Periyodik Tablo Hakkında Periyodik Tablo Bilgi Periyodik Tablo Tarihi Periyodik Cetve

**Prof. Dr. Sinsi** · 07-30-2012

Periyodik Tablo ve Tarihçesi

19

yüzyıl başlarında kimyasal çözümleme yöntemlerinde hızlı gelişmeler elementlerin ve bileşiklerin fiziksel ve kimyasal özelliklerine ilişkin çok geniş bir bilgi birikimine neden oldu

Bunun sonucunda bilim adamları elementler için çeşitli sınıflandırma sistemleri bulmaya çalıştılar

Rus kimyacı Dimitriy İvanoviç Mendeleyev 1860'larda elementlerin özellikleri arasındaki ilişkileri ayrıntılı olarak araştırmaya başladı

1869'da

elementlerin artan atom ağırlıklarına göre dizildiklerinde özelliklerinin de periyodik olarak değiştiğini ifade eden periyodik yasayı geliştirdi ve gözlemlediği bağlantıları sergilemek için bir periyodik tablo hazırladı

Alman kimyacı Lothar Meyer de

Mendeleyev'den bağımsız olarak hemen hemen aynı zamanda benzer bir sınıflandırma yöntemi geliştirdi

Mendeleyev'in periyodik tablosu o güne değin tek başına incelenmiş kimyasal bağlantıların pek çoğunun birlikte gözlemlenmesini de olanaklı kıldı

Ama bu sistem önceleri pek kabul görmedi

Mendeleyev tablosunda bazı boşluklar bıraktı ve bu yerlerin henüz bulunmamış elementlerle doldurulacağını ön gördü

Gerçekten de bunu izleyen 20 yıl içinde skandiyum

galyum ve germanyum elementleri bulunarak boşluklar doldurulmaya başlandı

Mendeleyev'in hazırladığı ilk periyodik tablo 17 grup (sütun) ile 7 periyottan oluşuyordu ; periyotlardan

potasyumdan broma ve rubidyumdan iyoda kadar olan elementlerin sıralandığı ikisi tümüyle doluydu ; bunun üstünde

her birinde 7 element bulunan (lityumdan flüora ve sodyumdan klora) iki kısmen dolu periyot ile altında üç boş periyot bulunuyordu

Mendeleyev 1871 de tablosunu yeniden düzenledi ve 17 elementin yerini (doğru biçimde) değiştirdi

Daha sonra Lothar Meyer ile birlikte

uzun periyotların her birinin 7 elementlik iki periyoda ayrıldığı ve 8

gruba demir

kobalt

nikel gibi üç merkezi elementin yerleştirildiği 8 sütunluk yeni bir tablo hazırladı

Lord Rayleigh (Jonh William Strutt) ve Sir William Ramsay'in 1894 den başlayarak soygazlar olarak anılan helyum

neon

argon

kripton

radon ve ksenonu bulmalarından sonra

Mendeleyev ve öbür kimyacılar periyodik tabloya yeni bir "sıfır" grubunun eklenmesini önerdiler ve sıfırdan sekize kadar olan grupların yer aldığı kısa periyotlu tabloyu geliştirdiler

Bu tablo 1930'lara değin kullanıldı

Daha sonraları elementlerin atom ağırlıkları yeniden belirlenip periyodik tabloda düzeltmeler yapıldıysa da

Mendeleyev ile Meyer'in 1871 deki tablolarında özelliklerine bakılarak yerleştirilmiş olan bazı elementlerin bu yerleri

atom ağarlıklarına göre dizilme düzenine uymuyordu

Örneğin argon - potasyum

kobalt - nikel ve tellür - iyot çiftlerinde

birinci elementlerin atom ağırlıkları daha büyük olmakla birlikte periyodik sistemdeki konumları ikinci elementlerden önce geliyordu

Bu tutarsızlık atom yapısının iyice anlaşılmasından sonra çözümlendi

Yaklaşık 1910'da Sir Ernest Rutherford'un ağır atom çekirdeklerin- den alfa parçacıkları saçılımı üzerine yaptığı deneyler sonucunda çekirdek elektrik yükü kavramı geliştirildi

Çekirdek elektrik yükünü elektron yüküne oranı kabaca atom ağırlığının yarısı kadardı

A

van den Broek 1911'de

atom numarası olarak tanımlanan bu niceliğin elementin periyodik sistemindeki sıra numarası olarak kabul edilebileceği görüşünü ortaya attı

Bu öneri H

G

J

Moseley'in pek çok elementin özgün X ışını tayf çizgi- lerinin dalga boylarını ölçmesiyle doğrulandı

Bundan sonra elementler periyodik tabloda artan atom numaralarına göre sıralanmaya başladı

Periyodik sistem

Bohr'un 1913'te başlattığı atomların elektron yapıları ve tayfın kuvantum kuramı üzerindeki çalışmalarla açıklığa kavuştu

Periyotlar

Periyodik sistemin bugün kullanılan uzun Periyotlu biçiminde

doğal olarak bulunmuş ya da yapay yolla elde edilmiş olan 107 element artan atom numaralarına göre yedi yatay periyotta sıralanır ; lantandan (atom numarası 57) lütesyuma (71) kadar uzanan lantanitler dizisi ile aktinyumdan (89) lavrensiyuma (103) aktinitler dizisi bu periyotların altında ayrıca sıralanır

Periyotların uzunlukları farklıdır

İlk periyot hidrojen periyodudur

Ve burada hidrojen (1) ile helyum (21) yer alır

Bunun ardından her birinde 8 element bulunan iki kısa periyot uzanır

Birinci kısa periyotta lityumdan (3) neona (10) kadar olan elementler

ikinci kısa periyotta ise sodyumdan (11) argona (18) kadar olan elementler yer alır

Bunları

her birinde 18 elementin bulunduğu iki uzun periyot izler

Birinci uzun periyotta potasyumdan (19) kriptona (36)

ikinci uzun periyotta rubidyumdan (37) ksenona (54) kadar olan elementler bulunur

Sezyumdan (55) radona (86) kadar uzanan 32 elementlik çok uzun altıncı periyot

lantanitlerin ayrı tutulmasıyla 18 sütunda toplanmıştır ve özellikleri birinci ve ikinci uzun periyottaki elementlerinkine çok benzeyen elementler bu elementlerin altında yer alır

32 elementlik en son uzun periyot tamamlanmamıştır

Bu periyot ikinci en uzun periyottur ve atom numarası 118 olan elementlerle tamamlanacaktır

Gruplar

Helyum

neon

argon

kripton

ksenon ve radondan oluşan altı soy gaz

tümüyle dolu altı periyodun sonunda yer alır ve bunlar periyodik sistemin 0 grubunu oluştururlar

Lityumdan flüora ve sodyumdan klora kadar uzanan ikinci ve üçüncü periyottaki yedişer element ise sırasıyla I

II

III

IV

V

VI

VII

grupları oluştururlar

Dördüncü periyotta yer alan

potasyumdan broma kadar sıralanan 17 elementin özellikleri farklıdır

Bunların periyodik sistemde 17 alt grup oluşturdukları düşünülebilir

ama bu elementler geleneksel olarak 15 alt grupta toplanırlar ve demir

kobalt

nikel ve bundan sonraki periyotta benzer özellikte olan elementler tek bir grupta

VIII

Grupta yer alırlar

Potasyumdan (19) manganeze (25) kadar olan elementler sırasıyla Ia

IIa

IIIa

IVa

Va

VIa

VIIa alt gruplarında

bakırdan (29) broma (35) kadar olan elementler de Ib

IIb

IIIb

IVb

vBulletin

VIb

VIIb

alt gruplarında toplanırlar

I

grup alkali metaller grubudur ; lityum ve sodyumun yanı sıra potasyumdan fransiyuma kadar inen metalleri kapsayan bu grup

farklı özelliklere sahip Ib grubu metallerini içermez

Aynı biçimde

berilyumdan radyuma kadar inen elementleri kapsayan II

grup toprak alkali metallerdir ve IIb grubundaki elementleri kapsamaz

III

grubu oluşturan bor grubu elementlerinin özellikleri

IIIa grubunun mu yoksa IIIb grubunun mu

bu grupta yer alacağı sorusuna kesin bir yanıt getirmez

ama çoğunlukla IIIa grubu elementleri bor grubu olarak düşünülür

IV

grubu karbon grubu elementleri oluşturur ; bu grup silisyum

kalay

kurşun

gibi elementleri kapsar

Azot grubu elementleri V

grupta toplanmışlardır

VI

grup oksijen grubu elementlerinden

VII

grup ise halojenlerden oluşur

Hidrojen elementi bazı tablolarda Ia grubunda gösterilmekle birlikte kimyasal özellikleri alkali metallere ya da halojenlere çok benzemez ve elementler arasında benzersiz özelliklere sahip tek elementtir

Bu nedenle hiç bir grubun kapsamında değildir

Uzun periyotların (4

5

Ve 6

periyotlar) orta bölümünde yer alan IIIb

IVb

vBulletin

VIIb

Ib gruplarındaki ve VIII

gruptaki 56 elemente geçiş elementleri denir

Bir Periyotta Soldan Sağa Doğru Gidildikçe ;
a) Atom no

kütle no

proton sayısı

atom kütlesi

nötron sayısı

elektron sayısı

değerlik elektron sayısı artar

b) Atom çapı ve hacmi küçülür

c) İyonlaşma enerjisi artar

d) Elektron ilgisi ve elektronegatifliği artar

(8A hariç)
e) Elementlerin metal özelliği azalır

ametal özelliği artar

(8A hariç)
f) Elementlerin oksitlerinin ve hidroksitlerinin baz özelliği azalır

asitlik özellik artar

(8A hariç)
g) Elementlerin indirgen özelliği azalır

yükseltgen özelliği artar

(8A hariç)

Bir Grupta Yukarıdan Aşağıya Doğru İnildikçe ;
a) Proton sayısı

nötron sayısı

elektron sayısı

çekirdek yükü

Atom no

Kütle no artar

b) Atom çapı ve hacmi büyür

c) Değerlik elektron sayısı değişmez

d) İyonlaşma enerjisi

elektron ilgisi ve elektronegatiflik azalır

e) Elementlerin metal özelliği artar

ametal özelliği azalır

f) Elementlerin

oksitlerin ve hidroksitlerin baz özelliği artar

asit özelliği azalır

g) Elementlerin indirgen özelliği artar

yükseltgen özelliği azalır

07-30-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Periyodik Tablo Hakkında Periyodik Tablo Bilgi Periyodik Tablo Tarihi Periyodik Cetve Periyodik Tablo ve Tarihçesi 19 yüzyıl başlarında kimyasal çözümleme yöntemlerinde hızlı gelişmeler elementlerin ve bileşiklerin fiziksel ve kimyasal özelliklerine ilişkin çok geniş bir bilgi birikimine neden oldu Bunun sonucunda bilim adamları elementler için çeşitli sınıflandırma sistemleri bulmaya çalıştılar Rus kimyacı Dimitriy İvanoviç Mendeleyev 1860'larda elementlerin özellikleri arasındaki ilişkileri ayrıntılı olarak araştırmaya başladı 1869'da elementlerin artan atom ağırlıklarına göre dizildiklerinde özelliklerinin de periyodik olarak değiştiğini ifade eden periyodik yasayı geliştirdi ve gözlemlediği bağlantıları sergilemek için bir periyodik tablo hazırladı Alman kimyacı Lothar Meyer de Mendeleyev'den bağımsız olarak hemen hemen aynı zamanda benzer bir sınıflandırma yöntemi geliştirdi Mendeleyev'in periyodik tablosu o güne değin tek başına incelenmiş kimyasal bağlantıların pek çoğunun birlikte gözlemlenmesini de olanaklı kıldı Ama bu sistem önceleri pek kabul görmedi Mendeleyev tablosunda bazı boşluklar bıraktı ve bu yerlerin henüz bulunmamış elementlerle doldurulacağını ön gördü Gerçekten de bunu izleyen 20 yıl içinde skandiyum galyum ve germanyum elementleri bulunarak boşluklar doldurulmaya başlandı Mendeleyev'in hazırladığı ilk periyodik tablo 17 grup (sütun) ile 7 periyottan oluşuyordu ; periyotlardan potasyumdan broma ve rubidyumdan iyoda kadar olan elementlerin sıralandığı ikisi tümüyle doluydu ; bunun üstünde her birinde 7 element bulunan (lityumdan flüora ve sodyumdan klora) iki kısmen dolu periyot ile altında üç boş periyot bulunuyordu Mendeleyev 1871 de tablosunu yeniden düzenledi ve 17 elementin yerini (doğru biçimde) değiştirdi Daha sonra Lothar Meyer ile birlikte uzun periyotların her birinin 7 elementlik iki periyoda ayrıldığı ve 8 gruba demir kobalt nikel gibi üç merkezi elementin yerleştirildiği 8 sütunluk yeni bir tablo hazırladı Lord Rayleigh (Jonh William Strutt) ve Sir William Ramsay'in 1894 den başlayarak soygazlar olarak anılan helyum neon argon kripton radon ve ksenonu bulmalarından sonra Mendeleyev ve öbür kimyacılar periyodik tabloya yeni bir "sıfır" grubunun eklenmesini önerdiler ve sıfırdan sekize kadar olan grupların yer aldığı kısa periyotlu tabloyu geliştirdiler Bu tablo 1930'lara değin kullanıldı Daha sonraları elementlerin atom ağırlıkları yeniden belirlenip periyodik tabloda düzeltmeler yapıldıysa da Mendeleyev ile Meyer'in 1871 deki tablolarında özelliklerine bakılarak yerleştirilmiş olan bazı elementlerin bu yerleri atom ağarlıklarına göre dizilme düzenine uymuyordu Örneğin argon - potasyum kobalt - nikel ve tellür - iyot çiftlerinde birinci elementlerin atom ağırlıkları daha büyük olmakla birlikte periyodik sistemdeki konumları ikinci elementlerden önce geliyordu Bu tutarsızlık atom yapısının iyice anlaşılmasından sonra çözümlendi Yaklaşık 1910'da Sir Ernest Rutherford'un ağır atom çekirdeklerin- den alfa parçacıkları saçılımı üzerine yaptığı deneyler sonucunda çekirdek elektrik yükü kavramı geliştirildi Çekirdek elektrik yükünü elektron yüküne oranı kabaca atom ağırlığının yarısı kadardı A van den Broek 1911'de atom numarası olarak tanımlanan bu niceliğin elementin periyodik sistemindeki sıra numarası olarak kabul edilebileceği görüşünü ortaya attı Bu öneri HGJ Moseley'in pek çok elementin özgün X ışını tayf çizgi- lerinin dalga boylarını ölçmesiyle doğrulandı Bundan sonra elementler periyodik tabloda artan atom numaralarına göre sıralanmaya başladı Periyodik sistem Bohr'un 1913'te başlattığı atomların elektron yapıları ve tayfın kuvantum kuramı üzerindeki çalışmalarla açıklığa kavuştu Periyotlar Periyodik sistemin bugün kullanılan uzun Periyotlu biçiminde doğal olarak bulunmuş ya da yapay yolla elde edilmiş olan 107 element artan atom numaralarına göre yedi yatay periyotta sıralanır ; lantandan (atom numarası 57) lütesyuma (71) kadar uzanan lantanitler dizisi ile aktinyumdan (89) lavrensiyuma (103) aktinitler dizisi bu periyotların altında ayrıca sıralanır Periyotların uzunlukları farklıdır İlk periyot hidrojen periyodudur Ve burada hidrojen (1) ile helyum (21) yer alır Bunun ardından her birinde 8 element bulunan iki kısa periyot uzanır Birinci kısa periyotta lityumdan (3) neona (10) kadar olan elementler ikinci kısa periyotta ise sodyumdan (11) argona (18) kadar olan elementler yer alır Bunları her birinde 18 elementin bulunduğu iki uzun periyot izler Birinci uzun periyotta potasyumdan (19) kriptona (36) ikinci uzun periyotta rubidyumdan (37) ksenona (54) kadar olan elementler bulunur Sezyumdan (55) radona (86) kadar uzanan 32 elementlik çok uzun altıncı periyot lantanitlerin ayrı tutulmasıyla 18 sütunda toplanmıştır ve özellikleri birinci ve ikinci uzun periyottaki elementlerinkine çok benzeyen elementler bu elementlerin altında yer alır 32 elementlik en son uzun periyot tamamlanmamıştır Bu periyot ikinci en uzun periyottur ve atom numarası 118 olan elementlerle tamamlanacaktır Gruplar Helyum neon argon kripton ksenon ve radondan oluşan altı soy gaz tümüyle dolu altı periyodun sonunda yer alır ve bunlar periyodik sistemin 0 grubunu oluştururlar Lityumdan flüora ve sodyumdan klora kadar uzanan ikinci ve üçüncü periyottaki yedişer element ise sırasıyla I II III IV V VI VII grupları oluştururlar Dördüncü periyotta yer alan potasyumdan broma kadar sıralanan 17 elementin özellikleri farklıdır Bunların periyodik sistemde 17 alt grup oluşturdukları düşünülebilir ama bu elementler geleneksel olarak 15 alt grupta toplanırlar ve demir kobalt nikel ve bundan sonraki periyotta benzer özellikte olan elementler tek bir grupta VIII Grupta yer alırlar Potasyumdan (19) manganeze (25) kadar olan elementler sırasıyla Ia IIa IIIa IVa Va VIa VIIa alt gruplarında bakırdan (29) broma (35) kadar olan elementler de Ib IIb IIIb IVb vBulletin VIb VIIb alt gruplarında toplanırlar I grup alkali metaller grubudur ; lityum ve sodyumun yanı sıra potasyumdan fransiyuma kadar inen metalleri kapsayan bu grup farklı özelliklere sahip Ib grubu metallerini içermez Aynı biçimde berilyumdan radyuma kadar inen elementleri kapsayan II grup toprak alkali metallerdir ve IIb grubundaki elementleri kapsamaz III grubu oluşturan bor grubu elementlerinin özellikleri IIIa grubunun mu yoksa IIIb grubunun mu bu grupta yer alacağı sorusuna kesin bir yanıt getirmez ama çoğunlukla IIIa grubu elementleri bor grubu olarak düşünülür IV grubu karbon grubu elementleri oluşturur ; bu grup silisyum kalay kurşun gibi elementleri kapsar Azot grubu elementleri V grupta toplanmışlardır VI grup oksijen grubu elementlerinden VII grup ise halojenlerden oluşur Hidrojen elementi bazı tablolarda Ia grubunda gösterilmekle birlikte kimyasal özellikleri alkali metallere ya da halojenlere çok benzemez ve elementler arasında benzersiz özelliklere sahip tek elementtir Bu nedenle hiç bir grubun kapsamında değildir Uzun periyotların (4 5 Ve 6 periyotlar) orta bölümünde yer alan IIIb IVb vBulletin VIIb Ib gruplarındaki ve VIII gruptaki 56 elemente geçiş elementleri denir Bir Periyotta Soldan Sağa Doğru Gidildikçe ; a) Atom no kütle no proton sayısı atom kütlesi nötron sayısı elektron sayısı değerlik elektron sayısı artar b) Atom çapı ve hacmi küçülür c) İyonlaşma enerjisi artar d) Elektron ilgisi ve elektronegatifliği artar (8A hariç) e) Elementlerin metal özelliği azalır ametal özelliği artar (8A hariç) f) Elementlerin oksitlerinin ve hidroksitlerinin baz özelliği azalır asitlik özellik artar (8A hariç) g) Elementlerin indirgen özelliği azalır yükseltgen özelliği artar (8A hariç) Bir Grupta Yukarıdan Aşağıya Doğru İnildikçe ; a) Proton sayısı nötron sayısı elektron sayısı çekirdek yükü Atom no Kütle no artar b) Atom çapı ve hacmi büyür c) Değerlik elektron sayısı değişmez d) İyonlaşma enerjisi elektron ilgisi ve elektronegatiflik azalır e) Elementlerin metal özelliği artar ametal özelliği azalır f) Elementlerin oksitlerin ve hidroksitlerin baz özelliği artar asit özelliği azalır g) Elementlerin indirgen özelliği artar yükseltgen özelliği azalır