|
Prof. Dr. Sinsi
|
Namaz İlmihali. Beş Vakit Namazın Kılınışı Ve Duaları
NAMAZIN VÂCİBLERİ
Namazın vâcibleri şunlardır:
1- Fâtiha sûresini okumak
2- Fâtihadan sonra bir sûre veya en az üç kısa âyet okumak
3- Fâtihayı, sûreden önce okumak
4- Fâtihadan sonra okunan sûreyi, farzların birinci ve ikinci rek’atlerinde, sünnetlerin her rek’atinde okumak
5- Secdeleri birbiri ardınca yapmak
6- Fâtihayı sünnet ve vâcib namazların her rek’atinde bir kere okumak
7- Üç ve dört rek’atli namazların ikinci rek’atinde oturmak Son oturuş farzdır
8- İkinci rek’atte teşehhütten fazla oturmamak
9- Secdede burnu alnı ile beraber yere koymak
10- Son rek’atte otururken “Ettehıyyâtü” duâsını okumak
11- Namazda ta’dîl-i erkâna riâyet etmek
12- Namazın sonunda, “Esselâmü aleyküm ve rahmetullah” demek
13- Vitr namazının üçüncü rek’atinin sonunda, kunut duâsı okumak
14- Bayram namazlarında tekbîr getirmek
15- İmâmın sabah, Cuma, bayram, terâvih, vitir namazlarında ve akşam ile yatsının ilk iki rek’atinde yüksek sesle okuması
16- İmâmın ve yalnız kılanın öğle ve ikindi farzlarında ve akşamın üçüncü, yatsının üçüncü ve dördüncü rek’atlerinde sessiz okuması
Bu vaciblerden birini geciktiren veya unutarak terk eden kimse sehv secdesi yapar
NAMAZI BOZAN ŞEYLER
Namazı bozan şeyler şunlardır:
1 - Konuşmak: Bir kelime de namazı bozar Bilerek, bilmiyerek, zorla, unutarak söylemek, hep bozar Başkasının selâmına, sözüne cevap vermek bozar Kur'ân-ı kerîmde ve hadîs-i şerîfte bulunmıyan duâları okumak, bozar
2 - Boğazından, özürsüz, öksürür gibi ses çıkarmak bozar Kendiliğinden olursa bozmaz Okumayı kolaylaştırmak için yaparsa, zararı olmaz
3 - Ah, of, Uf gibi sözler bozar Sesli ağlamak bozar Sessiz gözyaşı bozmazHasta, elinde olmıyarak ah, of der ve ağlarsa bozulmaz
4 - Aksırıp Elhamdülillah diyene Yerhamükallah demek bozar
5 - Başkasının sözü ile yerini değiştirmek veya yanına gelene, onun sözü ile yer açmak bozar Fakat, kendiliğinden hareket ederse yer verirse bozmaz
6 - Az da olsa, unutarak da olsa, dışardan alarak yimek, içmek bozar Diş arasında kalmış, nohuttan küçük şeyi yutmak bozmaz Ağzındaki ufak bir şeyi üç kere çiğnemek veya eritip yutmak, namazı bozar
7 - Kur'ân-ı kerîme veya kâğıda bakıp, öğrenerek okumak bozar
8 - Namazdan olmıyan fazla hareketler, namazı bozar Bir elin hareketi üçten az olursa bozmaz
9 - Bir rükünde, üç kere sübhânallah diyecek kadar avret yeri açılırsa veya derisinde, elbisesinde, namaz kılacak yerde namazı bozacak kadar necâset olursa bozulur
10 - Özürsüz, göğsünü kıbleden çevirince hemen bozar Yüzünü, başka uzvunu çevirmek bozmaz, mekrûh olur Elinde olmıyarak çevrilince, bir rükün devam ederse, bozar
11- Namaz içindeki tekbîrlerde Allahü derken, baştaki hemzeyi uzatırsa namaz bozulur Namaza dururken uzatırsa, namaza başlaması sahîh olmaz
12 - Tegannî ile okumak, mânâyı bozarsa, namaz bozular Meselâ Ra'yı uzatarak Râbbenâ lekelhamd, demek bozar
13 - Zellet-ül-kâri Ya'ni yanlış okumak bozar: Bu hatâ harekelerde ve sükûnde olabilir Harfin yerini değiştirir veya harf ilâve eder, yâhut azaltır Veyâhut harfi ileri geri alır Kelimelerde ve cümlelerde olur Bunun için harfleri usulüne uygun çıkarmak lâzımdır Aksi taktirde namaz bozulabilir Meselâ, ehad yerine ehat deyince bozulur
Düzgün okunmadığında, Kur'ân-ı kerîmin mânâsı değişerek, küfre sebeb olacak mânâların çıktığı haller de çoktur Meselâ Hallâk kelimesi, Hı ile okunduğunda yaratıcı, Ha ile okunduğunda, berber mânâsına gelmektedir Bu şekilde okunduğunda, meselâ Yasîn-i şerîfin seksenbirinci âyet-i kerîmesindeki (Onun yarattıkları pek çoktur O, herşeyi bilir) ifadesi (O berberdir, herşeyi bilicidir) şeklini almaktadır
Arabîdeki harflerin karşılığı lâtin harflerinde yoktur Arabide üç tane, S, üç tane Z harfi vardır Bir kalın Zı, ikinci ince okunan Ze, üçüncüsü Zâl'dır Bunların üçü ayrı ayrı söylenir Rükü' tesbîhinde Zı ile (azîm) denir ki, Rabbim büyüktür demektir Eğer ince Ze ile ya'ni zâl ile (azîm) denilirse, Rabbim benim düşmanımdır mânâsına gelmektedir Kur'ân-ı kerîmi lâtin harfi ile öğrenip okuyan, bu üç harfi ayıramıyacağı için namazı sahîh, geçerli olmaz
Bunun için, her müslümanın namaz kılacak kadar sûreleri, duâları, düzgün okumasını bilen birinden mutlaka öğrenmesi lâzımdır Bunları lâtin harfleri ile düzgün olarak ezberlemek mümkün değildir Kur'ân-ı kerimi de mutlaka aslından okumaladır Aslından okunmazsa, sevap kazanalım derken, günâha hattâ küfre girilebilir
NAMAZIN MEKRUHLARI
Mekrûh, Peygamber efendimizin beğenmediği, hoş görmediği şeyler demektir Mekrûh olarak kılınan namaz sahîh, ya'nî geçerli olur, fakat o ibâdetin sevâbını azaltır, va'd edilen sevâbın tamamına kavuşulamaz Namazın mekrûhlarından bazıları şunlardır:
1- Secdeye inerken pantalon paçalarını kaldırmak mekrûhtur
2- Kolları sığalı olarak ve kısa kollu gömlekle namaza durmak mekrûhtur Abdest alıp, imâma yetişmek için acele edenin, kolları sığalı kalmış ise, namazda iken yavaş yavaş indirmesi lâzımdır
3- Abes, ya'nî fâidesiz hareketler Meselâ elbisesi ile oynamak, mekrûhtur Namazda faydalı hareketin, meselâ, eli ile, alnındaki teri silmenin zararı olmaz Pantalon, entâri ete yapışınca, avret mahallinin şekli belli olmasın diye, bunları buradan ayırmak mekrûh olmaz Kaşınmak abes değil ise de, bir rüknde, eli üç kere kaldırırsa, namazı bozulur
4- İş elbisesi ile ve büyüklerin yanına çıkamıyacak elbise ile ve fenâ kokulu elbise ve çorap ile kılmak mekrûhtur Başka elbisesi yoksa, mekrûh olmaz Parası varsa, alması lâzımdır Bol pijama ile kılmak mekrûh değildir Ceketin ve paltonun önünü kapalı veya açık bulundurmak mekrûh değildir
5- Ağızda, kırâate mâni' olmıyacak birşey bulundurmak mekrûhtur Mâni' olursa, namaz bozulur
6- Baş açık, yalın ayak kılmak mekruhtur Başlığı düşerse, az hareketle örtmek iyi olur Namazda başı herhangi bir renkte olan takke ile örtmelidir
7- Namazda, secde yerinden, taşı, toprağı eli ile süpürmek mekrûhtur Secdeyi güçleştiriyorsa, bir hareket ile, câiz olursa da, namazdan önce temizlemelidir
8- Câmide, namaz için safa girerken, namaza dururken ve namaz içinde parmakları bükerek çıtırdatmak, iki elin parmaklarını birbiri arasına sokup çıtırdatmak mekrûhtur Namaza hazırlanmadan önce, zarûret olursa, mekrûh olmaz
9- Başını, yüzünü etrafa çevirmek mekrûhtur Gözleri ile etrafa bakmak, tenzîhen mekrûhtur Göğsü çevirince, namaz bozulur
10- Secdede, erkeklerin kollarını yere döşemesi mekrûhtur Kadınlar ise, kollarını yere yaymalıdır
11- İnsanın yüzüne karşı kılmak mekrûhtur İnsan uzakta dahî olsa, mekrûh olur Arada, namaz kılana sırtı dönük biri bulunursa, mekrûh olmaz
12- Selâma eli ile, başı ile cevap vermek mekrûhtur Suâle başı ile, eli ile cevap vermesi mekrûh değildir Meselâ, kaç rek'at kıldınız, diyene parmağı ile cevap vermesi gibi
13- Namazda ve namaz hâricinde ağzını açarak esnemek mekrûhtur Alt dudağını dişlerin arasına sıkıştırmalıdır Kendini tutamazsa, ayakta sağ elin, diğer rüknlerde ve namaz hâricinde sol elin dışı ile, ağzını örtmelidir Peygamberler esnemezlerdi
14- Namazda gözleri yummak tenzîhen mekrûhtur Zihni dağılmasın diye yumarsa, mekrûh olmaz
15- Öndeki safta boş yer varken, arkasındaki safta durmak ve safta yer yok iken, saf arkasında yalnız durmak mekrûhtur Safta yer olmayınca, yalnız başına durmayıp, rükü'a kadar, birini bekler Kimse gelmezse, öndeki safa sıkışır Öndeki safa sığmazsa, güvendiği birini arkaya, yanına çeker Güvendiği kimse yoksa, yalnız durur
16- Üzerinde canlı resmi, insan veya hayvan resmi bulunan elbise ile kılmak tahrîmen mekrûhtur Cansız resimleri bulunursa, mekrûh olmaz
Canlı resmi, namaz kılanın başında, önünde, sağ ve sol hizâsında, duvara çizilmiş veya beze, kâğıda yapılarak asılmış veya konmuş ise, mekrûhtur Resim, namaz kılanın arkasındaki duvarlarda ve tavanda ise, hafîf mekrûhtur Çocuklara oynamak için alınan bebek namaz kılanın kıble istikametinde değilse namaza zararı olmaz
Üzerinde Kâ'be, câmi' resmi veya Kur'ân-ı kerîm harfli yazı bulunan seccâdeleri namaz kılmak için yere sermek câiz değildir Bunlara hürmetsizlik olur
17- Bir kimsenin yüzüne karşı ve yüksek sesle konuşanların sırtına karşı namaz kılmak mekrûhtur
18- Açık başına sarık sarıp, tepesi açık olarak kılmak, tahrîmen mekrûhtur Maske, eldiven ve alnın yere değmesine mâni' olan gözlük takarak kılmamalıdır Zarûret olmadan bu şekilde namaz kılmamalıdır
19- Özürsüz, boğazından balgam çıkarmak, öksürür gibi yapmak mekrûhtur
20- Amel-i kalîl, ya'nî bir eli, bir veya iki kere hareket ettirmek mekrûhtur
21- Namazın sünnetlerinden birini terk etmek mekrûhtur Namazda müekked sünneti terk, tahrîmen mekrûh olur Müekked olmıyan sünneti terk, tenzîhen mekrûh olur
22- Kalbi meşgûl eden, huşû'u gideren şeyler yanında, meselâ süslü şeyler karşısında, oyun ve çalgı âletlerinin bulunduğu yerde ve arzû ettiği yemek karşısında özürsüz kılmak mekrûhtur Ayakkabılarını arkada bırakarak kılmak mekrûhtur
23- Farz kılarken özürsüz, sağlam kimsenin duvara, direğe dayanması mekrûhtur
24- Kırâeti, rükü'a eğildikte tamamlamak mekrûhtur Secdelere ve rükü'a, imâmdan önce başını koymak ve kaldırmak, ta'dil-i erkânı terk etmek, mekrûhtur
25- Kabre karşı kılmak mekrûhtur Vehhâbîler, buna şirk diyorlar
26- Teşehhüdlerde, sünnete uygun oturmamak, tenzîhen mekrûhtur Özrü varsa, mekrûh olmaz
27- İkinci rek'atte, birinci okuduğu âyeti tekrâr okumak, tenzîhen mekrûhtur Ondan evvelki bir âyeti okumak tahrîmen mekrûhtur Unutarak okursa, mekrûh olmazlar İkinci rek'atte birinciden üç âyet uzun okumak mekrûhtur
28- Farzdan sonra son sünnete hemen kalkmamak, konuşmak mekrûhtur
29- Başı bir tarafa eğmek, tekbîr alırken veya teşehhüdde otururken parmakları açık veya kapalı tutmak mekruhtur Buralarda parmaklar kendi hâlinde bırakılır Fakat secdede kapalı, rüküda ise açık tutulur
30- Namazda, vücudunun ağırlığını bir ayağı üzerine vermek, imâm açıktan okurken sübhaneke okumak Kıyâmda, ayakta ayağının birini kaldırmak Namaz kılanın önünden geçmek veya önünden geçilebilecek bir yerde durmak da mekruhtur
31- Küçük ve büyük abdesti sıkıştırırken ve yel zorlarken namaza durmak mekrûhtur
ÖNEMLİ AÇIKLAMA
Kur'ân-ı kerîmi aslından okuyamayanlar için , ezberlemede kolaylık olması bakımından sûre ve duâların okunuşları latin harfleri ile yazılmıştır Ancak sûre ve duâları, kendi kendine lâtin harflerinden doğru olarak öğrenmek mümkün olmadığından, buradan ezberledikten sonra, bunları iyi bilen birinin ağzından, yanlışsız olarak öğrenmek gerekir Namaz sûrelerinin mânâsı bozulacak şekilde yanlış okunması, namazın bozulmasına sebep olur Bu nedenle sûre ve duâların doğru olarak ezberlenmesine dikkat edilmelidir Mutlaka kontrol ettirip, yanlışların düzeltilmesi gerekir
Düzgün okunmadığında, Kur'ân-ı kerîmin mânâsı değişerek, küfre sebep olacak mânâların çıktığı hâller de çoktur Meselâ Hallâk kelimesi, Hı ile okunduğunda yaratıcı, Ha ile okunduğunda, berber mânâsına gelmektedir Bu şekilde okunduğunda, meselâ Yasîn-i şerîfin seksenbirinci âyet-i kerîmesindeki (Onun yarattıkları pek çoktur O, herşeyi bilir) ifâdesi, (O berberdir, herşeyi bilicidir) şeklini almaktadır
Arabîdeki harflerin karşılığı latin harflerinde yoktur Arabîde üç tane S, üç tane Z harfi vardır Biri kalın Zı, ikinci ince okunan Ze, üçüncüsü Zâl'dır Bunların üçü ayrı ayrı söylenir Rükü' tesbîhinde Zı ile (azîm) denir ki, Rabbim büyüktür demektir Eğer ince Ze ile yâni zâl ile (azîm) denilirse, Rabbim benim düşmanımdır mânâsına gelmektedir Kur'ân-ı kerîmi latin harfi ile öğrenip okuyan, bu üç harfi ayıramıyacağı için namazı sahîh, geçerli olmaz
Bunun için, her müslümanın namaz kılacak kadar sûreleri, duâları, düzgün okumasını bilen birinden mutlaka öğrenmesi lâzımdır Bunları lâtin harfleri ile düzgün olarak ezberlemek mümkün değildir Kur'ân-ı kerîmi de mutlaka aslından okumalıdır Aslından okunmazsa, sevap kazanalım derken, günaha, hattâ küfre girilebilir
|