|
Prof. Dr. Sinsi
|
Çanakkale - Çanakkale Coğrafyası - Çanakkale Tarihi
Çanakkale
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Çanakkale ili, Türkiye Cumhuriyetinin kuzeybatısında, topraklarının büyük bölümü Marmara Bölgesi sınırları içinde kalan, 25° 40' - 27° 30' doğu boylamları ve 39° 27' - 40° 45' kuzey enlemleri arasında 9 887 km²'lik bir alan kaplayan, Asya ve Avrupa kıtalarında toprakları bulunan, kendi adını taşıyan boğaz ile ikiye bölünmüş Trakyada İstanbul'dan sonraki en büyük ildir
Çanakkale ili
Çanakkale ilinin konumu
Genel Bilgiler
- Bölge: Marmara Bölgesi
- Yüzölçümü: 9887 km²
- Nüfus: 1723571 ― Şehir nüfusu 1247443 ― Köy nüfusu 228685
- Nüfus yoğunluğu: 48 kişi/km²
- Plaka kodu: 17
- Alan kodu: 0286
- Vali: Abdülkadir Atalık
- Valilik internet sayfası: çanakkalegovtr
Anadolu'nun en batı noktası olan Baba Burnu ile Türkiye'nin en batı noktası Gökçeada'daki İncirburnu il sınırları içindedir Ege Denizi'nde Türkiye'ye ait en büyük adalar, Bozcaada ve Gökçeada, Çanakkale iline bağlıdır
İlçeleri
- Ayvacık
- Bayramiç
- Biga
- Bozcaada
- Çan
- Eceabat
- Ezine
- Gelibolu
- Gökçeada
- Lapseki
- Yenice
Tarihçe
Eski çağlarda, Hellespontos ve Dardanelles olarak da adlandırılan ilde 3000 yıldan beri yerleşim olduğu bilinmektedir Bugün bile kalıntıları bulunan Truva (Troia, Troy) Antik kenti MÖ 2500 yılında büyük bir depremle yıkılmış ve bölge uzun yıllar Lidya'lılarca yönetilmiştir Millattan önce 336 yılında bölgede en önemli güç hâline gelen Pers İmparatorluğuHelenizm'i tüm dünyaya yaymak amacındaki Büyük İskender Granikos Çayı (Biga Çayı) kıyılarında büyük bir bozguna uğratılmıştır Osmanlı Devleti döneminde de Karesioğulları Beyliğinin yıkılması ile ilin bugünkü topraklarının büyük bir bölümü ele geçirilmiş, Bizans'a yardım karşılığı ödül olarak alınan Gelibolu'daki kaleler sayesinde ilin fethi daha da kolaylaşmış ve Boğazlar ile birlikte kontrol Osmanlı Devleti'ne geçmiştir
Çanakkale ilinin topraklarının bütününe bakıldığında, üzerinde kurulmuş olduğu yarımada Biga Yarımadası olarak adlandırılır İl içindeki en kayda değer yükselti Biga Dağları'dır Biga adının bu denli çok kullanımının sebebi, Cumhuriyet döneminden önce , Osmanlı idarî sisteminde Sancak'ın Biga ilçesi olmasıdır Yani ilin eski merkezi Biga olup, Cumhuriyet döneminde, kazanılmış olan başarılardan dolayı ilin ismi ve merkezi Çanakkale olarak değiştirilmiştir İlin isminin kökeni yörede çok gelişmiş olan çanak - çömlek zanaatine dayanır Şehrin iki simgesi hâline gelen Kale-i Sultaniye ile çanakçılık özdeşleşince de şehir Çanakkale olarak adlandırıldı[kaynak belirtilmeli]
Demografi
Çanakkale iline bağlı 568 köy, 21 bucak, 12 ilçe belediyesi ve 22 belde belediyesi vardır Çanakkale ilinin ilçeleri ile birlikte nüfusu 1723571 kadardır İl merkezinin köyler hariç nüfusu 486,544'tür Merkezden sonra en büyük ilçe Bigadır İlin en küçük ilçesi Bozcaada'dır Adaların nüfusu yazları iki katını aşsada kışın yerlilerden başka yaşayan kalmaz
İl genelinde nüfusun yüzde 52'si şehirlerde geri kalanı kırsal kesimde yaşar Yıllık nüfus artışı yüzde 1034 ile Türkiye oralamalarının çok üstündedir,aşırı bir nüfüs artışı vardır Nüfus yoğunluğu 48,16 kişi/km²dir
Coğrafya
Kazdağı Şelalesi
İl topraklarının yarısından fazlası ormanlar ile kaplıdır Ormanlar il topraklarının % 539'unu oluşturur Ormanlık alanlar 536964 hektar olup bunun 449024 hektarı koru, 87969 hektarı ise köylülere dağıtılan ve ticaret yapılan, kesilmeye hazır ormanlardır Ormanlık arazinin yarısından fazlasını kızılçam ve meşe kaplar İlde yetişen ağaçalarin miktarları şöyledir;
Ağaç türüKapladığı alan (Hektar)Toplam ormanlara oranıKızılçam181093,2033,73Meşe109997,5020, 49Kar açam60735,0011,24Diğer185,138,3034,36Genel toplam536964,00100,00
İlin kıyı ilçelerinde ve adalarda iklim hemen hemen aynıdır Akdeniz iklimi ile Karadeniz iklimi arasında bir geçiş iklimin yaşandığı Çanakkale topraklarında iklim daha çok Akdeniz iklimine paralellik gösterir İç bölgelerde denizden yükseklik artar ve bu nedenle kıyı bölgelere oranla aradaki sıcaklık ortalaması oldukça açılır Yılın büyük bölümü hemen her ilçede rüzgârlı günler yaşanır
Çanakkale'de önem arzeden bir su kütlesi bulunmaz Gelibolu Yarımadası'nda Tuzla Gölü, Biga ilçesi sınırlarında Hoyrat Gölü ve Ece Gölü ile diğer ilçelerde yer alan bazı ufak baraj gölleri ve göletler vardır Biga'ya bağlı Yeniçiftlik beldesinde yer alan yaklaşık 10,000 hektarlık Ece Gölü son bir kaç yıl içinde kurutularak tarıma uygun hâle getirilmeye çalışılmaktadır
Eğitim
İl, eğitim bakımından halkına Türkiye ortalamasının oldukça üstünde bir hizmet sunar İl sınırları içinde 1 Fen Lisesi, 10 anadolu Lisesi, 2 Anadolu Öğretmen Lisesi ve birçok Meslekî lise bulunur Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) bünyesinde 9 fakülte, 2 yüksekokul ve 2 enstitü bulunur, ve 20,000 öğrenciye eğitim verir Halkın %8,0'i üniversite mezunudurİlköğretimlerde okullaşma oranı %100'dür Okuryazarlık oranı (2000 Nüfus verilerinde) %90 olarak açıklanmış, fakat geçen zaman içersinde oranın %99 olduğu sanılmaktadır (Çanakkale Valiliği Resmî Sayfası) İlçede 75,000'e yakın öğrenci bulunur İlde derslik başına düşen öğrenci sayısı 20'dir
Kültür
Çanakkale, binyıllar boyunca farklı toplumların egemenliğinde kalmış, gerek mimarisinde gerek yaşamda onlardan izler taşımaktadır 70'li yıllardan itibaren ile yapılmaya başlayan ticarî yatırımlarla ildeki geleneksel toplum yapısı yerini hızla modernize olmuştur Ticarî yatırımlarla ile ulaşım kolaylaşmış ve şehrin görünümünün değişmesi böylece başlamıştır Bugün Çanakkale Türkiye'nin en modern çevrelerindendir Geniş kaldırımları, temiz caddeleri, bakımlı binaları ile örnek bir şehirdir Henüz altyapısı tam oturmamışsa da kültürel anlamda Çanakkale ili Türkiye'de önde gelen çevrelerdenidr Toplumda çekirdek aile yaygındır Toplum,Göçmenler , Türkmenler, Pomaklar, Yörükler, Çerkezler ve az sayıda Boşnak'tan oluşur Pomak ve Yörükler genelde tarım ile uğraşırlar Bir Yörük kişisi ile Pomak farklı biçimde geleneksel giysiler giyer
İl ve ilçe merkezlerinde büyük ölçüde modern giyim örnekleri benimsenmiştir Kırsal kesimden gelen bayanlar, beyaz Yemenî adı verilen eşarp ve şalvar ile siyah naylonumsu kumaştan pardesü (ferace) giyerler, kırsal kesim erkeklerinde ise baskın giyim türü, pantolon, ceket ve kaskettir Yörede erkeklerin şalvar giydiği pek görülmez Yöre mutfağı ise birbirinden lezzetli tatlara sahiptir Çanakkale mutfağını anlatacak kilit sözcükler; zeytinyağ, zeytin, sardalya, peynir helvası ve keşkektir Adalar bağcılık ve şarapçılık konusunda başı çekmektedir
Turizm
Çanakkale ile birçok ilçesi tarihî ve doğal güzellikler bakımından oldukça zengin olmasına rağmen, bölge olması gerekenden oldukça az turist çekmektedir İl merkezinin çevresinde bulunan yerlerin hemen hemen heryeri sit alanı ilân edilmiştir Çanakkale'nin büyüyememesinin asıl sebeplerinden biride budur Birçok alan yerleşime kapalıdır
Çanakkale'nin başlıca turistik yerleri
- Gökçeada (İmroz)
- Bozcaada (Tenedos)
- Harp Eserleri Müzeleri
- Antik Yunan Şehirleri
- Kazdağı
- Kaplıca ve Termal Tesisler
- Anıtlıklar
- Kaleler
- Çimenlik Kalesi
- Çanakkale Deniz Müzesi Komutanlığı
- Çanakkale Boğazı
- Abidiyeler
|