Ana Fikir Ve Örnekler

Ana Fikir Örnekleri


Ana Fikir ve Örnekler


Ana Fikir Nedir


ANA FİKRİ BULMANIN PÜF NOKTALARI


Düşünce Akışı Hangi Yönde?




Ana fikrin bulunmasında düşünce akışının hangi yönde olduğunu bulmak da çok önemli bir kuraldır


Anlatım tekniklerinin başında değindiğimiz tümdengelim ve tümevarım yöntemlerine yeniden dönüyoruz Düşünce akışının genelden özele gittiği paragraflarda yani tümdengelim tekniğiyle yazılmış yazılarda ana fikir baştadır Yazar ilk cümlede fikrini söyler, sonrakilerde bu fikri destekler, ispatlar


Örnek:


Aşağıdaki örnek paragrafta düşünce genelden özele gitmektedir İlk cümledeki ana fikri bulmaya çalışalım


Elimdeki kitabın yani Çığlık'ın uzun zamandır okuduğum en iyi şiir kitaplarından biri olduğunu itiraf etmeliyim Şair, kendisine zor bir yol seçmiş; kendisinden önce yazılan şiirin mirasçısı olarak görmüş kendisini Gelenek denen şiir ailesinin bir ferdi olmaya çalışmış O, Yunus'la Baki'yle Galip'le Haşim'le yarışta


Parçanın ana fikri yazarın sözünü ettiği kitabın iyi bir şiir kitabı olduğudur Yazar bu görüşü parçanın ilk cümlesinde yani giriş bölümünde belirtmiş Sonraki cümlelerde bunu açıklamış Demek bu parçada tümdengelim uygulanmış


Düşünce akışının özelden genele gittiği parçalarda ise ana fikir parçanın sonundadır Yazar düşüncesini anlattığı paragrafın sonunda fikrini derleyip toparlar ve bir ana fikir cümlesi halinde belirtir





Örnek:


Yazarlar, arasıra da olsa, hiç okumadıkları bir metinden yararlandıkları suçlamasıyla karşı karşıya kalabiliyorlar Bazen de okudukları bildikleri bir metinden yararlandıklarında bu suçlamadan kurtaramıyorlar kendilerini Buna örnek mi? Orhan Pamuk'un Beyaz Kale'si Bunu 16 yüzyılda Osmanlı'ya esir düşen bir İspanyol'un anılarından yararlanarak yazdığı iddia ediliyor Bana göre, Pamuk o kitabı okumuş, ondan yararlanmış olabilir ve bunda elbet bir sakınca yoktur Her yazarın diğerlerinden etkilenme hakkı vardır


Bu parçada yazarın ana fikri, yazarların eserlerini oluştururken başka eserlerden etkilenmelerinin oldukça doğal karşılanması gereken bir durum olduğudur Bu düşünce parçanın son iki cümlesinde verilmiştir, yani parçanın sonuç bölümünde Demek bu parçada düşünce özelden genele doğru gitmiş Yani tümevarım uygulanmış


Örnek:


Aşağıdaki örnek parçada düşünce akışının özelden genele gittiği türden bir paragraftır Yazarın ana fikrini parçanın sonunda nasıl derleyip topladığına dikkat ediniz


Amacım, kesinlikle, Azra Erhat'ı kırmak değil Varlık’taki yazılarını severek, ilgiyle izliyorum Yaptığı işin çok önemli bir iş olduğunu ve hepimizin adına, belki de bizim yapmaktan kaçındığımız bir işi onun yaptığını biliyorum Şiirini ve şiir için yaptıklarını önemsiyor ve takdir ediyorum Ama genç bir şairin ilk kitabı için söylediklerinin kırıcı olabileceğini hatırlatmak istiyorum kendisine


Parçanın ana fikri Azra Erhat'ın eleştirisinin kırıcı olabileceğidir Bu düşünceye ulaşmak için ilk cümleden başlanarak zemin hazırlanmış ve son cümlede fikir bir cümle halinde söylenmiştir


Bazıları parçada ilk cümleden itibaren söylenenlere de ana fikir diyebilir Ama doğrusu bu değildir Çünkü yazar parçayı Erhat'ın yazılarını övmek için değil onun yazılarının aksak yönünü belirtmek için yazmıştır


Parçayı Özetleyelim


Ana fikrin bir cümle halinde verilmediği paragraflar da vardır Bunlar sadece gelişme bölümünden oluşan paragraflardır Bu paragrafların içinde parçanın özeti şeklinde bir cümle bulunmadığı için bize düşen görev parçayı bir cümle halinde özetlemektir


Aşağıdaki parçada ana fikre bütün paragraf özetlenerek ulaşılabilir Çünkü ana fikir cümlesi parçada belirgin değildir Dikkatli okuyarak ana fikre ulaşmaya çalışalım


Halk deyince aklıma gelen ilk şey: Halk sözcüğünü hayatında ancak bir iki defa kullanan ve kendisi için yazılan binlerce yazıyı bir türlü vakit bulup okuyamayan kitledir Bu kişiler ömürlerinde tiyatroya ayak basmamıştır; Shakspeare’i kavrayamadıklarından yakınılır Kibrit kutuları ve iskambil kâğıtları üzerindeki resimlerden başka resim görmemişlerdir; Rafael'i Picasso'dan ayıramıyor diye üzülenlerimiz vardır


Ana fikir: Sanat eğitimi almamış halktan sanat zevki beklemenin hatadır


Ana Fikrin Habercisi Sözler


Parçadaki bazı ifadelere dikkat etmek, ana fikri bulmada yardımcı olacaktır Yazar, kanımca, bana göre, bence, yani, böylece gibi özetleyici sözlerle düşüncesini bir merkeze odaklar Biz bu ifadelerden sonra yazarın ana fikri açıklayacağım anlarız


Aşağıdaki parçayı yukarıdaki özetleyici sözlere dikkat ederek okuyalım


Nevzat Erkmen'in çevirisinde pek çok bölüm yerine oturuyor Bunlara örnek olarak cenaze bölümünü, giriş bölümünü, yürüyüş bölümünü sayabilirim Bu bölümlerde yetkin bir çevirmenle karşılaşıyoruz Buna karşılık çevirmenin fiil yapılarını değiştirmesi rahatsız ediyor bizi Bence ya-zarın bir süre daha çalışıp çevirisini gözden geçirmesi gerekiyor


Ana Fikir: Yazar parçada bence ifadesinden sonra ana fikri açıklıyor: Erkmen çevirisinde eksik olan yönleri gözden geçirmeli ve eseri üzerinde biraz daha çalışmalıdır


Okuduğumuz parçalarda yukarıdaki açıklamada gördüğümüz özetleyici sözlere dikkat edersek ana fikre daha çabuk ve yanlışsız ulaşırız


Bakış Açısı


Parçanın ana fikrinin bulunmasında bakış açısının belirlenmesi büyük önem taşımaktadır Bakış açısı, yazarın konuya karşı takındığı tavırdır, bu tavır nötr, eleştirel, destekçi, alaycı, kötülemeci olabilir Okuyucu yazarın takındığı tavrı belirleyebilirse ana fikre daha çabuk ve güvenli ulaşabilir


Bakış açısı ÖSYM sorularında doğrudan sorulmamaktadır Fakat bakış açısının bazı sorularda ana fikre ulaşmada göz ardı edilemeyecek bir rolü vardır Onun için okuduğumuz parçalarda yazarın konuya karşı ta¬kındığı tavrı belirleyebilirsek parçayı anlamamız daha kolaylaşır



Örnek:


Aşağıdaki parçanın yazarı, söz konusu insanlara karşı kötülemeci bir tavır takınmıştır Parçayı bu tav¬ra dikkat ederek okuyalım


Mızmızcı dırdırcı insanları pek sevmem Bu insanlar yaşamanın sevinçlerine yan çizerler Dertlere can atar, dertlerle kaynaşırlar Sinekler gibi, cilâlı, pırıl pırıl yerlerde tutunamaz; pürtüklü pürüzlü yerlere abanır, orada rahat ederler; ya da sülükler gibi kara kan içer, kanla beslenirler Gülümseme ve iç huzuruna düşmandır bunlar


Yukarıdaki parçada yazarın kötülemeci tavrını gördük


Örnek:


Aşağıdaki parçanın yazan ise söz konusu kişiye ve onun eserine karşı destekçi bir tavır takınmakta yani söz konusu kişinin yaptıklarını onaylamaktadır


Mehmet Şahinberk bu yılki şiir antolojisinde yansıtmacı davranıyor İyi de yapıyor Gi¬riş yazısını okuyunca bu kanım iyice pekişti Eleştirmen kimliğini mümkün olduğunca geri çekmiş Hemen hiç değerlendirme yapmıyor Şairler için olumsuz görüş belirtmemeye özellikle dikkat ediyor Açıklama içeren yazılarını özellikle kısa tutuyor Eleştirilecek bir şey yokmuş gibi davranıyor Sanıyorum bunun nedeni hakaretlere vardırılan eleştirilerden usanmış olması Şahinberk gibi yazarlarımız çoğaldıkça yazınımızdaki düzeysizlikler, yerlerini güzelliklere bırakacaktır


Okuduğunuz parçada yazarın özellikle iyi de yapıyor sözünde destekçi tavrını belirgin şekilde gördük


Örnek:


Aşağıdaki parçanın yazarı sözünü ettiği ürünlere eleştirel bir tavırla yaklaşıyor Onlar üzerinde iyi, kötü gibi yargılara varıyor Onları değerlendiriyor


Şimdiye kadar yer aldığım seçici kurullara gönderilen ürünler genellikle gazete okurlarınca yazılmış izlenimi veriyordu Bu kurula gönderilenlerse öykü okumuş, edebiyatsever bir kitlenin ürünleriydi Ama öykü okumuş olmakla öykü yazmak aynı değil Ne yazık ki iyi öyküler okuyup onları değerlendirmek, iyi öykü yazmaya yetmiyor Bir şair arkadaşın deyişiyle genç sanatçılar kendilerini önemsemekten, yazdıklarını önemsemeye zaman ayıramıyorlar Atalar ne güzel demiş: Bakmakla öğrenilseydi köpekler kasap olurdu


Okuduğunuz parçada yazarın eleştirel bakışını gördünüz



Örnek:


Aşağıdaki parçanın yazarı konu üzerine kişisel gö-rüş bildirmiyor Bu tavrı nötr, objektif, nesnel bir tavır olarak adlandırabiliriz


Ali Hikmet genç bir şair Küf ise bir ilk kitap Bir şiir kitabı elime geçtiğinde ilk yaptığım şeyi, Küf için de yaptım Öncelikle ön kapağa, ardından imza atılan ilk sayfaya, arka kapağa, daha sonra kitabı oluşturan bölümlerin adlarına, şiir başlıklarına, alıntılara bakıp en sonra da sırasıyla şiirleri okumaya başladım


Yazar sözünü ettiği kitap için iyi veya kötü hiçbir değerlendirmede bulunmadı Yani nötr davrandı


Bakış açısını ana fikir sorularında kullanırsak daha kolay ve daha güvenli olarak ana fikre ulaşırız Şimdi de ana fikri bulmada bakış açısından nasıl yararlanacağımıza bakalım


* * Ana fikir sorularında ilk önce konu bulunur Daha sonra yazarın konuya bakış açısı, daha sonra da ana fikir bulunur Bu yöntem ana fikri bulmanın en güvenli yoludur





Örnek:


Aşağıdaki parçada ilk önce konuyu sonra konuya bakış açısını daha sonra da ana fikri bulunuz


Dünya yazınında bir başyapıt sayılan Ulysses'ın Türkçeye çevrilmesi önemli bir olay Bu çeviri önemine uygun bir biçimde coşkuyla karşılandı yazın ve aydın çevrelerinde Gösterilen ilgi üzerine çeviri kısa sürede tükendi ve ikinci baskısı hazırlandı James Joyce'un bu ünlü yapıtı, yıllar boyunca harcanan çabalarla yayın dünyamızın seçkin ilkleri arasında yer aldı Ulysses'ın çevirisi epeyce konuşuldu ve dillerden düşmedi uzun süre


Konu: Ulysses'ın çevirisi


Bakış açısı: Yazar, Ulysses'ın çevirisine olumlu, ılımlı, destekçi bakıyor


Ana fikir: Bir başyapıt olan Ulysses'ın çevirisi haklı ve büyük bir ilgi görmüştür


Örnek:


Aşağıdaki parçada konuyu, yazarın konuya bakış açısını ve parçanın ana fikrini bulmaya çalışın


Yazarlığın mizah yanına çok önem verilmeli kanımca Çünkü bir yazarın yazdıklarını okuyabilmemizi sağlayan en önemli yönü yazdıklarının arasına sıkıştırdığı mizah öğeleridir Kompozisyonu, kurgusu bir yazının olağan gereklerinden Yazarların pek azında görülen alaycılık ise yazarın ince ve keskin bir yargılama gücünden kaynaklanır Eleştiren değil irdeleyen bir mizah Yazarın öykülerinde romanlarında olayların akışıyla kaynaşmış olan bu irdeleme yöntemi, okuyucunun damağında belli belirsiz bir tat bırakır Okuyucuyu eserin okuma güçlüğüne karşı işte bu tat bileyler Bileylenen okuyucu yeni bir istekle esere yönelir


Konu: Yazarlığın Mizah Yönü


Bakış Açısı: Yazar, yazarlığın mizah yönünü destekçi bir yöntemle ele alıyor Yani parçada olumlu, ılımlı, destekçi bir bakış açısı var


Ana fikir: Yazarlar yazılarında mizah unsurlarını eksik etmemelidirler


Örnek:


Sanatçı gerçekleri anlatmalı Çünkü toplum ondan bunu bekler Bu görevi üstlenen sanatçı da gerçekleri arayıp bulur ve topluma iletilir Sanatçı, gerçek dışılıkları bir yana bırakmalı Gerçekler, sanatçının materyalidir Bunları en iyi biçimde işleyip toplumu aydınlatmalıdır


Paragrafın konusu: Sanatçının görevi


Paragrafın bakış açısı: Gerçeklerin anlatılması


Ana düşünce: Sanatçı, gerçekleri en iyi işleyip toplumu aydınlatmalıdır



Örnek:


Doğa en büyük sanatçı Baktım, deniz kıyıyı bir dantel gibi işlemiş Binlerce yılın sabrıyla granitlerden çeşit çeşit kolye yapmış Allamış pullamış balıklarını Yakamozlarıyla âşıkları büyülemiş


Paragrafın konusu: Doğanın niteliği


Paragrafın bakış açısı: Sanatsal yaratıcılık


Paragrafın ana düşüncesi: Doğa en büyük sanatçıdır


Örnek:


Divan edebiyatında özgünlük sadece söz sanatlarına aittir Buna, "marifet göstermek" de denir Şair aynı konuları, aynı kalıplarla ve aynı edebi türlerle aynı anlayışla ele alır Söz sanatlarına gelince hiçbiri diğerine benzemez Şair, ustalığını burada konuşturur Yani özgür olduğu, özgün olduğu tek alan budur Bu nedenle geriye, beş on şairin sayısı yüzü geçmeyen özgün şiiri kalmıştır


Paragrafın konusu: Divan edebiyatında özgünlüğün neye bağlı olduğu


Paragrafın bakış açısı: Söz sanatlarında özgün olmak


Paragrafın ana düşüncesi: Divan şairi sadece söz sanatlarında özgün olduğundan bugüne yüze yakın şiir gelebilmiştir


Örnek:


İnsanın içini dökmeden edemediği dakikalar olur Bir dost, bu dakikalarda erişilmez bir değer kazanır Ama her şey bir dosta söylenemez ki! Onun için, hele bu insan bir yazarsa, içinin gizli kıvrımlarını görmesini biliyorsa, masasının başına geçip kalemi eline almadan edemez İşte günlük dediğimiz yazarın kendi kendisi ile alçak sesle konuşmasından başka bir şey olmayan, o günü gününe tutulmuş hatıralar bu iç dökme ihtiyacından doğmuştur Böyle bir yazar, kendisi için günlüğünü tutar Bu bakımdan sessiz bir konuşma oları bu çeşit günlükleri bir edebiyat türü saymaya imkân yoktur


Ana Düşünce: Edebi değer taşımayan günlükler yazarların içini döktüğü yazılardır



Örnek:


Övülmek her kişi için, hele tuttuğu işi kendine gerçekten dert edinmiş her kişi için, gerekli bir azıktır Özenerek ortaya koyduğumuz şey beğenilsin, benzerlerimizi ilgilendirsin isteriz Pazara götürdüğü malı alıcı bulamayan adamın içi ne oluverir, bir düşünürü Bu dünya pazarında hepi-miz bir malın satıcısıyız; alıcı çıkmadı mı, şöyle kurularak: "Anlamazlar ki!" deriz ya, bakmayın, gene boynumuz bükülmüştür, gene özgüvenimize bir kurt düşmüştür Neymiş eksiğimiz söyleseler bari Çünkü, yerme de bir bakıma övmenin kardeşidir, bir ilgi gösterir


Ana Düşünce: Her insan yaptıklarının ilgi görmesini ve övülmeyi ister



Örnek:




Romanın hiçbir genel kuralı, belli hiçbir tekniği yoktur Türlü biçimlerinin amaçlarında da birlik yoktur; hem de denilebilir ki kaynağı ve doğası bunların olmasına engeldir O, tarihin, destanın, felsefenin, şiirin, bilimin, masalın bir mirasyedisidir İstekleri günden güne artan, sınırları günden güne genişleyen ve her yeni deha ile kendine bir kıta, bir dünya, bir bilim daha bulan romanı bütün kapsamıyla anlatan bir tanım bulmak güç değil, olanaksızdır "Roman şudur, oysa bu değildir" yollu tanımların hiçbiri onu anlatmaya yetmez Çünkü daima böyle belirlenen sınırların dışında kalan birçok değerli eserler, bu sözlerin yeter bir kapsamı olmadığını gösterecektir Roman, uzunluğu kısalığı bakımından da hiçbir kurala bağlı değildir


Ana Düşünce: Romanın ne olduğunu belirleyen kesin kurallar ortaya koymak mümkün değildir