|
Prof. Dr. Sinsi
|
Hammaddesi Taş Olan Geleneksel Sanatlar
Taş İle İşlenen Geleneksel Sanatlar
Türk sanatında geniş bir alanı içine alan dekoratif taş işçiliği başlangıcından bu yana devirlerin üslubuna uygun olarak bazı değişimler göstermiş olsa da ustalıkta yüksek kalitesini her zaman korumuştur
Taş işçiliğinin en güzel örneklerini; Anadolu Selçuklu, Beylikler, Osmanlı Devri mimarisinde görmek mümkündürTaş yalnızca yapım aşamasında değil, iç, dış dekorasyonda da ana malzemeyi teşkil etmektedir
Taş işçiliğimizin en güzel örneklerini;anıtsal taç kapılarda,şehir,saray duvarlarında,cami,medrese gibi yapıların avlu,ana kapılarında,sütun başlıkları, minare şerefeleri,mihrap,minber,çeşme,sebil,şadırvan larda görmek mümkündür
Geometrik örgüler,geçmeler,bitkisel bezemeler,alçak-yüksek kabartma hayvan figürleri,palmetler en çok rastlanan bezemelerdirMimaride kullanılan tuğlalarla da duvarları değişik şekillerde işlemişlerdirBu süslemeler daha çok açık koyu renkli tuğlaların geometrik şekillerde yerleştirilmesi ile gerçekleşmektedir
Cami,türbe,kale gibi yapıtların dış duvar örgülerinde güzel örnekleri görülmektedirHammaddesi taş olan el sanatı ürünlerinin yapımında kullanılan taşlar, kullanım alanlarına, yapım tekniklerine göre;
Taş İşçiliği (Mimaride kullanılan Taş İşçiliği, Çeşmeler, Mezar Taşları)
Geleneksel mimaride dış cephe ve iç mekan yapımı, süslemesinde taş işçiliği önemli bir yer tutmaktadırTaş işçiliğinin mimari dışında en çok kullanım alanı mezar taşlarıdırTaş işçiliğinde, oyma, kabartma, kazıma (profito) gibi teknikler uygulanmaktadırKullanılan süsleme öğeleri; bitkisel, geometrik motifler ile yazı figürleridirHayvansal figür azdır,insan figürlerine ise Selçuklu Dönemi eserlerde rastlanılmaktadır
Mermer İşçiliği
Mermer;başkalaşıma uğramış kireçtaşı olan, güzel bir parlaklık verebilen, çeşitli sanat dallarında kullanılmaktadırAna kütleden sarmal telle kesilerek ayrılan kütle, genellikle basınçlı havayla çalışan delici matkapla parçalanmaktadır
Makineli keskiyle veya elmas diskli testereyle ocaktan çıkarıldığı yönde kesilen mermer levhalar, işlenecek yere göre biçimlendirilmektedirSünger taşı, zımpara tozu çamuruyla yumuşatılarak kalay pasta emdirilmiş kumaş tamponlarla cilalanmaktadır
Süs Taşları İşçiliği
Takılar,tespihler,ağızlık,pipo, baston vb aksesuar,günlük kullanım eşyaları yapımında kullanılan taşlar olarak sıralamak mümkündür
Lüle Taşı İşçiliği
Günümüzde Eskişehir'de tütün çubuğu, pipo, nargile vb uçlarının yapımında kullanılan lüle taşından eskiden kap - kacak, kutu, fincan, heykel yapıldığı bilinmektedir
Oltu Taşı İşçiliği
Oltu taşı; siyah, tıkız, parlak, kavlı biçiminde kırıkları olan, parlatılabilir, tıraşlanabilir bir linyit türüdürOrta çağda tespihler, kutsal emanet sandıkları, heykelcilik yapımında kullanılmıştır XIX yüzyılda ise mücevher yapımında kullanılmaya başlanmıştır
Türkiye'de Erzurum'un Oltu ilçesinde üç yüzü aşkın ocaklardan çıkarılan yörede Erzurum kehribarı olarak adlandırılan,Oltu taşından sigaralık,tespih, altın, gümüşle birlikte kullanılarak takı (kolye, broş, küpe, yüzük, bilezik vb) yapımında kullanılmaktadır
|