Meddah -Meddah Nedir -Meddah İle İlgili Yazılalar -Mehtah Oyunları

**Prof. Dr. Sinsi** · 07-30-2012

Meddahların teknikleri ve tavırları:‎

Genellikle güldürücü, ahlaki ve debi sonuçları çıkarılacak hikayelerine klişeleşmiş ‎‎“raviyan-ı anbar ve nakılan-ı asar ve muhaddisan-ı rüzigar şöyle rivayet eder ki “ ‎şeklinde sözbaşı ile başlar, daha sonra kahramanları sayıp hikayesini anlatır

‎

‎ Omzunda asılı duran mendili onun en çok kullandığı bir alettir

Taklit yaparken ‎onunla ağzını kapar

Rahatça bir nefes alabilmek, bir kaç saniye olsun dinlenebilmek ‎için onu muhtelif bahanelerle alır, kullanır ve gene omzuna atar

Bu müddet zarfında ‎da sözlerinin samiin üzerinde uyandırdığı alakayı dinlemiş ve onların heyecanına bir ‎kaç saniyelik bir merak ilave etmiş olur

‎

‎ Meddahlıkta hikaye anlatmanın yarar, onu anlatanın bilgisine, bilincine ve ‎yeteneğine bağlı bir şeydir

Meddahlığın topluma bir katkısı vardır

Bunun için de ‎anlatanın tavrı ve tekniği bunda büyük rol oynar

‎

‎ Türk meddahının bir özelliği toplum yaşamından kesitleri gerçekçi biçimde ‎dinleyici önüne getirmesidir

Arap meddahları hikayelerini ya manzum ya da uyaklı ‎düzyazı ile getirirken, Türk meddahı hikayeyi canlı konuşmaları, şive taklitleri ve ‎dramatizasyonu ile günlük yaşayışın görünümü içinde verir

‎

‎ Büyük ve usta meddahların içinde yaşadıkları toplumu, çevrelerini ve gördükleri ‎kişileri inceledikleri biliniyor

Onların inandırıcılığı ve gerçekçiliği bir açıdan da bu ‎gözlemlerinden ileri gelir

Sokakta, vapurda, kahvede, eğlence yerlerinde çeşitli ‎insanları, karakterleri ve konuşmaları ile inceleyen yazar, bir çeşit fotoğraf çekmekte ‎ve gördüklerini belleğine yerleştirdikten sonra yeteneği ile bunları bir bir ‎yansılamaktadır

‎
‎ ‎
‎ Meddahın incelediği olaylar ve kişiler bir hikaye konusunu ortaya çıkarabildiği ‎gibi, geleneksel hikayelerin yeni baştan söylenmeleri ya da yeni bir biçimde ‎dinleyiciye aktarılmaları için yararlıydılar

O zaman bu hikayeler güncel bir renk ‎kazanıyor ve anlatıldığı dönemin seyircisi için daha ilgi çekici olabiliyordu

Konular ‎hangi döneme ait olursa olsun hikayeyi anlatanın kendi döneminin özelliklerinin ‎etkisini taşımaktadır

Buradaki meddah senaryolarını saptayan kişi, hikayeleri öyle ‎bir yolda özetlemiştir ki, her meddah bu senaryoları kendi yeteneği ve hayal gücü ile ‎süsleyebilir, taklitler ekleyip çıkarabilir

‎

‎ Osmanlı İmparatorluğu’nda hikaye anlatanlar eleştirilerini, doyumsuzluklarını ve ‎protestolarını üstü kapalı bir biçimde dile getirmişlerdir

Meddahın teknik ve tavrını ‎birleştiren bir başka özellik, hikaye sırasında, olayın dışına çıkarak çeşitli biçimlerde ‎bir uzaktan bakışı sağlamaktır

meddahın anlattığı hikayeye “yabancılaşarak” araya ‎bir fıkra ya da kısa bir hikaye,çeşitli açıklamalar ya da bir yemek tarifi sokuşturması ‎o meddahın ustalığı oranında başarılı veya yaban olabilir

Meddahların, ‎dinleyicilerden para toplamaları da onların tavırlarının kapsamına giren özelliktir

‎Araştırmalar çoğunun parayı, hikayeyi en meraklı yerinde keserek topladıklarını ‎göstermektedir

‎

07-30-2012	#4
Prof. Dr. Sinsi	Meddah -Meddah Nedir -Meddah İle İlgili Yazılalar -Mehtah Oyunları Meddahların teknikleri ve tavırları:‎ Genellikle güldürücü, ahlaki ve debi sonuçları çıkarılacak hikayelerine klişeleşmiş ‎‎“raviyan-ı anbar ve nakılan-ı asar ve muhaddisan-ı rüzigar şöyle rivayet eder ki “ ‎şeklinde sözbaşı ile başlar, daha sonra kahramanları sayıp hikayesini anlatır‎ ‎ Omzunda asılı duran mendili onun en çok kullandığı bir alettir Taklit yaparken ‎onunla ağzını kapar Rahatça bir nefes alabilmek, bir kaç saniye olsun dinlenebilmek ‎için onu muhtelif bahanelerle alır, kullanır ve gene omzuna atar Bu müddet zarfında ‎da sözlerinin samiin üzerinde uyandırdığı alakayı dinlemiş ve onların heyecanına bir ‎kaç saniyelik bir merak ilave etmiş olur ‎ ‎ Meddahlıkta hikaye anlatmanın yarar, onu anlatanın bilgisine, bilincine ve ‎yeteneğine bağlı bir şeydir Meddahlığın topluma bir katkısı vardır Bunun için de ‎anlatanın tavrı ve tekniği bunda büyük rol oynar ‎ ‎ Türk meddahının bir özelliği toplum yaşamından kesitleri gerçekçi biçimde ‎dinleyici önüne getirmesidir Arap meddahları hikayelerini ya manzum ya da uyaklı ‎düzyazı ile getirirken, Türk meddahı hikayeyi canlı konuşmaları, şive taklitleri ve ‎dramatizasyonu ile günlük yaşayışın görünümü içinde verir‎ ‎ Büyük ve usta meddahların içinde yaşadıkları toplumu, çevrelerini ve gördükleri ‎kişileri inceledikleri biliniyor Onların inandırıcılığı ve gerçekçiliği bir açıdan da bu ‎gözlemlerinden ileri gelir Sokakta, vapurda, kahvede, eğlence yerlerinde çeşitli ‎insanları, karakterleri ve konuşmaları ile inceleyen yazar, bir çeşit fotoğraf çekmekte ‎ve gördüklerini belleğine yerleştirdikten sonra yeteneği ile bunları bir bir ‎yansılamaktadır‎ ‎ ‎ ‎ Meddahın incelediği olaylar ve kişiler bir hikaye konusunu ortaya çıkarabildiği ‎gibi, geleneksel hikayelerin yeni baştan söylenmeleri ya da yeni bir biçimde ‎dinleyiciye aktarılmaları için yararlıydılar O zaman bu hikayeler güncel bir renk ‎kazanıyor ve anlatıldığı dönemin seyircisi için daha ilgi çekici olabiliyordu Konular ‎hangi döneme ait olursa olsun hikayeyi anlatanın kendi döneminin özelliklerinin ‎etkisini taşımaktadır Buradaki meddah senaryolarını saptayan kişi, hikayeleri öyle ‎bir yolda özetlemiştir ki, her meddah bu senaryoları kendi yeteneği ve hayal gücü ile ‎süsleyebilir, taklitler ekleyip çıkarabilir‎ ‎ Osmanlı İmparatorluğu’nda hikaye anlatanlar eleştirilerini, doyumsuzluklarını ve ‎protestolarını üstü kapalı bir biçimde dile getirmişlerdirMeddahın teknik ve tavrını ‎birleştiren bir başka özellik, hikaye sırasında, olayın dışına çıkarak çeşitli biçimlerde ‎bir uzaktan bakışı sağlamaktırmeddahın anlattığı hikayeye “yabancılaşarak” araya ‎bir fıkra ya da kısa bir hikaye,çeşitli açıklamalar ya da bir yemek tarifi sokuşturması ‎o meddahın ustalığı oranında başarılı veya yaban olabilirMeddahların, ‎dinleyicilerden para toplamaları da onların tavırlarının kapsamına giren özelliktir ‎Araştırmalar çoğunun parayı, hikayeyi en meraklı yerinde keserek topladıklarını ‎göstermektedir‎