Hortum Nedir

Hortum Hakkında Bilgiler
Hortumdan Korunma Yolları Nelerdir




Hortum, kümülus bulutları ile bağlantılı olarak silindir şekilinde dönerek gezen bir rüzgâr türüdür Bu "hortum" bulutlardan yere kadar uzanır ve büyük yıkıcı güce sahip olan bir doğa felaketidir Hortumlar hakkında bir bilimsel teori ilk olarak 1917 yılında Alfred Wegener tarafından üretilmiştir ve bu teori günümüzde de doğru olarak kabul edilmektedir

Bir denizin ya da gölün üzerinde meydana gelen bir hortum, yerden emdiği sular ile bir "Su hortumu" oluşturur

Bir hortum'un oluşması

Bir hortumun meydana gelmesi çok karmaşıktır, ve hâlâ tatmin edici bir bilimsel açıklama ortaya sürülememiştir Ayrıntılara yönelik soruların hepsi cevaplandırılamamış olmasına rağmen, bir hortum'un mekanik özellikleri iyi tanınmaktadır Belli koşullar altında dünyanın her yerinde ve her zaman hortumlar oluşabilir Atmosferin bir hortum üretmesinde, ne belli bir zaman ne de belli bir coğrafya sınırı bulunur Ama bir hortum oluşma olasılığı az veya çok olan bölgeler ve zamanlar kabaca şekilde belirlenebilir

Bir hortum için elverişli olan hava koşulları

Bir hortumun oluşabilmesi için atmosferin yüksek bölümlerine kadar çıkabilecek konveksiyon olması gerekir: Atmosferin katlarını zayıflatan, dik olarak göğe çıkan ve yükseldikçe soğuyan hava; atmosferin 1 - 2 kilometre yükseklerine kadar nemli hava bulunması ve bu nemli konveksiyonu başlatacak, güneş ışıklarının yere çarpmasıyla oluşan bir sıcak hava termiği

Bu tür fırtınaların oluşması için katkıda bulunan diğer bir etken, havada ve bulutlardaki su buharında bulunan ısıdır Ancak kondensasyon ile etkili hale gelen bu ısı katkısı hali hazırda var olan ısı ile birlikte bir nemli konveksiyon'u mümkün kılar Nemli konveksiyon olmadan diğer koşullar, kücük-tromb denilen zararsız hortumlar oluşturabilirler ama eğer bu küçük-tromb'lar nemli konveksiyon termiği ile temasa geçerse bunlar da gerçek bir hortum oluşturabilir Dünyanın kuzey yarımküresinde oluşan hortumlar, saatin tersi yönde, güney kümede oluşan hortumlar saat yönünde döner

HORTUMLAR NERELERDE MEYDANA GELİR ?

Hortumlar dünyanın birçok bölgesinde meydana gelebilir; fakat bu yıkıcı hortumlar genellikle Amerika’nın doğusunda yaz ve ilkbahar aylarında görülüyor Bu bölgede yılda ortalama 800 tane hortum meydana gelir ve yaklaşık 80 kişinin ölümü ve 1500’ün üzerinde kişinin yaralanmasıyla sonuçlanır Hortumlar Türkiye’de çok sık olmasa da özellikle güney kıyılarda görülmektedir Meselâ 10 Ağustos 1997’de Şile’de bir hortum meydana geldi Yine Antalya’nın Serik ilçesinde 13 Şubat 1999’da gerçekleşen hortum savurduğu bir reklam panosunu hareket halindeki otomobilin üzerine düşürdü Bu olayda, tatilini geçirmek için Antalya’ya gelen Helma Werner öldü ve Manfred Schmidt ağır yaralandı

Hortumlar, arkalarında garip olaylar da bırakır Bu olayların en meşhuru tavukların hortumlar tarafından yolunmasıdır 1943’te meydana gelen Michigan hortumunda otuz tane tavuk, tüyleri yolunmuş şekilde kaskatı kümeslerinin içinde bulunmuştu Bunun sebebini bilim adamları uzun süre araştırdılar, ancak bir cevap bulamadılar Şimdilik çoğu araştırmacı, hortumun korkunç sesi ve şiddetli dönüşünden tavukların korkarak tüylerini döktüklerini düşünüyor

Tren ve uçak gibi araçların hortumla geçen maceraları ise inanılmaz geliyor Çoğu kaynaklar nasıl böyle büyük nesnelerin de hortum yüzünden şekilden şekille girdiklerini anlatıyor 1920’de Illinois hortumu 680 kg yük taşıyan bir yük vagonunu 12 metre boyunca taşıdıktan sonra tren istasyonunun yanına bırakmıştı Hortumlara yakalanan uçaklar da vardır 1953 Mayıs’ında Houston yakınlarında bir uçak uçarken birden pilot hortuma yakalandıklarını fark etti İlk 20 saniyede uçağın altimetresi 3,6 kmden 5 kmye yükseldi ve birden bire 1,2 kmye kadar düştü Bu süre içinde uçak hortumun içinde yuvarlanıp durdu

Hortumlar böyle şiddetli ve yıkıcı olabildikleri gibi, pamuk yastıklar kadar yumuşak da olabiliyor 1974’te Nisan ayında Ohio’daki hortumda Victor Greygory’nin çiftliği ve evi yıkılmıştı Arkasında sadece bir ayna, bir kutu yumurta ve bir paket yılbaşı süsü bırakmıştı Ve üçünde de en ufak bir çatlak dahi yoktu 1917’de gerçekleşen bir hortum ise bir kavanoz turşuyu 40 km taşıdıktan sonra sapasağlam bir şekilde bir kanalın içine bırakmıştı

Hortum türleri

Hortumlar oluşma tarzları açısından iki ayrı kategoriye ayrılabilir:

Mezosiklon hortumlar

Mezosiklon hortumların yukarıda anlatılanlara ek özellikleri, iki ayrı yönden gelen rüzgarın birbiri ile kesişmesi; yani yükseğe doğru yönlerinin degişmesi Bu şartlar altında dönerek yükselen bir rüzgara (mezosiklon'a) sahip olan bir "Süper-hücre" olusur Bu Süper-hücre saatlerce sürebilir ve dev dolu taneleri, bardaktan boşanırcasına yağmur ve yukarıdan gelip yere çarpan 200 km/sa hızında "düşen-rüzgâr"lar yaratabilir Böyle bir süper-hücre'nin bir hortum oluşturması olasılığı %10-%20 civarındadır