Türk Edebiyatında Deneme Örnekleri

**Prof. Dr. Sinsi** · 07-28-2012

Deneme Yazarı Türk Edebiyatçıları Kimlerdir

Türk Edebiyatında Deneme Yazarları

Ahmet Haşim'in Bize Göre (1928), Gurebahanei Laklakan (1928);
Ahmet Rasim'in pek çok yazısı; Mahmut Sadık'ın Takvimden Yapraklar (1912); Refik Halit Karay'ın Bir Avuç Saçma (1939), Bir İçim Su (1931), İlk Adım (1941), Üç Nesil Üç Hayat (1943), Makyajlı Kadın (1943), Tanrıya Şikâyet (1944);
Falih Rıfkı Atay'ın Eski Saat (1933), Niçin Kurtulmak (1953), Çile (1955), İnanç (1965), Pazar Konuşmaları (1966), Kurtuluş (1966), Bayrak (1970) gibi kitaplarını saymak mümkündür

Türk edebiyatında deneme türü, genellikle şair, romancı ya da hikâyeci kimliği öne çıkan sanatçılar tarafından ortaya konan ürünlerden oluşmaktadır

Birinci derecedeki vasfı "denemeci" olan yazar sayısı oldukça azdır

Nurullah Ataç (1898-1957),
Sabahattin Eyüboğlu (1908-1973),
Suut Kemal Yetkin (1903-1980),
Mehmet Kaplan (1915-1986),
Nurettin Topçu (1909-1975),
Salah Birsel (1919 ),
Vedat Günyol (1912 ),
Enis Batur (1952 ),
Cemil Meriç (19171987),
Mehmet Salihoğlu (1922 ),
Uğur Kökden (1934 ),
Nermi Uygur (1925 ) bunlardan birkaçıdır

Örnek Deneme

Kitap Korkusu
Kitaptan niçin korkarlar? Bunu bir türlü anlayamadım

Kitaptan korkmak, in-san düşüncesinden korkmak, insanı kabul etmemektir

Kitaptan korkan adam, insanı mesuliyet hissinden mahrum ediyor demektir

"Bırak, senin yerine ben dü-şünüyorum!" demekle, "Falan kitabı okuma!" demek arasında hiç bir fark yoktur

İnsanoğlu her şeyden evvel mesuliyet hissidir ve bilhassa fikirlerin mesuliyetidir

Ondan mahrum edilen insan, kendiliğinden bir paçavra hâline düşer

Şüphesiz insanı korumamız lâzım gelen vaziyetler vardır

Fakat bu vaziyetler daha ziyade ferdin kendi dışındaki vaziyetlerdir

Bir insanı kendi içinde, düşün-cesinin mahremiyetinden korumağa hakkımız yoktur

Ortaçağ'dan bugüne kadar gelen zaman içinde insanlığın belki en büyük ka-zancı bu basit hakikati kendisine mal etmesidir

(Ahmet Hamdi Tanpınar, Yaşadığım Gibi, s

58-59)

07-28-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Türk Edebiyatında Deneme Örnekleri Deneme Yazarı Türk Edebiyatçıları Kimlerdir Türk Edebiyatında Deneme Yazarları Ahmet Haşim'in Bize Göre (1928), Gurebahanei Laklakan (1928); Ahmet Rasim'in pek çok yazısı; Mahmut Sadık'ın Takvimden Yapraklar (1912); Refik Halit Karay'ın Bir Avuç Saçma (1939), Bir İçim Su (1931), İlk Adım (1941), Üç Nesil Üç Hayat (1943), Makyajlı Kadın (1943), Tanrıya Şikâyet (1944); Falih Rıfkı Atay'ın Eski Saat (1933), Niçin Kurtulmak (1953), Çile (1955), İnanç (1965), Pazar Konuşmaları (1966), Kurtuluş (1966), Bayrak (1970) gibi kitaplarını saymak mümkündürTürk edebiyatında deneme türü, genellikle şair, romancı ya da hikâyeci kimliği öne çıkan sanatçılar tarafından ortaya konan ürünlerden oluşmaktadır Birinci derecedeki vasfı "denemeci" olan yazar sayısı oldukça azdır Nurullah Ataç (1898-1957), Sabahattin Eyüboğlu (1908-1973), Suut Kemal Yetkin (1903-1980), Mehmet Kaplan (1915-1986), Nurettin Topçu (1909-1975), Salah Birsel (1919 ), Vedat Günyol (1912 ), Enis Batur (1952 ), Cemil Meriç (19171987), Mehmet Salihoğlu (1922 ), Uğur Kökden (1934 ), Nermi Uygur (1925 ) bunlardan birkaçıdır Örnek Deneme Kitap Korkusu Kitaptan niçin korkarlar? Bunu bir türlü anlayamadım Kitaptan korkmak, in-san düşüncesinden korkmak, insanı kabul etmemektir Kitaptan korkan adam, insanı mesuliyet hissinden mahrum ediyor demektir "Bırak, senin yerine ben dü-şünüyorum!" demekle, "Falan kitabı okuma!" demek arasında hiç bir fark yoktur İnsanoğlu her şeyden evvel mesuliyet hissidir ve bilhassa fikirlerin mesuliyetidir Ondan mahrum edilen insan, kendiliğinden bir paçavra hâline düşer Şüphesiz insanı korumamız lâzım gelen vaziyetler vardır Fakat bu vaziyetler daha ziyade ferdin kendi dışındaki vaziyetlerdir Bir insanı kendi içinde, düşün-cesinin mahremiyetinden korumağa hakkımız yoktur Ortaçağ'dan bugüne kadar gelen zaman içinde insanlığın belki en büyük ka-zancı bu basit hakikati kendisine mal etmesidir (Ahmet Hamdi Tanpınar, Yaşadığım Gibi, s 58-59)