Bitkileri Tanıyalım !!!

Kişniş
Maydanozgillerden, yaprakları maydanozu andıran ve kurutulmuş meyvesi baharat olarak kullanılan
bir bitkidir Minik, sarımsı kahverengi meyvelerinin kokusu tazeyken pek hoş değildir Ama
kurutulunca bu kokunun yerini insana ferahlık veren hoş bir koku alır Kişniş genellikle şuruplarda,
likörlerde, şekerlemelerde kullanılmaktadır Bu tohumlann şekere bulanmasıyla yapılan " kişniş şekeri
" ülkemizde olduğu gibi başka ülkelerde de çok ünlüdür Kişniş şekeri pastacılıkta çok kullanılmaktadır
Türk mutfağında kişniş bazı yemeklerde de kullanılır Bitkinin körpe yaprak ve filizleri de çorba ve
salatalara doğranarak yenir

Lassi
Yoğurt, su, şeker ile yapılan ayran benzeri bir içecektir

Maydanoz
Küçük, ince dilimli ve güzel kokulu yaprakları olan bir bitkidir Maydanozun iki çeşidi vardır Biri "
yaprak maydanoz ",
Diğeri " kök maydanoz " dur Ülkemizde her iki çeşidi de yetiştirilir Türk mutfağında olduğu gibi diğer
ülkelerin
Mutfaklannda da maydanoz pek çok yemekte sıkça kullanılmaktadır Tava yemeklerinde servis
tabaklannın
Süslenmesinde de maydanozdan faydalanlır
Maydanozlann saplan da kokulu ve lezzetli olduğundan, saplarını da yapraklanyla birlikte doğramak
gerekir
Kök maydanozda ıtırlı bir yağ bulunduğundan bazı soslarda ve yemek sulannda bu köklerden
yararlanılmaktadır

Mercanköşk
Ballıbabagillerden, yapraklan küçük ve ıtırlı bir saksı bitkisi olan mercanköşk bazı bölgelerde "
merzenggş " olarak da
Adlandınlır Anadolu'nun bazı bölgelerinde yabanî mercanköşke de rastlanmaktadır Yabanî
mercanköşke " farekulağı "
Da denilir Ancak "farekulağı " denilen ve cuhagillerden, tohumu kuşyemi olarak kullanılan bir başka
bitkiyle
Kanştırmamak gerekir
Mercanköşk, türk mutfağı'nda, olduğu kadar avrupa ülkelerinin mutfaklarında da çok kullanılan bir
bitkidir Sindirimi
Kolaylaştıncı bir etkisi olduğundan, av etleri gibi sindirimi zor yemeklerde mutlaka kullanılır

Nane
Ballıbabagillerden, yaprakları sapsız, çiçekleri beyaz veya menekşe renginde, ıtırlı, küçük bir bitkidir "
yabanî nane ", " su nanesi ", yeşil nane " gibi çeşitli cinsleri vardır Yemeklerde kullanılan nane " yeşil
nane " dir Yetiştirilmesi kolay bir bitki olan nane ülkemizde olduğu gibi bütün akdeniz ülkelerinde
çokça yetişir Türk mutfağında nane oldukça sık kullanılmaktadır Çorbalardan, dolmalara kadar pek
çok yemekte nane kullanılır Avrupa ülkelerindeyse nane, daha çok fınnda ve tencerede pişirilen etler
için hazırlanan soslara konulmaktadır Bununla birlikte bazı haşlanmış sebze yemeklerinin de üstüne
serpilir

Rezene
Yakın zamana kadar " raziyane " adıyla tanınan rezene maydanozgillerdendir Yaprakları dereotuna
benzeyen, kökü de sümbül soğanını andıran bu bitkinin yemeği ve salatası yapılır " denizrezenesi "
adı verilen türüyse, deniz kayalıklannda yetişir Kokulu bir bitki olan denizrezenesi de kararezenesi
gibi maydanozgillerdendir

Roka
Turpgillerden yapraklan turp yaprağına çok benzeyen bir bitkidir Gerek ülkemizde, gerek avrupa'da
yaygın olarak yetiştirilmektedir Çiğ veya salata olarak, tava ve ızgarada pişirilmiş balık yemekleriyle
birlikte yenir Bazı avrupa ülkelerinin mutfaklannda salatalara kanıştırıldığı gibi servis tabaklannın
süslenmesinde de kullamlır

Safran
Süsengillerden, akdeniz ülkeleı~inde yetişen, baharda çiçek açan küçük bir bitkidir Bu bitkinin
çiçekleri toplanır ve tepecikleri kurutularak kullanılır Yemeklere san bir renk veren bu toz,
zeytinyağında hiç erimez Böylece kanşık veya hileli olup olmadığını kontrol etmek mümkündür
Akdeniz ve doğu ülkelerine tszgü pirinç ve balık yemekleı~inde kullanılan safran,bazı balkan
ülkelerinde ekmeğe katılır Bazı yemeklere renk ve koku vermek için kullanılan safrandan zerde adı
verilen tatlı yapılır

Sumak
Ülkemizin bazı yerlerinde " somak " diye bilinen baharatın ağacı sıcak bislgelerde yetişir
Sakızağacıgiller familyasından küçük bir ağaç olan sumağın kabuğu hekimlikte, yaprakları dericilikte
kullamlır Mercimeğe benzeyen ve mayhoş bir tadı olan taneleriyse dövülerek baharat olarak kullanılır
Bazı türleri zehirlidir Kebaplara ve bazı salatalara ekşilik vermek için kullanılan sumağın dövülmüş
taneleri, ince kıyılmış kırmızıbiberi andını

Tarçın
Defnegillerden olan tarçın ağacının kabuğundan elde edilir Güney asya, orta amerika ve brezilya'da
yetişen bu ağacın kabuğu, içindeki kokulu ve uçucu bir yağdan ötürü baharat olarak kullanılmaktadır
Kabukları dövülüp toz haline getirildiğinde, yağımn uçması sonucu kokusunu çabuk kaybettiğinden
genellikle kabuk parçaları durumunda ve cam kavanozlarda saklanır Tarçın, ülkemizde genellikle
sütlü tatlılarda ve hamur tatlılarında, şekerlemelerde, pastalarda ve bazı yemeklerde, boza, salep gibi
içeceklerde, hatta kaynatılarak çay yerine kullanılmaktadır Avrupa ülkelerinin mutfaklarındaysa
soslara, bazı şaraplara, kremalara da konulmaktadır

Tarhun
Doğu avrupa ülkelerinde yetişen bileşikgillerden kokulu bir bitkidir Yaprağının çok baharatlı
olmasından ötürü salçalı et yemeklerinde, soslarda, yumurtalarda ve salatalarda çok kullanılır Tarhun
kanştınlmış sirkeyle yapılan mayonezlerin kendine has bir lezzeti ve kokusu olur Tarhunlu sirke şöyle
yapılır: iki avuç dolusu tarhun iyice yıkandıktan sonra bir şişeye konur Üzerine yarım litre sirke
boşaltılır ve 2-3 ay beklettikten sonra süzülerek başka bir şişeye aktarılır Gerektikçe kullanılır

Tere
Turpgillerden, yaprakları uzunca bir bitkidir Bu bitkinin yapraklan genellikle çiğ ve salata olarak yenir
Servis
Tabaklannda garnitür olarak da kullaınlır

Turp
Turpgillerden, yaprakları karşılıklı, çiçekleri salkım durumunda, meyvesi acımsı bir bitkidir Etli olan
kökleri yenir Türbun " karaturp ", " beyaz turp ", " yabanî turp ", " kınmzı turp ", " bayır turbu " gibi
birçok çeşidi vardır Nemli toprakları sever Beyaz turbun etli ve sulu bir yumru durumunda olan kökü,
kabuğu soyulup rendelendikten sonra tuz, sirke ve zeytinyağıyla karıştırılarak salata olarak yenir
Ancak rendelendikten sonra suyunun süzülmesi gerekir Bazı avrupa mutfaklarında beyaz turbun kökü
çeşitli soslarda da kullanılır Karaturp da beyaz turp gibi salata olarak yenir İri bir fındık
büyüklüğünde veya körpe küçük havuç gibi uzun biçimde olan kırmızı turp rendelenmez Üstü hafıfçe
kazınıp, iyice yıkandıktan sonra bütün olarak veya ikiye bölünerek salatalara konur ve öyle yenir
Kırmızı turp aynı zamanda servis tabaklarının süslenmesinde de kullanılır Turbun her türlüsü çiğ
yenir

Vanilya
Salepgillerden, çiçekleri beyaz ve kokulu, tırmanıcı küçük bir bitkidir Genellikle orta ve güney amerika
ve madasgaskar'da yetişen bu kalın ve etli bitkinin meyvesi iyice olgunlaşmadan toplanır ve gölgede
kurutulur Baharat olarak kullanılan bu meyve kuruduğunda buruşur, esmer bir renk alir ve kokusu
artar Kurutulduktan sonra dövülerek toz haline getirilen vanilya, genellikle sütlü tatlılarda,
dondurmalarda, pasta ve şekerlemelerde kullanılır Meksika'da ve bazı avrupa ülkelerinde çeşitli
likörlere de konulur

Yenibahar
Mersingillerden abd'nin sıcak bölgelerinde yetişen bir bitkinin tohum şeklindeki küçük meyvesidir Bu
meyveler
Kurutulduktan sonra öğütülür ve çeşitli yemeklerde baharat olarak kullanılır

Zencefil
Zencefılgillerden sıcak bölgelerde yetişen, güzel kokulu bir bitkidir Genellikle güney asya, orta
amerika ve brezilya'da yetişmektedir Bitkinin kokulu köksapları kurutularak toz durumuna
getirilmesiyle baharat elde edilir Köksaplardan hekiınlikte kullamlan bir tür yağ da çıkanlmaktadır
Aynca taze köksaplar pişirilerek yenir Daha çok şerbet, meşrubat ve likör yapımında kullanılmaktadır
Uzakdoğu ülkelerinde çay, kahve, ıhlamur gibi içeceklere de zencefıl katılır Zencefıl " beyaz " ve "
esmer " olarak iki türlüdür Köksaplar kurutulurken kabuklanndan aynlmazsa elde edilen zencefıl
esmer, kabuğu ayıklanan ktsksaplardan elde edilen zencefıl ise beyaz olur

Zerdeçal
Zencefılgillerden, yapraklan sivri uçlu, çiçekleri san renkte bir bitkidir Bu bitkinin saplarından safranı
andıran boyalı bir madde çıkanldığı için buna " hint safram " da denir Safran pahalı olduğundan
genellikle zerde yapımında safran yerine zerdeçal kullanılır Et, balık ve yumurtalı yemeklere katılan
zerdeçal hardal hazırlamakta da kullanılır