle kompostolarda, bazı tatlılarda, şerbetlerde, keklerde,
dondurmalarda, bazı sos ve yemeklerde kullanılır 2-3 tane dövülmemiş karanfil 3-4 litre et suyuna
hoş bir koku vermeye yeter Karanfilin pastacılık ve şekerlemecilikte de önemli bir yeri vardır Bazı
anadolu köylerinde, çaya da bir karanfil tanesi atarak bambaşka bir tat ve koku verilir Karanfil
bitkisinin tohumlarından ilaç yapımında kullanılan karanfilağı da çıkarılır

Kekik
Ballıbabagillerden, yaprakları küçük ve karşılıklı, çiçekleri beyaz, pembe veya kırmızı ve başak
durumunda olan kokulu bir bitkidir Genellikle sıcak, kuru ve taşlık topraklan sever, ülkemizde çok
yetiştirilir Etlerin, ızgaralann, sebzelerin, haşlanmış balıklann ve salçaların kokulandınlmasında
kullanılır Ülkemizin bazı bölgelerinde, özellikle çorbalarda nane gibi kekik de bol bol kullanılır

Kereviz
Maydanozgillerden, kökleri ve yapraklan sebze olarak kullanılan kokulu, baharlı bir bitkidir Yapraklı ve
kök olarak iki çeşidi vardır Kök kerevizinin kökleri iri olur Yaprak kerevizinin kökleriyse, yok denecek
kadar küçüktür Hem ülkemizde hem de avrupa'da bu bitkinin köklerinden ve yapraklarından çok
yararlanılmaktadır Genel olarak pişirilerek yenir Bazı avrupa ülkelerinde yapraklan çiğ olarak da
kullanılmaktadır Ülkemizde yetiştirilen kök kerevizler iki cinstir: " san kereviz " ve " odesa kerevizi "
Bunlardan makbul olanı " odesa kerevizi " dir

Kimyon
Maydanozgillerden kokulu bir bitkidir Anayurdu akdeniz bölgesi olan bu bitkinin tohumları yarım
santimetre uzunluğunda ve esmer-san reııktedir Keskin kokusu ve tadıyla çok bilinen ve kullanılan bir
baharattır Genel olarak toz halinde kullanılmaktadır Ülkemizde köfte yaparken içine kimyon katılır
Sucuk yapımında da kimyonun önemli bir yeri vardır İtalyanlar aperitifler ve ikram ettikleri bazı tuzlu
bisküvilerin hamuruna kimyon katarlar Hollandalılar ise kendilerine has bir peyniri kimyonla
kokulandınrlar İçine kimyon katılarak yapılan alsace sosisi de tıpkı türk sucuğu gibi ünlüdür
Almanya'nın bazı bölgelerinde yapılan kimyonlu ekmekler de bütün dünyada bilinmektedir Avrupa'da
çok beğenilen kümmel likörü de kimyonludur Kimyon tek başına kullanıldığı gibi baharat
kanşımlarının (mesela köri) içine de girer