Huy Değişir Mi?

Sual: Can çıkar huy çıkmaz deniyor kötü huy değişmez mi?
CEVAP
Can çıkar huy çıkmaz sözü gazap şehvet gibi insanın fıtratında olan şeylerin tamamen yok edilemeyeceğini bildirmek için söylenmiştir Terbiye etmek başka yok etmek başkadır Nasihat ile insan terbiye edilebilir Onun için Kur'an-ı kerimde mealen buyuruluyor ki:
(Nasihat et nasihat müminlere elbette fayda verir) [Zariyat 55]

Huyu değiştirmek mümkün olduğu için çocuk terbiyesi hakkındaki hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
[color="purple"](Çocuğu güzel terbiye evladın babasındaki haklarındandır)
(Evladınıza ikram edin onları edepli terbiyeli yetiştirin!) [İbni Mace]
[color="purple"](Çocuğu terbiye etmek tonlarla sadakadan daha sevaptır)

(Hepiniz bir sürünün çobanı gibisiniz Çoban sürüsünü koruduğu gibi siz de evinizde ve emriniz altındakileri Cehennemden korumalısınız! Onlara Müslümanlığı öğretmezseniz mesul olursunuz) [Müslim]

Peygamber efendimiz (Ahlakınızı güzelleştirin) buyurdu (Din nedir) diye sual edilince de (Din güzel ahlaktır) buyurdu

Şu halde dinin emirlerine uyup yasak ettiklerinden kaçan kimse huyunu değiştirip güzel ahlaka sahip olur Güzel ahlakın ne olduğu sorulduğu zaman da buyurdu ki:
[color="purple"](Güzel ahlak gelmeyene gitmek vermeyene vermek ve zulmedeni affetmektir)

Akılsız hayvanı bile ehlileştirmek bazı alışkanlıklar kazandırmak mümkündür Mesela av hayvanına avını yememesi tuttuğu avı getirmesi öğretilebiliyor Akıllı insanın terbiyesi ise daha kolaydır Dinimiz de nefsimizi terbiye etmemizi nefsini terbiye edenlerin iki cihan saadetine kavuşacağını bildiriyor Nefsimizle cihadın önemi büyüktür Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
[color="purple"](Asıl mücahid Allahü teâlâya itaat uğrunda nefsi ile cihad edendir)

Bir erik çekirdeği ne elmadır ne de eriktir Bu çekirdek toprağa konur sulanıp gübrelenirse erik ağacı olabilir Bu ağaçtan da erik alınabilir Bu ağaca ne kadar bakılırsa bakılsın erik çekirdeğinden elma olmaz

İşte bunun gibi gazap ve şehvet terbiye ile yok edilemez Zaten dinimiz de bunların yok edilmesini değil terbiye edilmesini emrediyor Terbiye edilince de zararları önleniyor Mesela gazabı saldırganlık derecesinde olmak kötü olduğu gibi gazabın tamamen yok olması da zararlıdır Tehlikelere karşı koyamaz Terbiye ile itidal sahibi olunabilir İsraf da cimrilik de kötüdür İkisinin ortası cömertliktir Terbiye ile dine uymakla insan cömert olabilir Dinimiz aşırılıklardan uzak orta yolda olmayı emretmektedir Kur'an-ı kerimde mealen buyuruluyor ki:
(Sizi vasat bir ümmet kıldık) [Bekara 143]
Hadis-i şerifte de buyuruldu ki:
[color="purple"](İşlerin hayırlısı vasat olanıdır)
[Vasat ifrat ve tefritten her türlü aşırılıklardan uzak olan demektir]

Karakterler ve burçlar
Sual: İnsan karakterleri burçlara göre midir?
CEVAP
Halk arasında zodyak (burçlar kuşağı) üzerinde yer alan 12 takımyıldıza "burçlar" adı verilir Zodyak gökyüzünde güneş ve başlıca gezegenlerin yolu üzerinde bulunduğu tasarlanan hayali bir kuşaktır Burçlar kuşağı olarak da söylenir Güneşin burçlara karşı olan durumunun değişmesi yüzünden bugün burçlardan hiçbiri kendi adıyla anılan bölgede bulunmamaktadır Bu yüzden 20 yüzyılda Güneş 1 Ocakta Oğlak burcunda olmayıp Yay burcundadır Bu yüzden de burçlarda doğanların belli bir karakter sahibi olduğu söylenemez Her burçta doğan aynı karaktere sahip olsa bütün dünyadaki insanlar 12 karakterli olurlar Aynı burçta doğan iki kişiden biri âlim diğeri zalim biri sert öteki yumuşak olabilir İnsanların karakterlerini burçlar tayin etmez

Kusurları bilmek için
Sual: Kusurlarımı öğrenip düzeltmek istiyorum Fakat kusurlarımı nasıl öğrenebilirim?
CEVAP
İmam-ı Gazali hazretleri buyuruyor ki:
İnsanların bazıları hatta çoğu kendi kusurunu bilemez Elin gözündeki çöpü görür de kendi gözündeki merteği göremez Alışkanlık haline getirdiğimiz kusurlarımızın hata olduğunu bile düşünmeyiz Kusuru öğrenmenin birkaç yolu:
1- Bir şey öğrenmek isteyen o hususta kendini talebe kabul etmelidir Yaşı kendinden küçük de olsa bilmediği hususlarda bilenlere sormalıdır Kalbin kusurlarını bilen ilmiyle amil salih birinden kusurlarını ve tedavi çarelerini öğrenmelidir

2- Kendisine kusurlarını gösterecek salih ve basiret sahibi bir arkadaş bulmalı kusurlarını söylemesi için ona rica etmelidir Hz Ömer Eshab-ı kiramdan bazılarına kusurlarını sorardı
Akıllı kimse daima kendini kusurlu görmelidir Hakiki dostlarımızdan başkasına kusurumuzun ne olduğunu sormak faydasızdır Kimi dalkavukluk eder kusurlarımızı gizleyip söylemez Kimisi de haset eder kusur olmayan şeyi kusur gibi gösterir

Kusurumuzu samimi olarak söyleyen çıkarsa kolay kolay kabul edemeyiz Halbuki başkalarının ikazı ile kusurlarımızı düzeltmemiz büyük fazilettir

Kötü huylarımız zehirli yılan ve akrep gibidir Birisi ceketimizde bir akrep olduğunu söylese doğru söyleyip söylemediğine bakmadan hemen ceketi çıkartırız Kötü huylar ise akrepten daha tehlikelidir Akrep en fazlasından bizi zehirleyip öldürebilir Fakat kötü huylar sonsuz felaketimize sebep olabilir Kötü huylarımızı haber verene teşekkür etmiyorsak bizi ikaz ettiği için sevinmiyorsak gerçekten kusurlu olduğumuz anlaşılır

Hele bir de (Senin de şu kusurların var Bir de bana nasihat mi ediyorsun?) diyerek nasihati kabul etmediğimizi gösterirsek kötü olduğumuz iyice meydana çıkar
Bu hâl günahlarımızın çokluğu sebebiyle kalbimizin karardığını gösterir Daha açıkçası iman zayıflığından meydana gelmektedir Kusurlarımızı söyleyene teşekkür ve dua etmeliyiz!

3- Düşmanlarımız da kusurlarımızı dillerine dolayabilir Çünkü kin ve nefret gözlüğü ile bakan kusurları daha kolay görür Böyle bir düşman kusurlarımızı gizleyen dalkavuktan daha iyidir İnsan tabiatı düşmanın ikazını hoş görmez Fakat akıllı kimse düşmanın sözlerinden istifade etmeli söylediği kusurları düzeltmeye çalışmalıdır

4- Kusurlarımızı öğrenmenin bir başka yolu da başka müslümanlara bakmaktır Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
[color="purple"](Mümin müminin aynasıdır)
Başkasının kusurlarında kendi kusurlarını görür Başkasında görüp hoşlanmadığı şeylerden kendini temizler Birçok salih kimse kötü insanın kötülüğünü görüp kendilerini ıslah etmişlerdir Bir ayyaş düşünün fazla içtiğinden yol kenarına yatıp kustuğunu köpekler yalamaktadır Bu hali gören kimse ayyaşlığa özenmez Bunun gibi kumarbazın hırsızın haline gıpta etmez İyilerin iyiliklerine imrenir Bildirilen bu yollarla kusurlarımızı düzeltmemiz mümkündür

5- İnsan kendi kusurlarını zor anlar Güvendiği arkadaşına sorarak da kusurunu öğrenir Sadık dost arkadaşını tehlikelerden korkulardan koruyan kimsedir Böyle bir arkadaş bulunursa bunu büyük nimet bilmelidir Onun tavsiye ve nasihatlerine kızmamalı aksine çok sevinmelidir Mesela gıybetin zinadan kötü olduğu sevapları ateşin kuru odunu yaktığı gibi yok ettiği hadis-i şeriflerle bildirilmiştir Biz gıybet etmeye başlayınca bir arkadaşımız (Sus sevapların yanacak Cehenneme gideceksin) derse bize iyilik mi etmiş olur yoksa kötülük mü? İyilik ettiğine göre böyle arkadaşa kızmak mı yoksa minnettar kalmak mı gerekir? Yanımızda bir arkadaşın gıybeti yapılınca hemen müdahale etmemiz gerekir Çünkü hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Gıybet edilen kardeşini gücü yettiği halde himaye etmeyeni Hak teâlâ dünya ve ahirette zelil eder) [İEbiddünya]

Kötü huylar kalbi ruhu hasta eder Hastalığın artması kalbin ruhun ölümüne sebep olur Müslümanın önce kalbini temizlemesi gerekir Çünkü hadis-i şerifte buyuruldu ki:
[color="purple"](İnsanın bedeninde bir et parçası vardır Bu iyi olursa bütün uzuvları iyi olur Bu kötü olursa bütün organları bozuk olur Bu kalbdir)

Kalb yürek denilen et parçasındaki gönüldür Kötü huylar çoktur Hepsi için müşterek ilaç hastalığı zararını sebebini zıddını ve ilacın faydasını bilmektir Bu hastalığı kendinde teşhis etmek aramak bulmak gerekir Bu teşhisi herkes kendi yapmalıdır Kendi yapamazsa iyilerin salih kimselerin bildirmesi ile anlamalıdır

Bize karşı kötülük yapan zalimleri affetmek onlara iyilik yapmak bir fazilettir Fakat başkalarına zulmeden Allahü teâlâya isyan edenlere ihsan edilmez Çünkü zalime ihsan edince mazluma haksızlık edilmiş olur Zalimlere bid'at sahiplerine ve başkalarına zararı dokunan kimselerin günahlarını açığa vurmakta mahzur yoktur Bazen gerekir