İslam Öncesi Türk Devletlerinde Devlet Yönetimi

**Prof. Dr. Sinsi** · 07-27-2012

Türk devletlerinde devlet teşkilatı,
Türk devletlerinde devlet anlayışı,
İslam öncesi türk devletlerinde devlet yönetimi,

1

Toplum; aile (oğuş), oba, oymak, boy, budun, gibi birimlere ayrılmıştır

2

Devlet il yada el sözcüğü ile ifade edilirdi

3

Hükümdar; Han, Hakan, Kağan, İdikut, İlteber, Şanyü, Tan-hu gibi unvanlar alırdı

5

Kağana devleti yönetme yetkisinin Gök Tanrı tarafından verildiğine inanılırdı

(Kut inancı)

6

Hanedan üyeleri taht üzerinde hak iddia edebilirdi

Bu durum taht kavgalarının yaşanmasına neden olmuştur (yani veraset düzenli değildir)

7

Devlet yönetimiyle ilgili kararların verildiği meclise Toy yada Kurultay denirdi

8

Eski Türkler de gerek danışma meclisine gerekse bu iş için toplanan meclise Kengeş veya Keneş denirdi

9

Kurultaya Kağan başkanlık yapardı

Kağan olmadığı zamanlarda bu işi Aygucu veya Üge yapardı

10

Kurultaya katılma hakkına sahip olan kişiye Toygun denirdi

Boy beyleri kurultaya katılmak zorundaydı

Aksi halde isyan ettiği kabul edilirdi

11

Hatun (Katun) denilen Hükümdar eşleri kurultaya katılabilir, elçi karşılamalarında ve uğurlamalarında yer alabilirlerdi

12

Devlet iki idari birime ayrılarak yönetilmiştir (ikili teşkilat)

13

Hükümdarın oturduğu başkente Ordu denirdi

Yabgu; Kağan adına devletin bir bölümünü yöneten hanedan soyuna mensup kişidir

Şad; Devlet yönetiminde tecrübe kazanmalarını sağlamak amacıyla Oymak yada Boyların başına gönderilen hanedan soyuna mensup kişilere verilen unvandır

Buyruklar (bakan), Apa (sivil yönetici), Tarkan (askeri yönetici), Tudun (vali), Tekin/Tigin (şehzade), Ağıcı/Ağılığ (hazine görevlisi), Bitikçi (katip), Yargucu (yargıç) gibi askeri ve sivil yöneticiler vardır

Ordu;
1

Ordu millet anlayışı vardır

Eli silah tutan herkes asker sayılırdı

2

Onluk sistemi ilk kez Mete Han uygulamıştır

3

Ordunun en büyük birimi on bin kişiden oluşan tümendir

En önemli birimi ise atlı birliklerdir

4

Türkler savaşlarda Sahte Ricad ve hilal (Turan) taktiğini kullanmışlardır

5

Türk ordu teşkilatı Roma, Bizans ve Çin ordularını da etkilemiştir

Özgür Kangallı'dan alıntıdır

07-27-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	İslam Öncesi Türk Devletlerinde Devlet Yönetimi Türk devletlerinde devlet teşkilatı, Türk devletlerinde devlet anlayışı, İslam öncesi türk devletlerinde devlet yönetimi, 1 Toplum; aile (oğuş), oba, oymak, boy, budun, gibi birimlere ayrılmıştır 2 Devlet il yada el sözcüğü ile ifade edilirdi 3 Hükümdar; Han, Hakan, Kağan, İdikut, İlteber, Şanyü, Tan-hu gibi unvanlar alırdı 5 Kağana devleti yönetme yetkisinin Gök Tanrı tarafından verildiğine inanılırdı (Kut inancı) 6 Hanedan üyeleri taht üzerinde hak iddia edebilirdi Bu durum taht kavgalarının yaşanmasına neden olmuştur (yani veraset düzenli değildir) 7 Devlet yönetimiyle ilgili kararların verildiği meclise Toy yada Kurultay denirdi 8 Eski Türkler de gerek danışma meclisine gerekse bu iş için toplanan meclise Kengeş veya Keneş denirdi 9 Kurultaya Kağan başkanlık yapardı Kağan olmadığı zamanlarda bu işi Aygucu veya Üge yapardı 10 Kurultaya katılma hakkına sahip olan kişiye Toygun denirdi Boy beyleri kurultaya katılmak zorundaydı Aksi halde isyan ettiği kabul edilirdi 11 Hatun (Katun) denilen Hükümdar eşleri kurultaya katılabilir, elçi karşılamalarında ve uğurlamalarında yer alabilirlerdi 12 Devlet iki idari birime ayrılarak yönetilmiştir (ikili teşkilat) 13 Hükümdarın oturduğu başkente Ordu denirdi Yabgu; Kağan adına devletin bir bölümünü yöneten hanedan soyuna mensup kişidir Şad; Devlet yönetiminde tecrübe kazanmalarını sağlamak amacıyla Oymak yada Boyların başına gönderilen hanedan soyuna mensup kişilere verilen unvandır Buyruklar (bakan), Apa (sivil yönetici), Tarkan (askeri yönetici), Tudun (vali), Tekin/Tigin (şehzade), Ağıcı/Ağılığ (hazine görevlisi), Bitikçi (katip), Yargucu (yargıç) gibi askeri ve sivil yöneticiler vardır Ordu; 1 Ordu millet anlayışı vardır Eli silah tutan herkes asker sayılırdı 2 Onluk sistemi ilk kez Mete Han uygulamıştır 3 Ordunun en büyük birimi on bin kişiden oluşan tümendir En önemli birimi ise atlı birliklerdir 4 Türkler savaşlarda Sahte Ricad ve hilal (Turan) taktiğini kullanmışlardır 5 Türk ordu teşkilatı Roma, Bizans ve Çin ordularını da etkilemiştir Özgür Kangallı'dan alıntıdır