|
Prof. Dr. Sinsi
|
Öksürük Hangi Hastalıkların Belirtisidir?
Öksürük pek çoğumuzun başına gelen durumlardan birisidir Öksürük rahatsızlığının neden kaynaklandığı ve hangi hastalıkların belirtisi olabileceği hakkında yaptığım araştırmayı okuyarak sorularınıza cevap bulabilirsiniz
Özellikle sonbaharla birlikte okulların açılması dış ortama çıkan çocuklarda sık üst solunum yoları enfeksiyonları başlar Bunlar sık görülen nezle sinüzit gibi hastalıklarla beraber ortakulak iltahaplardır Bu hastalıklarla beraber geceleri 3-10 yaş arasındaki çocuklarda horlamanın artması da görülebilir Bunların nedeni üst solunum yollarında bulunan lenf bezlerindeki (bademcikler geniz eti) büyüme ve buna bağlı tıkanıklıklardır Bütün yaz boyunca güneşin yararlı etkisine maruz kalan ve daha steril ortamda bulunan çocuklar okulların açılmasıyla daha kirli, kapalı ve enfeksiyonlara müsait mikropların bulunduğu ortamlara girerler Bununla birlikte mikroplara karşı savunma geliştirmeye çalışan dokularda büyüme ile(hipertrofi) tıkanıklar başlar Bütün bunlarda çocuklarda sık hastalanma orta kulak iltahabı ve horlamaya neden olur Burada sadece ortamdaki kapalı atmosfer ve hava kirliliği şikayetlere neden olmaz aynı zamanda havadaki soğuğun kendiside etkilidir
Çocuklarda ve erişkinlerde soğuk algınlığı nezle ve sinüzit yıl içerisinde her zaman meydana gelebilir, ancak Aralık ayından Mart ayına kadar olan dönemde daha çok ortaya çıkar Havadaki ısı değişikliği, nem ve kirlilik bu gibi hastalıkların oluşmasında önemli rol oynar Bunun oluşma mekanizma şöyledir: İdeal çevre şartları; örneğin %45 nem, çok fazla değişiklik göstermeyen hava sıcaklığı ve temiz hava hastalıklara karşı olan direnci artırır Yaygın ve genel kanı soğuğun üst solunum yolları enfeksiyonlara yol açtığı şeklindedir Ancak yapılan deneysel çalışmalarda böyle bir etki gösterilmemiştir Soğuk iki yolla rol oynayabilir Birincisi,hastalıklara karşı direnci azaltır, ikincisi ise burun içerisindeki gibi üst solunum yollarını kaplayan dokularda refleks olarak kasılmaya(vazokonstrüksiyon) neden olur Bu da özellikle sinüs boşluklarının burun içerisinde açılan deliklerin daralmasını kapanmasını sağlar Böylece mikropların üremesine uygun ortam oluşur Soluduğumuz havadaki ideal nem miktarı %45 dolaylarında olmalıdır Özellikle kış aylarında ısıtılan ortamlarda havadaki nem miktarı %15?lere kadar düşer Bu burun içerisindeki dokulardaki suyu çekerek kurumasına ve hastalığa neden olan etmenlerin daha kolay üremelerini sağlar Tam tersi olarak nem miktarının artması ise burun içerisindeki dokularda buharlaşmaya engel olarak dokularda şişmeye ve burun tıkanıklığına neden olur Bütün bunlar nezle ve sinüzit gelişimini kolaylaştıran faktörlerdirAyrıca hava sıcaklığında ki hafif değişiklikler nemli havalarda çok daha fazla imiş gibi algılanır ve buna bağlı olarak soğuğa karşı reaksiyon daha fazla gösterilir
Kış aylarında görülen hastalıkları çocuklarda ve erişkinlerde ayrı ayrı değerlendirmek gerekir
Başlıca hastalıkar şunlardır:
Çocuklarda:
· Sık ÜSYE,
· Nezle sinüzit,
· Tonsillit,
· Adenotonsillit,
· Boyundaki lenf bezlerinde büyüme,
· Ortakulak iltahapları,
· Enfeksiyonun aşağıya inmesi ile atipik öksürük ile beraber zaatürre,
· Horlamanın artması ile uykusunu düzenli alamayan çocukta gün içinde huzursuzluk davranış bozuklukları ve derslerindeki başarıda azalma
Erişkinlerde:
· Nezle sinüzüt,
· Tonsillit,
· Farenjit,
· Larenjit( ses telleri iltahabı),
· Bronşit,
· Lenf adenit( enfeksiyonun boyun lenf bezlerine atlaması)
Çocuklarda Orta kulak iltahapları:
Çocukların % 75 ila 95 i 3 yaşına kadar orta kulak iltihabı geçirir En sık olarak ta 6 ay ile 6 yaş arasında görülür Amerika Birleşik Devletlerinde yapılan bir araştırmada 10 yaşından küçük çocuklara verilen antibiyotiklerin % 42 si ( hemen hemen yarısına yakını) orta kulak iltihabı içindir Mevsim olarak en sık Aralık Mart ayları arasında görülür Yani kış aylarında görülür Peki Orta Kulak İltihabı nedir? Orta kulağın ve kulak zarının mikroorganizmalar tarafından oluşturulan iltihabıdır Öncelikle orta kulak iltahablarını çocuklarda kabaca ikiye ayırmak gerekir
1 Akut orta kulak iltihabı: Kapalı bir kulak zarında orta kulak boşluğu mikroplar açısından sterildir( yani temizdir) Mikroplar çocuk üst solunum yolu enfeksiyonu olduğunda kulağın genize açılan tüpleri( Tuba Östaki) vasıtasıyla gelir ve burada iltihaba yol açar (Resim1:akutotit)resim-1
2 Orta kulakta sıvı birikimi ile karakterize(efüzyonlu otit) orta kulak iltihabı: Bunda zaman zaman mikrobik enfeksiyon görülebilir ancak genelde sadece orta kulakta koyu yapışkan zamk gibi bir sıvı mevcuttur Tek şikayet işitme kaybıdır (Resim2:efüzyonluotit)resim-2
Çocuklarda bu iki hastalık hemen daima birbirini takip eder Önce akut otik gelişir Geniz etinde ve bademciklerdeki buyumeye bağlı olarak drene olamayan ortakulakta zamanla effüzyonlu otit gelişir Bu durum uzun sürerse( 3 aydan fazla) kulağa tüp takmak gerekir (Resim-3)resim-3
Çocuklarda bademcik iltahapları:
Çocuklarda en sık ve komplikasyonlara yol açan A-Grubu Beta hemolitik streptokok denilen , bakteri türü mikroplardır Özellikle kış aylarında kapalı ortamlarda birarada bulunan insanlarda boğaz iltihaplanmalarına, yani farenjite neden olurlar Streptokoklar, solunum yollarından havayla çıkan damlacıkların insandan insana geçmesiyle bulaşırlar En sık 5-15 yaş arasındaki çocuklarda hastalık yaparlar
Hastalığın belirti ve bulguları nelerdir ?
Boğaz ağrısı ve ateşi olan çocukların yaklaşık %10'unda A-Grubu Beta hemolitik streptokok iltihabı vardır Boğazın (farenks) ve bademciklerin (tonsiller) iltihaplanması olan farenjit ve tonsillit nedeniyle çocuğun yutkunması ve beslenmesi güçleşir, kötü ağız kokusu olur Streptokok farenjiti olan çocuğun ateşi genellikle 38°C'den yüksektir; titremeler, vücutta ağrılar ve iştahsızlık olur Birlikte karın ağrısı, bulantı ve kusma gibi karın belirtileri de bulunabilir Bakıldığında bademcikler ve boğazda kızarıklık, küçük dilde şişlik ve bademcikler üzerinde beyaz lekelenmeler görülür Alt çene kemiğinin köşesinde ve boyunda lenf bezleri şişmiş olabilir
Bazen streptokok iltihaplarında, mikropların salgıladığı toksinler deride yaygın kızarık biş döküntüye neden olur Bu durumda hastalığın adı "kızıl"dır ve genellikle boğaz iltihabının 2gününden 6gününe kadar sürer Tedavi edilmeyen veya yetersiz tedavi edilmiş streptokok iltihapları, nadiren ateşli romatizma adı verilen ve kalp romatizması ile eklem iltihaplarına neden olabilen bir hastalığa da yol açabilirler A Grubu Beta hemolitik streptokok iltihaplarının bir diğer nadir komplikasyonu da, hastalığın başlangıcından 2-3 hafta sonra ortaya çıkabilen böbrek iltihabıdır Streptokoklar ayrıca sinüzite, orta kulak iltihabına, zatürreye ve deri iltihaplarına da neden olabilirler
Beta bulaşıcı mıdır ve önlenebilir mi ?
Hastalık sırasında beta mikrobu bulaşıcıdır Bazı çocuklar streptokok mikrobunun taşıyıcısı olabilirler Boğaz kültürlerinde beta üremesine rağmen kendilerinde hiçbir hastalık belirtisi bulunmayan okul çağındaki taşıyıcı çocukların oranı %5-15'dir Taşıyıcılığın tedavisi için doktorunuzla görüşmeniz gerekir
Streptokoklara bağlı boğaz iltihaplarını önlemenin kesin bir yöntemi yoktur En güvenli yol, evde boğaz iltihabı olan bir kişi varsa, bu kişiyle çok yakın temasta bulunmamak ve genel hijyen kurallarına dikkat etmektir
Beta nasıl tedavi edilir ?
Çocuğunuzun boğazında A Grubu Beta hemolitik streptokok iltihabından şüphelendiğinde, doktorunuz boğaz kültürü yapılmasını isteyecektir Eğer boğaz kültüründe üreme olursa bu inceleme mikrobun türünü tayin edecek ve hangi antibiyotiklerin tercih edilebileceğini bildirecektir Çocuğunuzda A Grubu Beta hemolitik streptokok iltihabı olduğu kesinleşirse, ağızdan ya da enjeksiyon şeklinde verilebilen bir antibiyotik ile tedavi edilmesi gerekecektir Tedavi süresi 10 gündür
Beta kaç günde iyileşir ?
A Grubu Beta hemolitik streptokok iltihaplarının inkubasyon dönemi (bulaşma ile hastalık oluşma arasında geçen süre) genellikle 7-10 gündür Boğaz iltihaplarında ateş genellikle 5 gün içinde düşer, bunu takiben boğaz şikayetleri de azalır Antibiyotik tedavisi genellikle 10 günde tamamlanır Eğer belirtiler düzelmişse ve ateş yoksa, antibiyotik tedavisinin başlanmasını takibeden 48 saatten sonra çocuğunuz okula gidebilir İlk 48 saatte bulaşıcılık devam eder ve okuldaki başka çocukların da hastalanması için risk oluşturur Şikayetler kısa sürede kaybolsa bile, ilaçlar doktorunuz tarafından önerilen süre ve dozda kullanılmaya devam edilmelidir
Evde ne yapabilirim ?
Eğer çocuğunuz boğaz ağrısı nedeniyle yemekte güçlük çekiyorsa yumuşak veya sıvı gıdaları tercih edin Çocuğunuzun bol sıvı almasını (su, meyve suları vb) ve istirihat etmesini sağlayın
Oda havasının nemlendirilmesi, çocuğunuzun boğaz şikayetlerini azaltacaktır Eğer boyunda ağrılı lenf bezi şişlikleri varsa, boyuna nemli ve ılık bir havlu koymak onu rahatlatabilir
İlaçları doktorunuzun önerdiği süre ve dozda kullanmaya özen gösterin Bu, ateşli romatizma ve bademcikler etrafında abse gelişmesi gibi komplikasyonların önlenmesi için mutlak gereklidir
Doktora ne zaman başvurmak gerekir ?
Çocuğunuzun boğazında streptokok iltihabının belirtileri varsa, özellikle de evde veya okulda başka birisinin yakın zamanda streptokok iltihabı geçirdiğini biliyorsanız doktorunuza başvurun
Eğer çocuğunuz streptokok iltihabı için tedavi altındayken şu belirtilerden birini görürseniz yine doktorunuza başvurun: ateşin düştükten birkaç gün sonra tekrar yükselmeye başlaması, deri döküntüsü, kulak ağrısı, koyu veya kanlı burun akıntısı, öksürük ve balgam çıkartma, göğüs ağrısı, solunum güçlüğü ve aşırı halsizlik, havale geçirme, eklemlerde şişlik ve ağrılı kızarıklık, bulantı ve kusma
Sinuzit:
Sinüsler ve Sinüzit
Sinüsler burun etrafındaki kemikler (etmoid ve sfenoid), üst çene kemikleri (maksiller) ve alın kemiği (frontal) içinde bulunan hava dolu boşluklardır Bu boşluklar, genellikle burun içine açıldıkları kanallarındaki tıkanıklıklar nedeniyle iltihaplandığında ortaya çıkan enfeksiyona sinüzit adı verilir Sinüzitin akut ve kronik (müzmin) olmak üzere iki tipi vardır
Sinüzitin belirti ve bulguları nelerdir ?
Soğuk algınlıklarını ve nezleyi hemen takiben ortaya çıkan akut sinüzit, farklı yaş gruplarında farklı belirtiler verebilir Erişkinlerde ve büyük çocuklarda burun tıkanıklığı; sarı, yeşil veya kanlı burun akıntısı; gözlerin etrafında ağrı; diş ağrısı ile karışabilen yanak ağrısı; yüzde basınç hissi; öne eğilmekle artan yüz veya baş ağrısı, kötü ağız kokusu belirtileri bulunabilir Bazen de kuru öksürük, hafif ateş veya mide rahatsızlığı şikayetleri görülebilir Küçük çocuklarda da yukardaki şikayetler bulunabilir, ancak genellikle bu şikayetlerini iyi ifade edemezler Hastalık, yüksek ateş ve iltihaplı burun akıntısı nedeniyle her zamankinden biraz daha şiddetli ve 10 günü geçen bir "soğuk algınlığı" zannedilebilir
Kkronik sinüzitte, belirtilerin süresi üç aydan uzundur Koyu burun akıntısı, geniz akıntısı, burun tıkanıklığı, koku alamama, özellikle geceleri artan öksürük belirtileri görülebilir
Doktora ne zaman başvurmak gerekir ?
Sinüzit belirtileri bazen soğuk algınlığı ve allerji ile karıştırılabilir Eğer sinüzitiniz olduğunu düşünüyorsanız aşağıdaki belirtileri gözden geçirin; bu belirtilerden üç veya daha fazlası varsa doktorunuza başvurun
|