Huy Değişir Mi?

Huy Değişir Mİ?
Sual: Kendimizde bulunan kötü huyları tespit için nasıl hareket etmeliyiz?
CEVAP
Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
[b](Mümin müminin aynasıdır)
İnsan kendi kusurlarını zor anlar Güvendiği arkadaşına sorarak da kusurunu öğrenir Sadık olan dost onu tehlikelerden korkulardan muhafaza eden kimsedir Böyle bir arkadaş bulmak çok zordur Bunun içindir ki İmam-ı Şafii hazretleri buyurdu ki:
Sadık dost ve halis kimya
Az bulunur hiç arama!

Hz Ömer de buyurdu ki:
Arkadaşım aybıma uyardı beni
Kardeşlik sünnetinin budur temeli!

Düşmanlarının kendisine karşı kullandıkları kelimeler de insana ayıplarını tanıtmaya yarar Çünkü düşman insanın ayıplarını arayıp yüzüne çarpar İyi arkadaşlar ise insanın ayıplarını pek görmezler Birisi İbrahim Ethem hazretlerine aybını kusurunu bildirmesi için yalvarınca (Seni dost edindim Her halin hareketlerin bana güzel görünüyor Aybını başkalarına sor) dedi

Başkasında bir ayıp görünce bunu kendinde aramak kendinde bulursa bundan kurtulmaya çalışmak da kötü huyların ilaçlarındandır (Mümin müminin aynasıdır) hadis-i şerifinin manası budur Yani başkasının ayıplarında kendi ayıplarını görür Hzİsa�ya güzel ahlakını kimden öğrendin dediklerinde; (Birinden öğrenmedim İnsanlara baktım Hoşuma gitmeyen huylarından kaçınıp beğendiklerimi ben de yaptım) buyurdu

HzLokman�a da (Edebi kimden öğrendin) dediklerinde (Edepsizlerden) dedi
Eshab-ı kiramın velilerin hayat hikayelerini okumak da iyi huylu olmaya sebep olur

Sual: Kendimizde bulunan kötü bir huydan kurtulmak için ne yapmak gerekir?
CEVAP
Kendinde kötü huy bulunan kimse buna yakalanmanın sebebini araştırmalı bu sebebi yok etmeye bunun zıddını yapmaya çalışmalıdır Kötü huydan kurtulmak bunun zıddını yapmak için çok uğraşmak gerekir Çünkü insanın alıştığı şeyden kurtulması zordur Kötü şeyler nefse tatlı gelir İnsanın kötü şey yapınca arkasından riyazet çekmeyi nefse güç gelen şey yapmayı âdet edinmesi de faydalı ilaçtır Mesela bir kötülük yaparsam şu kadar sadaka vereceğim veya oruç tutacağım gece namazları kılacağım diye yemin etmelidir Nefs bu güç şeyleri yapmamak için onlara sebep olan kötü âdetini yapmaz Kötü ahlakın zararlarını okumak işitmek de faydalı ilaçtır Bu zararları bildiren hadis-i şerifler çoktur İslam Ahlakı kitabındaki hadis-i şeriflerden birkaçı şöyledir:

(Allah katında kötü huydan büyük günah yoktur) Çünkü bunun günah olduğunu bilmez Tevbe etmez İşledikçe günahı kat kat artar

(İnsanların hiç çekinmeden sıkılmadan yaptıkları günah kötü huylu olmaktır)

(Her günahın tevbesi vardır Kötü ahlakın tevbesi olmaz İnsan kötü huyunun tevbesini yapmayıp daha kötüsünü yapar)

(Sıcak su buzu erittiği gibi iyi ahlak da hataları eritir Sirke balı bozduğu gibi kötü ahlak da hayratı hasenatı mahveder)

Sual: Huy değişir mi? Kötü alışkanlıklarda çevrenin rolü nedir?
CEVAP
Alışkanlık bir şeyi tekrarlayarak kolaylıkla yapabilme melekesidir Huy kalb ile ruhun melekesi alışkanlığıdır Yerleşmiş olan huya meleke denir Geçici olan huya hâl denir Mesela gülmek utanmak birer hâldir Cömertlik cesaret birer melekedir Huy meleke demektir Ara sıra hayır işlemek huy değildir Her zaman hayır işlerse cömert huylu olur Fakat kendini zorlayarak yaparsa yine cömert huylu olmaz Kolaylıkla seve seve yaparsa huy denir Huy iyi veya kötü iş yapmaya veya iyi ve kötü olmayan şeye sebep olur Bunlar üçe ayrılır İlkine fazilet veya güzel huy denir Cömertlik yiğitlik böyledir İkincisine rezalet veya kötü huy denir Cimrilik böyledir Üçüncüsüne sanat denilir Terzilik çiftçilik gibi