|
Prof. Dr. Sinsi
|
Azerbeycan Cumhuriyeti Anayasası
12 Kasım 1995 yılında kabul edilmiş ve 24 Ağustos 2002 tarihli referandumla )
Azerbaycan halkı, asırlık devlet geleneklerini de*vam ettirerek, “Azerbaycan Cumhuriyetinin Devlet Bağımsızlığı Hak*kında” Anayasa Akti’nde ifade edilen prensipleri esas alarak, bü*tün toplumun ve bireylerin refahının temin edilmesini arzu*la*ya*rak, adaletin, özgürlüğün ve güvenliğin sağlanmasını iste*ye*rek, geçmiş, şimdiki ve gelecek nesiller karşısında kendi sorum*lulu*ğu*nun bilincinde olarak, egemenlik hakkını kullanarak, görkemli şekilde aşa*ğı*daki niyetlerini açıklar:
Azerbaycan devletinin bağımsızlığını, egemenliğini ve toprak bü*tünlüğünü korumak;
Anayasa çerçevesinde demokratik yapıyı güvence altına al*mak;
Sivil toplumun kurulmasını gerçekleştirmek;
Halk iradesinin ifadesi olarak, kanunların üstünlüğüne dayanan hu*kuki, dünyevi devlet kurmak;
Adaletli ekonomik ve sosyal kurallara uygun olarak herkese onur*lu bir yaşam seviyesi sağlamak;
Evrensel değerlere sadık kalarak, bütün dünya halk*ları ile dostluk, barış ve huzurlu bir ortam içinde yaşamak ve bu amaçla karşılıklı faaliyette bulunmak
Yukarıda sıralanan ulvi amaçlarla genel halk oylaması - referandum yo*luyla bu Anayasa kabul edilir
BİRİNCİ BÖLÜM
GENEL HÜKÜMLER
I FASIL
HALK HAKİMİYETİ
Madde 1
Hakimiyetin Kaynağı
Azerbaycan Cumhuriyetinde devlet haki*mi*ye*ti*nin yegane kay**nağı Azerbaycan halkıdır
Azerbaycan halkı, Azerbaycan Cumhuriyeti topraklarında ve dışında yaşayan, Azerbaycan Devleti ve kanunlarına ta**bi olan, Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlarından ibarettir Bu konuda, uluslararası hukukla belirtilmiş normlar saklıdır
Madde 2
Halkın Egemenliği
Serbest ve bağımsız olarak, kendi kaderini tayin etmek ve yö**netim şeklini belirlemek Azerbaycan halkının egemen hakkıdır
Azerbaycan halkı, kendi egemenlik hakkını, halkoylaması-re**ferandum ve genel, eşit ve tek dereceli seçim esasında, ser*best, gizli ve şahsi oy verme yolu ile seçilmiş temsilcileri vasıtasıyla ger**çekleştirir
Madde 3
Genel Halk Oylaması - Referandum Yoluyla
Çö*züm**lenen Ko*nu*lar
Azerbaycan halkı, kendi hak ve çıkarları ile ilgili her ko**nuyu referandum yoluyla çözebilir
Aşağıdaki konular yalnız referandum yolu ile çözülebilir:
Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasının kabulü ve de*ği*şik*lik*le*ri;
Azerbaycan Cumhuriyeti devlet sınırlarının değiştirilmesi;
Aşağıdakilerle ilgili referandum yapılamaz:
1) Vergi ve devlet bütçesi
2) Genel af ve af
3) Seçimi, atanması veya onaylanması, yasama ve (veya) yürütme organlarının yetkisine giren görevli kişilerin seçimi, atanması veya onaylanması
Madde 4
Halkı Temsil Etme Hakkı
Halkın seçtiği yetkili temsilciler dışında hiç kimsenin halkı temsil etme, halkın adına konuşma ve halkın adına müracaat etme hakkı yoktur
Madde 5
Halkın Bütünlüğü
Azerbaycan halkı bir bütündür
Azerbaycan halkının bütünlüğü, Azerbaycan Devletinin temelini oluşturur Azerbaycan Cumhuriyeti, bütün Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlarının ortak ve bölünmez vatanıdır
Madde 6
Hakimiyetin Zorla Ele Geçirilmesinin Kabul
Edil*me**me*si
Azerbaycan halkının her hangi bir kısmı, sosyal grup, örgüt veya hiçbir kişi hakimiyetin kullanılması yetkisini zorla ele geçiremez
Hakimiyetin zorla ele geçirilmesi halka karşı en büyük suçtur
II FASIL
DEVLETİN ESASLARI
Madde 7
Azerbaycan Devleti
Azerbaycan devleti, demokratik, hukuki, dünyevi ve üniter bir Cumhuriyettir
Azerbaycan Cumhuriyetinde devlet hakimiyeti, iç sorunlarda yalnız hukukla, dış sorunlarda ise yalnız Azerbaycan Cumhuriyetinin taraf olduğu uluslararası antlaşmalardan ileri gelen hükümlerle sınırlanır
Azerbaycan Cumhuriyetinde devlet hakimiyeti kuvvetler ayrılığı prensibine dayanır
Yasama hakimiyeti Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisince kullanılır;
Yürütme hakimiyeti Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına ait*tir;
Yargı hakimiyeti Azerbaycan Cumhuriyeti mahkemelerince kullanılır
Bu Anayasanın hükümlerine göre, yasama, yürütme, yargı or*ganları karşılıklı işbirliği esasında çalışır ve kendi yetkileri çer*çe*ve*sinde bağımsızdırlar
Madde 8
Azerbaycan Devletinin Başı
Azerbaycan Devletinin başı, Azerbaycan Cum*hu*ri*ye*ti*nin Cumhurbaşkanıdır O, ülkenin içinde ve dış ilişkilerinde Azerbaycan Devletini temsil eder
Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanı, Azerbaycan hal*kı*nın bütünlüğünü ifade eder ve Azerbaycan Devletinin de*va*mını sağlar
Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanı, Azerbaycan Devl*etinin bağımsızlığının, toprak bütünlüğünün ve Azerbaycan Cum*huriyetinin taraf olduğu uluslararası antlaşmalara uyulmasının teminatıdır
Azerbaycan Cumhurbaşkanı, yargı bağımsızlığının te*mi*natıdır
Madde 9
Silahlı Kuvvetler
Azerbaycan Cumhuriyeti, kendi güvenlik ve savunmasını te*min etmek amacıyla Silahlı Kuvvetler ve başka silahlı birlikler ku*rar
Azerbaycan Cumhuriyeti, savaşı, başka devletlerin ba*ğım*sız*lığını ihlal etme aracı ve uluslararası anlaşmazlıkların çözüm yöntemi olarak kabul etmemektedir
Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanı, Azerbaycan Cum*huriyeti Silahlı Kuvvetlerinin Başkomutanıdır
Madde 10
Uluslararası İlişkilerin Prensipleri
Azerbaycan Cumhuriyeti, diğer devletlerle ilişkilerini, herkesçe ka*bul edilmiş uluslararası hukuk kurallarının öngördüğü ilkelere uygun olarak gerçekleştirir
Madde 11
Ülke
Azerbaycan Cumhuriyeti ülkesi bütündür, dokunulmazdır ve bö*lünmezdir
Azerbaycan Cumhuriyetinin iç suları, Hazar denizinin (gö*lü*nün) Azerbaycan Cumhuriyetine ait bölümü, Azerbaycan Cum*hu*riyeti üzerindeki hava sahası Azerbaycan Cumhuriyetinin ülkesinin bir parçasıdır
Azerbaycan Cumhuriyetinin toprakları başkasına devr*edi*le*mez Azerbaycan Cumhuriyeti kendi topraklarının hiç bir parçasını hiç bir şekilde kimseye vermez Yalnız Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Mec*lisinin kararı ile Azerbaycan’ın bütün halkı arasında yapılan re*fe*ran*dum yoluyla, Azerbaycan halkının iradesi doğ*rul*tu*sun*da devlet sınırları değiştirilebilir
Madde 12
Devletin Yüce Amacı
İnsan ve vatandaş hak ve özgürlüklerinin temin edilmesi Dev*letin yüce amacıdır
Bu Anayasada gösterilen insan ve vatandaş hak ve öz*gür*lük*leri, Azerbaycan Cumhuriyetinin taraf olduğu uluslararası ant*laş*malara uygun olarak uygulanır
Madde 13
Mülkiyet
Azerbaycan Cumhuriyetinde mülkiyet dokunulmazdır ve dev*let tarafından korunur
Mülkiyet, devlet mülkiyeti, özel mülkiyet ve belediye mül*ki*yeti şeklinde olabilir
Mülkiyet insan ve vatandaş hak ve özgürlükleri, toplum ve dev*let menfaatleri, kişilerin haysiyeti aleyhine kullanılamaz
Madde 14
Doğal Kaynaklar
Doğal kaynaklar, herhangi bir gerçek veya tüzel ki*şi*le**rin hak ve menfaatine zarar vermemek şartıyla Azerbaycan Cum*hu*ri*yetine aittir
Madde 15
Ekonomik Gelişme ve Devlet
Azerbaycan Cumhuriyetinde ekonominin gelişmesi, çeşitli mül*kiyet şekilleri temelinde halkın refahının yükseltilmesine hizmet eder
Azerbaycan Devleti, serbest pazar ilişkileri esasına göre eko*no*mi**nin gelişmesine ortam hazırlar, hür teşebbüsü güvence altına alır; eko*no*mik ilişkilerde tekelciliğe ve haksız rekabete müsaade etmez
Madde 16
Sosyal Gelişme ve Devlet
Azerbaycan Devleti, halkın ve her bir vatandaşın refahının yük**seltilmesi, sosyal güvenliğinin ve onurlu hayat seviyesinin sağlanması için çalışır
Azerbaycan Devleti kültür, eğitim, sağlık, bilim ve gü*zel sa*natların gelişmesine yardım eder, ülkenin doğasını, halkın tari*hi, mad*di ve manevi mirasını korur
Madde 17
Aile ve Devlet
Toplumun temel çekirdeği olarak aile, devletin özel hi*ma*ye*sin*de*dir
Çocukların bakımı ve onları terbiye etmek, ana ve babanın gö**revidir Bu görevin yerine getirilmesini devlet kontrol eder
Madde 18
Din ve Devlet
Azerbaycan Cumhuriyetinde din, devletten ayrıdır Bütün di**ni inançlar, kanun karşısında eşittirler
İnsan onurunu küçük düşüren veya hümanist prensiplere aykırı din*le*rin ya*yılması ve propagandası yasaktır
Devletin eğitim sistemi dünyevi niteliktedir
Madde 19
Para Birimi
Azerbaycan Cumhuriyetinin para birimi Manat’tır
Paranın tedavüle konulması ve tedavülden kaldırılması hak*kı, yalnız Milli Bankaya aittir Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Ban*ka*sı devletin müstesna mülkiyetindedir
Azerbaycan Cumhuriyeti arazisinde Manat’tan başka para bi*rimlerinin ödeme aracı olarak kullanılması yasaktır
Madde 20
Devlet Borçlarına Konan Sınırlamalar
Azerbaycan Devletine karşı isyan veya devlet darbesine yardım et*mek amacıyla alınan borçlar, Azerbaycan Cumhuriyeti tarafından bir yükümlülük olarak kabul edilmez ve ödenmez
Madde 21
Devlet Dili
Azerbaycan Cumhuriyetinin devlet dili Azerbaycan dilidir Azer*baycan Cumhuriyeti, Azerbaycan dilinin gelişmesini sağlar
Azerbaycan Cumhuriyeti Devleti, halkın konuştuğu diğer dil*lerin serbestçe kullanılmasını ve gelişmesini sağlar
Madde 22
Başkent
Azerbaycan Cumhuriyetinin başkenti, Bakü şehridir
Madde 23
Azerbaycan Devletinin Simgeleri
Azerbaycan Cumhuriyetinin devlet simgeleri, Azerbaycan Cum*huriyetinin Devlet bayrağı, Azerbaycan Cumhuriyetinin Devlet ar*ması ve Azerbaycan Cumhuriyetinin Devlet Marşıdır
Azerbaycan Cumhuriyetinin devlet bayrağı eşit genişlikte üç yatay parçadan ibarettir Üst parça mavi, orta parça kırmızı, alt par*ça ise yeşil renklidir ve kırmızı parçanın ortasında bayrağın her iki yüzünde beyaz renkli hilal ve sekiz köşeli yıldız tasvir edilmiştir Bay*rağın genişliğinin uzunluğuna oranı 1:2’dir
Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet bayrağı ve Azerbaycan Cum*huriyeti Devlet armasının tasviri, Azerbaycan Cumhuriyeti Dev*let Marşının söz ve müziği Azerbaycan Cumhuriyeti anayasal kanunu ile belirlenir
İKİNCİ BÖLÜM
TEMEL HAKLAR, ÖZGÜRLÜKLER
VE ÖDEVLER
III FASIL
TEMEL İNSAN VE VATANDAŞ
HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİ
Madde 24
İnsan ve Vatandaş Hak ve Özgür*lük*le*ri*nin Temel İlkeleri
Herkesin, doğduğu andan itibaren dokunulmaz, ihlal edilemez ve devr*edilmez hak ve özgürlükleri vardır
Hak ve özgürlükler, herkesin toplum ve diğer kişiler karşısındaki sorumluluğunu ve görevlerini de kapsar
Madde 25
Eşitlik Hakkı
Herkes kanun ve mahkeme karşısında eşittir
Erkek ve kadının aynı hak ve özgürlükleri vardır
Devlet, ırkına, milliyetine, dinine, diline, cinsine, kökenine, mal varlığına, görevine, görüşüne, siyasi parti, sendika ve diğer toplumsal bir*liklerdeki üyeliğine bakılmaksızın herkesin, hak ve özgürlüklerinin eşit*liğini güvence altına alır İnsan ve vatandaş hak ve özgürlüklerini ırk, mil*liyet, din,dil, cins, köken, görüş, siyasi ve sosyal kimlik nedeniyle sı*nırlandırmak yasaktır
Madde 26
İnsan ve Vatandaş Hak ve Özgür*lük*le*ri*nin Savunulması
Herkesin kanunen yasaklanmayan usul ve vasıtalarla, kendi hak ve özgürlüğünü savunma hakkı vardır
Devlet herkesin hak ve özgürlüklerinin savunulmasına gü*ven*ce verir
Madde 27
Yaşama Hakkı
Herkes yaşama hakkına sahiptir
Devlete silahlı saldırı zamanı düşman askerlerinin öldürülmesi, kesinleşmiş mahkeme kararına istinaden idam cezasının uygulanması ve kanunla belirlenen diğer haller dışında herkesin yaşama hakkı dokunulmazdır
İstisnai ceza tedbiri olan ölüm cezası, tümüyle kaldırılıncaya kadar, yalnız devlete, insan hayatına ve sağlığına karşı işlenmiş en ağır suçlara göre kanunla belirlenebilir
Kanunla öngörülen meşru müdafaa, zaruret hali, suçlunun yakalanması ve tutuklanması, tutuklunun bulunduğu yerden kaçmasının önlenmesi, devlete karşı isyanın bastırılması veya darbenin önlenmesi, ülkeye karşı silahlı saldırı durumları dışında, insana karşı silah kullanımı yasaktır
Madde 28
Özgürlük Hakkı
Herkesin özgürlük hakkı vardır
Özgürlük hakkı, yalnız kanunla belirlenmiş şekilde yakalama, tu*tuk*la*ma veya özgürlüğü bağlayıcı cezaya çaptırılma yo*luyla sınırlanabilir
Yasal şekilde Azerbaycan Cumhuriyeti topraklarında bulunan her*kes, serbest hareket edebilir, kendine ikamet yeri seçebilir ve Azer*baycan Cumhuriyeti toprakları dışına çıkabilir
Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşının her zaman engelsiz kendi ülkesine dönme hakkı vardır
Madde 29
Mülkiyet Hakkı
Herkesin mülkiyet hakkı vardır
Mülkiyetin hiçbir türüne üstünlük verilmez Mül*ki*yet hakkı, ayrıca özel mülkiyet hakkı, kanunla korunur
Herkesin mülkiyetinde menkul ve gayri menkul malvarlığı ola*bi*lir Mülkiyet hakkı, malikin tek başına veya başkaları ile bir*likte malvarlığına sahip olma, kullanma ve onun üzerinde karar ver*me haklarından ibarettir
Hiçkimse mahkeme kararı olmadan mülkiyetten yoksun bı*ra**kı*lamaz Malvarlığının tamamı müsadere edilemez Devlet veya toplum ih**tiyaçları için mülkiyetin kamulaştırılmasına ancak önceden de**ğerinin ödenmesi şartıyla izin verilebilir
Devlet miras hakkını güvenceye alır
Madde 30
Fikri Mülkiyet Hakkı
Herkesin fikri mülkiyet hakkı vardır
Telif hakkı, icat hakkı ve fikri hakların başka çeşitleri ka*nun*la korunur
Madde 31
Güvenli Yaşam Hakkı
Herkesin güvenli yaşama hakkı vardır
Kanunda belirtilen haller dışında, kişinin hayatına, fiziksel ve ruhsal sağlığına, mülkiyetine, konutuna dokunmak, ona karşı zor kul*lanmak yasaktır
Madde 32
Kişisel Dokunulmazlık Hakkı
Herkesin kişisel dokunulmazlık hakkı vardır
Herkesin özel ve aile sırlarını saklama hakkı vardır Ka*nun*la öngörülen haller dışında özel hayata müdahale etmek yasaktır
Kendi rızası olmadan, bir kimsenin özel hayatı hakkında bil*gi toplanmasına, saklanmasına, kullanılmasına ve yayılmasına izin verilmez
Herkesin yazışma, telefon konuşmaları, posta, telgraf ve diğer haberleşme araçlarıyla verilen bilgilerdeki sırların sak*la*nıl*ma*sı hakkını devlet güvence altına alır Bu hak, kanunla öngörülen şe*kil*de, suçun önlenmesi veya soruşturma sırasında gerçeğin or*taya çıkarılması için sınırlanabilir
Madde 33
Konut Dokunulmazlığı Hakkı
Herkesin konut dokunulmazlığı hakkı vardır
Kanunla belirtilmiş haller veya mahkeme kararı dışında, konutta yaşayanların rızası olmadan hiç kim*se konuta giremez
Madde 34
Nikah Hakkı
Herkesin, kanunla öngörülen yaşa geldiğinde aile kurma hakkı vardır
Nikah gönüllü razıya dayanarak yapılır Hiçkimse zorla evlendirilemez
Nikah ve aile, devletin himayesindedir Analık, babalık ve ço*cukluk kanunla korunur Devlet çok çocuklu ailelere yardım eder
Karı ve kocanın hakları eşittir Çocukların bakımını üst*len*mek ve onları terbiye etmek anne ve babaların hem hakkı, hem de gö*revidir
Ebeveyne saygı göstermek ve onların bakımını üst*len*mek, çocukların görevidir18 yaşında ve çalışma gücü olan ço*cuk*lar, çalışma gücü olmayan ebeveynlerine bakmakla gö*re*vlidirler
Madde 35
Çalışma Hakkı
Çalışma, bireysel ve toplumsal refahın temelidir
Herkesin çalışma yeteneğine göre, serbest şekilde kendisine faaliyet türü, meslek, uğraş alanı ve iş yeri seçme hakkı vardır
Hiç kimse zorla çalıştırılamaz
İş sözleşmeleri serbestçe yapılır Hiç kimse iş sözleşmesi yapmaya zorlanamaz
Şartları ve süresi kanunla belirlenen ve bir mahkeme kararı ile zorunlu çalıştırma, askerlik hizmeti sırasında yetkililerin emir*le*rini yerine getirmeye bağlı çalıştırma, olağanüstü hal ve sıkıyönetim du*rumlarında vatandaşlara gereken işleri yaptırma halleri mümkündür
Herkesin güvenli ve sağlıklı ortamda çalışma, hiç bir ay*rım gözetmeksizin işine göre devlet tarafından belirlenmiş asgari üc*ret miktarından az olmayan ücret alma hakkı vardır
İşsizlerin devletten sosyal yardım alma hakkı vardır
Devlet, işsizliğin ortadan kaldırılması için bütün imkanları kul*lanır
Madde 36
Grev Hakkı
Herkesin tek başına veya başkaları ile birlikte grev yapma hakkı vardır
İş sözleşmesi esasına göre çalışanların grev hakkı, yalnız ka*nunda öngörülen hallerde sınırlanabilir Azerbaycan Cumhuriyeti Si*lahlı Kuvvetlerinde ve diğer silahlı birliklerde görev yapan askeri ve sivil personel grev yapamaz
Bireysel ve toplu iş anlaşmazlıkları kanunla öngörülen usul*ler*le halledilir
Madde 37
Dinlenme Hakkı
Herkesin dinlenme hakkı vardır
İş sözleşmesiyle çalışan kişilere kanunla öngörülmüş fakat gün*de 8 saatten fazla olmayan iş günü, tatil ve bayram günleri, yıl*da en azından bir defa 21 takvim gününden az olmayan ücretli izin ve*rilir
Madde 38
Sosyal Güvenlik Hakkı
Herkesin sosyal güvenlik hakkı vardır
Yardıma muhtaç olanlara yardım etmek, ilk önce onların aile üyelerinin görevidir
Herkes kanunla öngörülmüş yaşa ulaştığında; hastalık, sa*kat*lık, aile reisinin kaybı, çalışma gücünü yitirme, işsiz ol*ma ve kanunla öngörülen diğer durumlarda sosyal güvenlik hak*kı*na sahiptir
Emeklilik maaşı ile sosyal yardım tutarlarının asgari oranları kanunla belirlenir
Devlet hayırseverlik faaliyetini, isteğe bağlı sosyal sigortayı ve sos*yal güvenliğin diğer türlerini destekler ve onların gelişmesi için im*kanlar yaratır
Madde 39
Sağlıklı Çevrede Yaşama Hakkı
Herkesin sağlıklı çevrede yaşama hakkı vardır
Herkesin çevrenin gerçek durumu hakkında bilgi toplamak ve çevre hukukuna aykırı hareketler sonucunda, sağlığına ve malvarlığına verilmiş zararın tazminatını alma hakkı vardır
Madde 40
Kültür Hakkı
Herkesin kültürel hayata katılma, kültür tesislerinden ve kültür değerlerinden yararlanma hakkı vardır
Herkes tarihi, kültürel ve manevi mirasa saygıyla yak*laş*malı, ona özen göstermeli, tarihi ve kültürel eserleri korumalıdır
Madde 41
Sağlığın Korunması Hakkı
Herkesin sağlığını koruma ve tıbbi yardım alma hakkı var*dır
Devlet, çeşitli mülkiyetteki sağlık kuruluşlarının gelişmesi için gerekli tedbirler alır, hıfzısıhha-epidemioloji düzeninin sağ*lan*ma*sını güvence altına alır, sağlık sigortasının çeşitli türleri için im*kan*lar yaratır
İnsanların hayatı ve sağlığına zarar veren gerçekleri ve du*rum*ları gizleyen görevli kişiler, kanun gereği sorumludur
Madde 42
Eğitim Hakkı
Her bir vatandaşın eğitim alma hakkı vardır
Devlet parasız, zorunlu genel ilk öğretim hakkını temin eder
Eğitim sistemi devletin denetimindedir
Maddi durumuna bakmaksızın özel yetenekli kişilerin eği*ti*mi*ni devam ettirmesi, devlet tarafından temin edilir
Devlet, asgari eğitim standartlarını belirler
Madde 43
Konut Hakkı
Hiç kimse yaşadığı yerden kanunsuz olarak yoksun bı*ra*kı*la*maz
Devlet, toplu konutların ve evlerin yapılmasını teşvik eder, ki*şilerin konut hakkını gerçekleştirmek için özel tedbirler alır
Madde 44
Milli Mensubiyet Hakkı
Herkesin milli mensubiyetini koruyup muhafaza etme hakkı var*dır
Hiç kimse milli mensubiyetini değiştirmeye mecbur edilemez
Madde 45
Ana Dilini Kullanma Hakkı
Herkesin ana dilini kullanma hakkı vardır Herkesin istediği dilde eğitim ve öğrenim görme, yaratıcılıkla uğ*raşma hakkı vardır
Hiç kimse ana dilini kullanma hakkından yoksun bı*ra*kı*la*maz
Madde 46
Şeref ve Onurun Korunması Hakkı
Herkesin kendi şeref ve onurunu savunma hakkı vardır
Kişi onuru devlet tarafından korunur Hiçbir durum kişi onu*runun aşağılanmasına hak veremez
Hiç kimseye işkence ve eziyet edilemez, hiç kimse insan onu*runu alçaltan muamele veya cezaya maruz bırakılamaz Ken*disinin rızası olmadan, hiç kimsenin üzerinde tıbbi, bilimsel veya başka deneyler yapılamaz
Madde 47
Düşünce ve İfade Özgürlüğü
Herkesin düşünce ve ifade özgürlüğü vardır
Hiç kimse kendi düşünce ve inancını açıklamağa veya dü*şün*ce ve inancından dönmeye zorlanamaz
Irki, milli, dini, sosyal kin ve düşmanlığı teşvik etmeye ve pro*paganda yapmaya izin verilemez
Madde 48
Vicdan Özgürlüğü
Herkesin vicdan özgürlüğü vardır
Herkesin dini tutumunu bağımsız olarak belirleme, herhangi bir dine tek başına veya başkalarıyla birlikte inanma veya hiçbir dine inanmama, dini inancıyla bağlı görüşlerini ifade etme ve ya*y*ma hakkı vardır
Dini törenlerin yapılması, kamu düzenini bozmadığı tak*dirde veya genel ahlaka aykırı değilse serbesttir
Dini itikat ve inanç, hukuka aykırı hareketlere hak ka*zan*dır*maz
Madde 49
Serbest Toplanma Özgürlüğü
Herkesin başkalarıyla birlikte serbest toplanma özgürlüğü vardır
Herkesin başkalarıyla birlikte devlet organlarını önceden ha*ber*dar etmek şartıyla olaysız, silahsız bir araya gelmek, toplantı, miting, gös*teri, yürüyüş düzenleme, protesto etme hakkı vardır
Madde 50
Bilgilenme Özgürlüğü
Herkesin, istediği bilgiyi yasal yolla aramak, elde etmek, ulaş*tırmak, hazırlamak ve yayınlamak özgürlüğü vardır
Kitlesel bilgilenme özgürlüğü güvence altına alınır Kit*le iletişim araçlarında, ayrıca basında devlet sansürü yasaktır
Madde 51
Yaratıcılık Özgürlüğü
Herkesin yaratıcılık özgürlüğü vardır
Devlet edebi-bedii, bilimsel-teknik ve diğer yaratıcılık çeşit*le*rinin serbestçe yapılmasını güvence altına alır
Madde 52
Vatandaşlık Hakkı
Azerbaycan devletine mensup olan, onunla siyasi ve hukuki bağ*lılığı, ayrıca karşılıklı hak ve ödevleri olan kişi Azerbaycan Cumhuriyetinin vatandaşıdır Azerbaycan Cumhuriyetinin toprağında veya Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlarından doğmuş ki*şi Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşıdır Ebeveynlerinden birisi Azerbaycan Cum*huriyeti vatandaşı olan kişi Azerbaycan Cumhuriyeti vatan*da*şı*dır
Madde 53
Vatandaşlık Hakkının Güvencesi
Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşı hiç bir durumda Azer*bay*can Cumhuriyeti vatandaşlığından mahrum edilemez
Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşı hiç bir durumda Azer*bay*can Cumhuriyetinden kovulamaz veya yabancı bir devlete ve*ri*le*mez
Azerbaycan Cumhuriyeti, toprakları dışında geçici veya sürekli olarak yaşayan vatandaşların hukuken korunmasını gü*ven*ce altına alır ve onları himaye eder
Madde 54
Toplumun ve Devletin Siyasi Yaşamına Katıl*ma Hakkı
Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlarının, toplum ve dev*le*tin siyasi yaşamına serbest katılma hakkı vardır
Devlete isyan veya darbe girişimine karşı serbestçe di*ren*mek, her bir Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşının hakkıdır
Madde 55
Devlet Yönetimine Katılma Hakkı
Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlarının devlet yönetimine ka*tılma hakları vardır Onlar bu hakkı doğrudan veya temsilcileri vasıtasıyla gerçekleştirebilirler
Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşları devlet organlarında gö*rev yapma olanağına sahiptirler Devlet organlarının görevlileri, yalnız Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşları arasından se*çi*lir Yabancılar ve vatandaşlığı olmayanlar devlet görevine, kanunla belirlenen şekilde kabul edilebilirler
Madde 56
Seçim Hakkı
Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlarının, devlet or*gan*la*rı*na seçme ve seçilme, aynı zamanda referanduma katılma hakkı var*dır
Mahkeme kararıyla fiil ehliyetsizliyi tasdik olunan kişiler se*çim*lere, ayrıca referanduma katılma hakkına sahip değildirler
Askeri personelin, hakimlerin, devlet memurlarının, din gö*rev*lilerinin, mahkemenin yürürlüye girmiş kesin hükmüyle ceza infaz ku*rum*larında bulunan kişilerin, bu Anayasa ve kanunda ön*gö*rül*müş diğer kişilerin seçimlere katılma hakkı, kanunla sı*nır*lan*dı*rı*labilir
Madde 57
Müracaat Hakkı
Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlarının devlet organlarına şah*sen müracaat etmek, ayrıca ferdi ve topluca yazılı müracaatlar gön*dermek hakkı vardır Her bir müracaata, kanunla belirlenmiş usul*de ve sürede yazılı olarak cevap verilmelidir
Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşları, devlet organ*la*rı*nın ve onların yetkililerinin, siyasi partilerin, sendikaların ve diğer toplumsal örgütlerin ve ayrıca tek tek vatandaşların faaliyetlerini veya işleri*ni eleştirme hakkına sahiptir Eleştiri yüzünden takip etmek ya*sak*tır Hakaret ve iftira eleştiri sayılmaz
Madde 58
Örgütlenme Hakkı
Herkesin başkalarıyla birlikte örgütlenme hakkı vardır
Herkes istenilen örgütü, ayrıca siyasi partiyi, sendika ve diğer toplumsal örgütleri kurma veya mevcut bir örgüte katılma hakkına sa*hiptir Bütün örgütlerin serbestçe faaliyet göstermeleri güvence altına alınır
Kimse herhangi bir örgüte katılmaya veya onun üyeliğinde kal*maya zorlanamaz
Azerbaycan Cumhuriyeti topraklarının tamamında veya herhangi bir böl*gesinde yasal devlet hakimiyetini zorla devirme amacı güden ör*gütler yasaktır Anayasa ve kanunları ihlal eden ör*güt*le*rin faaliyetlerine ancak mahkeme kararı ile son verilir
Madde 59
Hür Teşebbüs Hakkı
Herkes kanunla öngörülen usullerde, kendi imkanlarını, ye*te*ne*ği*ni ve malvarlığını serbestçe kullanarak tek başına veya başkaları ile bir*likte hür teşebbüs faaliyeti veya kanunla yasaklanmamış diğer eko*nomik faaliyet çeşitleri ile uğraşabilir
Madde 60
Hak ve Özgürlüklerin Mahkeme Güvencesi
Herkesin hak ve özgürlüğünü mahkemede savunmasına gü*ve*nce verilir
Herkes devlet organları, siyasi partileri, sendikaları, di*ğer toplumsal birlikleri ve görevli kişileri karar ve hare*ket*le*rin*den (veya hareketsizliğinden) dolayı mahkemeye şikayette bulunabilir
Madde 61
Hukuki Yardım Alma Hakkı
Herkesin yüksek seviyede hukuki yardım alma hakkı var*dır
Kanunla belirlenmiş durumlarda hukuki yardım ücretsizdir ve devlet tarafından karşılanır
Herkesin yetkili devlet organları tarafından tutuklandığı, hap*se atıldığı ve suç işlemekle itham edildiği andan itibaren avu*ka*tı*nın yardımından yararlanma hakkı vardır
Madde 62
Davaya Bakan Mahkemenin Değiştirilememesi
Herkesin, davasına kanunla öngörülen mahkemede bakılması hak*kı vardır Kişinin rızası olmadan davasına başka mahkemede ba*kıl*masına izin verilmez
Madde 63
Suçsuzluk Karinesi
Herkesin suçsuzluk karinesi hakkı vardır Suç işlemekle suçla*nı*lan herkes, suçu kanunla öngörülen şekilde ispat edilmemişse ve bu konuda mahkemenin kesinleşmiş bir kararı yoksa o kişi suç*suz sayılır
Kişinin suçlu olduğuna dair esaslı şüpheler varsa, suç*lu olarak kabul edilemez
Suç işlemekle suçlanan kişi, kendisinin suçsuzluğunu ispat et*mek zorunda değildir
Muhakeme sürecinde kanuna aykırı şekilde elde edilmiş de*lil*lerden yararlanılamaz
Mahkeme kararı olmadan hiç kimse suçlu sayılamaz
Madde 64
Aynı Suçtan Tekrar Mahkumiyet Kararı Verilememesi
Hiç kimse aynı suçtan tekrar mahkum edilemez
Madde 65
Mahkemeye Tekrar Başvuru Hakkı
Mahkeme tarafından mahkum edilen herkesin, kendisi hakkında ve*ril*miş bir hükme, kanunla öngörülen usullerde yeniden üst merci mah*ke*me*de bakılması, ayrıca kendisinin affedilmesi ve cezanın ha*fifletilmesi ile ilgili başvuru hakkı vardır
Madde 66
Akrabaları Aleyhine İfade Verme Yasağı
Hiç kimse kendisine, karısına (kocasına), evlatlarına, ebeveynlerine, erkek ve kız kardeşlerine karşı ifade vermeye zorlanamaz Aleyhinde ifa*de verilmesi zorunlu olmayan akrabaların tam listesi kanunla be*lir*le*nir
Madde 67
Yakalanan, Tutuklanan ve Suç İşlemekle İtham Edilenlerin Hakları
Yetkili devlet organlarının yakaladığı, tutukladığı, suç iş*le*mek*le itham ettiği her bir kişiye derhal hakları bildirilir ve yakalanmasının, tutuklanmasının ve suçlanmasının sebepleri izah edilir
Madde 68
Zararın Tazmin Edilmesini İsteme Hakkı
Suç işleme, ayrıca yetkinin kötüye kullanılması sonucunda zarar gören kimsenin hakları kanunla korunur Zarar görmüş kim*senin yargılama sürecine iştirak etme ve ken*di*si*ne verilen zararı isteme hakkı vardır
Herkesin, devlet organlarının, ya da bu organlardaki gö*rev*li kişilerin kanuna aykırı hareketleri veya hareketsizlikleri sonucunda uğradığı zararı, devletten talep etme hakkı vardır
Madde 69
Yabancıların ve Vatandaşlığı Olmayan
Kişile*rin Hakları
Yabancılar ve vatandaşlığı olmayan kişiler Azerbaycan Cum*huriyetinde bulunurken, kanunla veya Azerbaycan Cumhuriyetinin taraf olduğu uluslararası antlaşmalarla belirlenmiş başka bir durum söz konusu değilse, Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşları gibi bütün haklardan yararlanır ve bütün görevleri yerine getirirler
Azerbaycan Cumhuriyetinde devamlı yaşayan veya ge*çici olarak ikamet eden yabancıların ve vatandaşlığı olmayan kişilerin hak ve özgürlükleri yalnız uluslararası hukuk kurallarına ve Azerbaycan Cumhuriyeti kanunlarına uygun olarak sı*nırlan*dı*rı*la**bilir
Madde 70
Siyası Sığınma Hakkı
Herkes tarafından kabul edilmiş olan uluslararası hukuk norm*larına uygun olarak Azerbaycan Cumhuriyeti yabancılara ve va*tan*daşlığı olmayan kişilere siyasi sığınma hakkı verir
Siyasi görüşüne, ayrıca Azerbaycan Cumhuriyetinde suç sayılmayan eylemlere göre takip edilen kişiler başka devlete veri*le*mez
Madde 71
İnsan ve Vatandaş Hak Ve Özgürlüklerinin Güvencesi
Anayasada belirlenen insan ve vatandaş hak ve özgürlüklerini kollamak ve korumak, yasama, yürütme ve yargı organlarının görevidir
İnsan ve vatandaş hak ve özgürlüklerinin kullanımını hiç kimse sınırlayamaz
Savaş, sıkıyönetim ve olağanüstü hal, ayrıca seferberlik ilan edilirken insan ve vatandaş hak ve özgürlüklerinin kullanımı Azerbaycan Cumhuriyetinin uluslararası yükümlülükleri dikkate almak şartı ile kısmen ve geçici olarak sınırlandırılabilir Kullanılması sınırlandırılan hak ve özgürlükler hakkında halka önceden bilgi verilir
Hiçbir şekilde, hiç kimse din, vicdan, düşünce ve inancını açıklamaya mecbur edilemez ve bu yüzden suçlanamaz
Bu Anayasanın hiç bir hükmü, insan ve vatandaş hak ve özgürlüklerinin kaldırılmasına yönelik bir norm olarak yorumlanamaz
Azerbaycan Cumhuriyeti sınırları içinde insan ve vatandaş hak ve özgürlükleri doğrudan yürürlüktedir
İnsan ve vatandaş hak ve özgürlüklerin ihlal edilmesiyle ilgili çekişmeler mahkemelerce çözülür
Hiç kimse işlediği zaman hukuka aykırı sayılmayan bir davranıştan sorumlu tutulamaz Hukuk ihlali yapıldıktan sonra yeni kanunla bu harekete göre sorumluluk ortadan kaldırılmışsa veya hafifletilmişse, yeni kanun hükümleri uygulanır
IV FASIL
VATANDAŞLARIN TEMEL ÖDEVLERİ
Madde 72
Vatandaşların Ödevlerinin Esası
Devlet ve toplum karşısında herkesin, hak ve özgürlüklerinden kaynaklanan görevleri vardır
Her bir kişi Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası ve kanunlarına uymalı, başkalarının hak ve özgürlüklerine saygı gös*ter*meli, kanunla belirlenmiş diğer ödevleri yerine getirmelidir
Kanunu bilmemek, sorumluluktan kurtarmaz
Madde 73
Vergiler ve Devlete Yapılan Diğer Öde*me*ler
Kanunla belirlenmiş vergileri ve devlete yapılacak diğer ödemeleri zamanında ödemek herkesin borcudur
Hiç kimse kanunla öngörülmüş durumlar dışında ve kanunla belir*tilenden fazla vergi ve diğer devlet ödemeleri yapmağa zorlanamaz
Madde 74
Vatana Sadakat
Vatana sadakat kutsaldır
Göreve seçilme veya tayin yolu ile yasama, yürütme veya mah*keme organlarında çalışan kişiler, kendi görevlerini dürüst ve la*yıkıyla yapmamalarından dolayı sorumluluk taşırlar ve kanunla belirtilen hallerde bu konuda yemin ederler
Göreve seçilme veya tayin yoluyla yasama, yürütme veya mah*keme organlarında çalışan, ayrıca Azerbaycan Cumhuriyeti Ana*yasasına sadık kalacağına dair yemin etmiş kişi, devlet aleyhine suç işlemek, ya da devlete karşı isyan veya darbe ile suç*lan*mış ve bu suçtan dolayı mahkum olmuşsa bu görevden ay*rıl*mış sayılır ve bir daha bu göreve gelemez
Madde 75
Devlet Simgelerine Saygı
Her vatandaş Azerbaycan Cumhuriyetinin devlet simgelerine - bay*rağına, armasına, Devlet marşına saygı göstermelidir
Madde 76
Vatanı Savunma
Vatanı savunmak her bir vatandaşın borcudur Kanunla belirlenmiş şekilde vatandaşlar askeri hizmette bulunurlar
Vatandaşların inancı askeri hizmet yapmaya ters düşü*yor*sa, kanunla belirlenmiş durumlarda askerlik hizmetinin alternatif bir hizmetle değiştirilmesi mümkündür
Madde 77
Tarih ve Kültür Anıtlarının Korunması
Tarih ve kültür eserlerini korumak herkesin borcudur
Madde 78
Çevrenin Korunması
Çevreyi korumak herkesin borcudur
Madde 79
Kanuna Ters Düşen Görevlerin İcrasına Müsaade Edilmemesi
Hiç kimse Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına veya kanun*la*rı*na ters düşen görevleri icra etmeye zorlanamaz
Madde 80
Sorumluluk
Anayasanın ve kanunların ihlal edilmesi, ayrıca bu Anayasada ve kanunlarda belirtilen hakların kötüye kullanılması veya görevlerin ye*ri*ne getirilmemesi kanunla öngörülen sorumluluklara neden olur
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
DEVLET HAKİMİYETİ
V FASIL
YASAMA HAKİMİYETİ
Madde 81
Yasama Hakimiyetinin Kullanılması
Azerbaycan Cumhuriyetinde yasama hakimiyeti, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi tarafından kullanılır
Madde 82
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin Sayı*sal Oluşumu
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi 125 milletvekilinden oluşur
Madde 83
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi Milletvekilleri Seçimlerinin Esasları
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi milletvekilleri, çoğunluk seçim sistemi üzere genel, eşit ve doğrudan seçim hakkı esasında serbest, şahsi ve gizli oylama yolu ile seçilirler
Madde 84
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin
Gör*ev Süresi
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin görev süresi 5 yıldır
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi milletvekillerinin seçimi her 5 yılda bir Kasım ayının ilk Pazar günü yapılır
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi milletvekillerinin görev süresi, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin görev süresi ile sınırlıdır
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi milletvekilliğinden ayrılanların yerine, yeni seçim yapılırsa, yeni seçilen milletvekilinin görev süresi, ayrılan milletvekilinin kalan görev süresi ile sınırlıdır
Madde 85
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi*
Mil*let*vekili Adaylarında Aranan Özel*lik*ler
Azerbaycan Cumhuriyetinde, yaşı 25’den aşağı olmayan her bir vatandaş, kanunla belirlenen şekilde Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin milletvekili seçilebilir
İkili vatandaşlığı olan, başka devletler karşısında yükümlülüğü olan, yürütme veya yargı organlarında çalışan, bilimsel, pedagojik ve yaratıcı faaliyetler istisna olmak üzere, diğer ücretli faaliyetle uğraşan kişiler, din görevlileri, fiili ehliyetsizliyi mahkemece tasdik edilenler, ağır suçlardan mahkum olmuş kişiler, mahkemenin yürürlüye girmiş kesin kararıyla ceza infaz yerlerinde hükümlü bulunan kişiler Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin milletvekili seçilemezler
Madde 86
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi*
Mil*let*vekillerinin Seçim Sonuçlarının
Denetimi ve Onaylan*ma*sı
Seçim sonuçlarının doğruluğunu, kanunla belirlenmiş şekilde Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi, denetler ve onaylar
Madde 87
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi
Mil*l*e*t*ve*killerinin Görev Sürelerinin Sona Er*mesi
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclis milletvekillerinin görev süreleri, yeni seçilmiş olan Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin ilk toplantı günü sona erer
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi milletvekilliğinden ayrılanların yerine seçimler, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin görev süresinin bitimine 120 günden daha az bir süre kalmışsa, yapılmaz
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi, 83 milletvekilinin yetkileri onaylandığında, yetkili sayılır
Madde 88
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin Dönem Toplantıları
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi bahar ve güz dönem toplantıları olmak kaydıyla her yıl iki olağan yapar
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin 83 milletvekilinin yetkisi onaylandıktan sonra Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin ilk oturumu aynı günden başlayarak en geç bir hafta içinde yapılır
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisine seçimlerden sonra, Ekimin 10’dek veya Martın 10’dek 83 milletvekilinin yetkileri onaylanmazsa, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin ilk toplantısının yapılma zamanını, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi belirler
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisini olağanüstü toplantıya, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin Başkanı, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanın veya Azerbaycan Milli Meclisinin 42 milletvekilinin talebi üzerine çağırır
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin olağanüstü toplantısının gündemini, toplanmasını talep edenler belirler Bu gündemdeki konular görüşüldükten sonra olağanüstü toplantı sona erer
Madde 89
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi Milletvekilliğinden Mahrum Etme ve Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi Milletvekillerinin Yetkilerinin Kaybedilmesi
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin milletvekili, aşağıdaki hallerde yetkisinden mahrum edilir;
Seçimlerde oyların düzgün sayılmadığı ortaya çıktığında;
Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlığından çıktığında veya başka bir devletin vatandaşlığına geçtiğinde;
Suç işlediğinde ve mahkemenin bu konuda yürürlüğe girmiş kesin hükmü bulunduğunda;
Devlet organlarında görev aldığında, din görevlisi olduğunda, özel teşebbüs, ticari ve diğer ücretli bir faaliyetle (bilimsel, pedagojik ve yaratıcı faaliyet hariç) uğraştığında;
Kendisi istifa ettiğinde;
milletvekilinin mensup olduğu parti kapatıldığında
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin milletvekilliğinden mahrum etme hakkında karar, kanunla belirlenmiş şekilde kabul edilir
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi milletvekilleri, yetkilerini sürekli kullanamadığında ve kanunla öngörülmüş diğer durumlarda yetkilerini kaybederler Bu konudaki kararın kabul edilme şekli kanunla belirlenir
Madde 90
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi
Mil*let**ve*kil*le*rinin Dokunulmazlığı
Yetki süresi boyunca Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi milletvekilinin kişiliği dokunulmazdır Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi milletvekili yetki süresi boyunca suçüstü yakalanma durumu hariç, suçlanamaz, tutuklanamaz, hakkında mahkemece idari ceza uygulanamaz, üzeri aranamaz, muayene edilemez Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin Milletvekili suçüstü yakalanırsa tutuklanabilir Böyle bir durumda Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin milletvekilini tutuklayan organ, derhal Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcısına haber vermelidir
Azerbaycan Cumhuriyeti milletvekilinin dokunulmazlığına, yalnız Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcısının talebi üzerine Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin kararıyla son verilebilir
Madde 91
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi
Milletvekilinin So*rum*lu Tutulmasına Konan Yasaklar
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi milletvekilleri, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisindeki faaliyet, oy verme ve ifade ettiği düşünceleri nedeniyle sorumluluk altına alınamazlar Kendi rızası olmadan bu durumlara ilişkin açıklama istenemez ve ifade alınamaz
Madde 92
Azerbaycan Cumhuriyeti
Milli Meclisinin Çalışma Düzeni
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi kendi çalışma düzenini belirler ve Milli Meclisin ilgili organlarını oluşturur, ayrıca kendi başkan ve yardımcılarını seçer, daimi ve diğer komisyonlar kurar, Bütçe Denetleme Kurulunu oluşturur
Madde 93
Azerbaycan Cumhuriyeti
Milli Meclisinin Düzen*le**meleri
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi yetkisine giren konularda Anayasal kanunlar, kanunlar ve kararlar alır
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinde Anayasal kanunlar, kanun ve kararlar bu Anayasa ile öngörülen şekilde kabul edilir
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi Milletvekilleri oy kullanma hakkını bizzat yerine getirirler
Kanunlarda ve Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi kararlarında yürütme ve mahkeme organlarına açıktan emirler verilemez
Madde 94
Azerbaycan Cumhuriyeti
Milli Meclisinin Belir*le*di*ği Genel Hususlar
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi aşağıdaki konulara ilişkin genel hususları belirler:
Bu Anayasada tespit edilmiş insan ve vatandaş hak ve özgürlüklerinden yararlanma, bu hak ve özgürlüklerin devlet güvencesi;
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının seçimleri;
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi seçimleri ve Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin milletvekillerinin statüsü;
Referandum;
Mahkeme yapısı ve hakimlerin statüsü:savcılık; avukatlık ve noterlik;
Yargılama usulü, mahkeme kararlarının icrası;
Belediye seçimleri ve belediyelerin statüsü;
Olağanüstü hal rejimi; sıkıyönetim rejimi;
Devlet ödülleri;
Gerçek ve tüzel kişilerin statüsü;
Medeni hukuk konuları;
Akitler, medeni hukuk anlaşmaları, temsilcilik ve veraset;
Mülkiyet hakkı, ayrıca devlet, özel ve belediye mülkiyetinin hukuki rejimi, fikri mülkiyet hakkı; diğer eşya hakları; borçlar;
Aile ilişkileri, ayrıca vesayet ve kayyumluk;
Maliye faaliyetinin esasları, vergiler, rüsumlar ve ödemeler;
İş ilişkileri ve sosyal güvenlik;
Suç ve diğer hukuk ihlallerinin belirlenmesi, onların işlenmesine göre sorumluluğun belirlenmesi;
Savunma ve askeri hizmet;
Devlet memurluğu;
Güvenliğin esasları;
İdari yapısı, devlet sınırı rejimi;
Uluslararası antlaşmaların onaylanması ve iptali;
Haberleşme ve ulaştırma;
İstatistik, meteoroloji ve standartlar;
Gümrük işi;
Ticaret ve borsa faaliyeti;
Banka, muhasebe, sigorta;
Bu maddenin 2, 3, 4 bentlerinde belirtilen konular hakkındaki kanunlar 83 oy çoğunluğu ile, diğer konulara dair kanunlar ise 63 oy çoğunluğu ile kabul edilir
Bu maddenin I fıkrasına anayasal kanunla ilaveler yapılabilir
Madde 95
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin Çözümleyeceği Konular
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi aşağıdaki konuları çözümlemekte yetkilidir
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin çalışma düzeninin belirlenmesi;
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının teklifi üzerine Azerbaycan Cumhuriyeti diplomatik temsilciliklerinin kurulması;
İdari-arazi birimlerinin belirlenmesi;
Devletlerarası antlaşmaların onaylanması ve iptal edilmesi;
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının teklifi üzerine, devlet bütçesinin onaylanması ve uygulanmasının denetimi;
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının önerisi ile Azerbaycan Cumhuriyetinin İnsan Hakları Müvekkilinin seçilmesi;
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının teklifi üzerine, Azerbaycan Cumhuriyeti askeri stratejisinin onaylanması,
Bu Anayasada öngörülen durumlarda, Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanının fermanlarının onaylanması;
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının teklifi üzerine Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanının göreve atamasına onay verilmesi;
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının teklifi üzerine Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi, Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesi ve Azerbaycan Cumhuriyeti istinaf mahkemeleri hakimlerinin atanması;
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının teklifi üzerine Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcısının göreve atanması ve görevden alınmasına onay verilmesi;
Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesinin teklifi üzerine, Azerbaycan Cumhurbaşkanının impeachment usulü ile görevden uzaklaştırılması;
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının teklifiyle, hakimlerin görevlerinden uzaklaştırılması;
Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kuruluna güvenoyu meselesinin halledilmesi;
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının teklifi üzerine, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Bankası Yönetim Kurulu üyelerinin göreve atanması ve görevden uzaklaştırılması;
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının teklifi üzerine, Azerbaycan Cumhuriyeti Silahlı Kuvvetlerinin fonksiyonu dışındaki görevlerin icrası için görevlendirilmesine izin verilmesi;
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının müracaatı üzerine savaş ilanı edilmesi ve barış sağlanmasına izin verilmesi;
Referanduma karar verilmesi;
Genel af
Bu maddenin 1-5’nci bentlerinde belirtilen konular üzere 63 oy çokluğu ile kanunlar, diğer konularda ise Anayasada başka bir usul belirlenmemişse aynı usulde kararlar kabul edebilir
Bu Anayasada Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin yetkilerine ait edilen diğer konulara, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin işleyişli ile ilgili konulara, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin fikir bildirmesi gereken konulara ilişkin karar kabul edilir
Bu maddenin I fıkrasına anayasal kanunla ilaveler yapılabilir
Madde 96
Yasama Teşebbüsü Hakkı
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinde yasama teşebbüs hakkı (kanun taslakları ve diğer konuların Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin görüşmesine sunma hakkı) Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin milletvekillerine, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına, Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesine, Azerbaycan Cumhuriyeti Savcılığına ve Nahçivan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisine aittir
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı, Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesi ve Nahçivan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisinin yasama teşebbüsünde bulunarak, Azerbaycan Cumhuriyetinin Milli Meclisinin müzakeresine sunduğu kanun ve karar taslakları sunulduğu şekliyle görüşülür ve oylamaya konur
Bu kanun veya karar taslaklarında değişiklikler, yasama teşebbüsünde bulunan organın rızasıyla yapılabilir
Yasama teşebbüsünde bulunarak, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanın, Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesinin, Azerbaycan Cumhuriyetinin Savcılığının veya Nahçivan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisinin Azerbaycan Cumhuriyetinin Milli Meclisine sunduğu kanun ve karar taslakları sunulduğu günden itibaren iki ay içinde oylamaya konur
Kanun veya karar taslağı Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı, Azerbaycan Ali Mahkemesi veya Nahçivan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisi tarafından acil ilan edilirse, bu süre 20 gündür
Madde 97
Kanunların İmzaya Sunulma Süresi
Kanunlar kabul edildiği günden itibaren 14 gün içinde Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının imzasına sunulur
Acil ilan edilen kanun taslağı, kabul edildiği günden itibaren 24 saat içinde, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına imzaya sunulur
Madde 98
Azerbaycan Cumhuriyeti
Milli Meclisi Dü*zen*leme*lerinin Yürürlüğe Girmesi
Kanun ve Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin almış olduğu kararların içeriğinde başka bir usul belirtilmemişse, kanun ve karar yayınlandığı günden itibaren yürürlüğe girmiş olur
VI FASIL
YÜRÜTME HAKİMİYETİ
Madde 99
Yürütme Hakimiyetinin Sahibi
Azerbaycan Cumhuriyeti’nde yürütme hakimiyeti, Azerbaycan Cumhurbaşkanına aittir
Madde 100
Azerbaycan Cumhuriyeti
Cumhurbaşkanlığı A*d*ay*larında Aranan Özellikler
Yaşı 35’den aşağı olmayan, Azerbaycan Cumhuriyeti sınırları içinde 10 yıldan fazla sürekli yaşamış, seçimlere iştirak etme hakkına sahip olan, ağır bir suçtan mahkum olmamış, başka devletlere karşı yükümlülüğü olmayan, yüksek öğrenim yapmış, ikili vatandaşlığı olmayan Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşı Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanı seçilebilir
Madde 101
Azerbaycan Cumhuriyeti
Cumhurbaşkanı Seçimlerinin Esasları
Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanı genel, eşit ve doğrudan seçim esasına göre serbest, şahsi ve gizli oylama yolu ile 5 yıllık süre için seçilir
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı, oylamaya katılanların yarıdan fazlasının oy çoğunluğu ile seçilir
Bu oy çoğunluğu, oylamanın birinci aşamasında sağlanmazsa oy verme gününden sonraki ikinci Pazar günü, oylamanın ikinci aşaması yapılır İkinci aşamaya birinci aşamada en çok oy alan iki aday, ya da en çok oy alan ve adaylığını geri alan adaylardan sonra gelen iki aday katılabilir
Oylamanın ikinci aşamasında, oy çoğunluğunu sağlayan aday Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanı seçilmiş sayılır
Hiç kimse iki defadan fazla Cumhurbaşkanı seçilemez
Bu maddenin uygulanma usulü kanunla belirlenir
Madde 102
Azerbaycan Cumhuriyeti
Cumhurbaşkanı Seçimlerinin Sonuçları
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı seçim sonuçları hakkındaki bilgi, seçim gününden 14 gün içinde Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi tarafından resmen ilan edilir
Madde 103
Azerbaycan Cumhuriyeti
Cumhurbaşkanı Se*çil*miş Kişinin Andı
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı seçilen kişi, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı seçim sonuçlarının ilan edildiği günden itibaren 3 gün içinde Anayasa Mahkemesi hakimlerinin de katıldığı törende şu şekilde aşağıdaki andı içer: "Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı yetkilerini kullanırken Azerbaycan Cumhuriyetinin Anayasasını esas alacağıma, devletin bağımsızlığını ve ülke bütünlüğünü koruyacağıma, halka liyakatle hizmet edeceğime and içerim "
And içtiği günden itibaren Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı kendi yetkilerinin icrasına başlamış olur
Madde 104
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhur*başkanı*nın
Ken*di Yetkilerini Devamlı Olarak Yerine Getirememesi
Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanı, istifa ettiğinde, sağlık nedeni ile yetkilerini kullanamaması halinde, bu Anayasa ile öngörülen durumlarda ve usulüne göre görevinden uzaklaştırıldığında, zamanından önce görevinden ayrılmış sayılır
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının istifası durumunda, istifa dilekçesi Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesine sunulur Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi, istifa dilekçesinin Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının kendisi tarafından verildiğine emin olduktan sonra, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının istifasının kabulüne dair karar verir Bu andan itibaren Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı görevinden ayrılış sayılır
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının sağlık nedeniyle görevini yerine getirme yeteneğini tamamen kaybettiği konusunda bilgi verildiğinde, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi bu gerçeğin aydınlatılması için Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesine başvurur Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi bu konudaki kararı, hakimlerin 6 oy çokluğu ile kabul eder Eğer Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi bu bilgiyi gerçek bulmazsa konu kapanmış olur
Madde 105
Azerbaycan Cumhuriyeti
Cumhurbaşkanının Görevinden Ayrılması Durumunda Yetkilerinin Kullanılması
Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanı süresinden önce görevinden ayrıldıktan sonraki 3 ay içinde Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanlığına olağanüstü seçim yapılır Bu durumda Azerbaycan Cumhuriyetinin yeni Cumhurbaşkanı seçilinceye kadar, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının yetkilerini Azerbaycan Cumhuriyetinin Başbakanı kullanır
Bu süre içinde Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanın yetkilerini kullanan Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanı istifa ederse veya sağlık durumuna göre yetkileri kullanma yeteneğini tamamen kaybederse, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının yetkilerini Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin Başkanı kullanır
Bu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen sebeplerle, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı yetkilerinin Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin Başkanı tarafından da kullanılamaması durumunda, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı yetkilerinin başka bir yetkili kişi tarafından kullanılacağına karar verir
Madde 106
Azerbaycan Cumhuriyeti
Cumhurbaş*ka*nı*nın Do*kunulmazlığı
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı dokunulmazlık hakkına sahiptir Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının şeref ve onuru kanunla korunur
Madde 107
Azerbaycan Cumhuriyeti
Cumhurbaşkanının Görevden Alınması
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının görevden alın*ması önerisi, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının ağır suç işlemesi durumunda Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesinin girişimiyle, Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesinin 30 gün içinde vereceği görüş üzerine Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisine sunulabilir
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin milletvekillerinin 95 oy çokluğu ile alınan karara göre Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı görevden uzaklaştırılabilir Bu kararı Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi Başkanı imzalar Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi bir hafta içinde bu kararın imzalanmasına taraf olmazsa, karar yürürlüğe girmez
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının görevden uzaklaştırılması hakkında karar Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesinin Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisine başvurduğu günden başlayarak, 2 ay içinde kabul edilmelidir Bu süre içinde söz konusu karar kabul edilmezse, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına karşı yapılan suçlama reddedilmiş sayılır
Madde 108
Azerbaycan Cumhuriyeti
Cumhurbaşkanının Teminatı
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı ve ailesinin harcamaları devlet tarafından temin edilir Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı ve onun ailesinin güvenliği, özel güvenlik birimleri tarafından sağlanılır
Madde 109
Azerbaycan Cumhuriyeti
Cumhurbaşkanının Yetkileri
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı:
1) Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi seçimlerini belirler;
2) Azerbaycan Cumhuriyeti devlet bütçesini Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin onayına sunar;
3) Devletin iktisadi ve sosyal programlarını onaylar;
4) Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin rızasıyla Azerbaycan Cumhuriyetinin Başbakanını göreve atar; Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanını görevden alır;
5) Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu üyelerini göreve atar ve görevden alır; gerektiğinde Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu toplantılarına başkanlık eder;
6) Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun istifası hakkında karar kabul eder;
7) Azerbaycan Cumhuriyeti devlet bütçesinde yürütme hakimiyeti için ayrılmış harcamalar çerçevesinde merkezi ve yerel yürütme organlarını kurar;
8) Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu ve Nahçivan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun karar ve emirlerini, merkezi ve yerel icra organlarının düzenlemelerini iptal eder;
9) Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi, Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkeme ve Azerbaycan Cumhuriyeti istinaf mahkemeleri hakimlerinin göreve atanmasıyla bağlı Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisine öneride bulunur; Azerbaycan Cumhuriyetinin diğer mahkemelerinin hakimlerini göreve atar; Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcısını Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin rızası ile göreve tayin eder ve görevden alır;
10) Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Bankası Yönetim Kurulu üyelerinin göreve atanması ve görevden alınmasıyla ilgili Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisine teklif sunar;
11) Azerbaycan Cumhuriyeti askeri doktrinini Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin onayına sunar;
12) Azerbaycan Cumhuriyeti Silahlı Kuvvetlerinin yüksek komuta heyetini göreve atar veya görevden alır;
13) Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliğini kurar ve onun yöneticisini tayin eder;
14) Azerbaycan Cumhuriyetinin İnsan Hakları Müvekkilinin seçilmesine ilişkin Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisine öneride bulunur
15) Azerbaycan Cumhuriyetinin dış ülke ve uluslararası teşkilatlardaki diplomatik temsilciliklerinin tesis edilmesi için Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisine öneride bulunur, Azerbaycan Cumhuriyetinin dış ülkelerde ve uluslararası teşkilatlardaki diplomatik temsilcilerini atar ve geri çağırır;
16) Yabancı devletlerin diplomatik temsilcilerinin güven mektuplarını ve avdetnamelerini kabul eder;
17) Devletlerarası ve hükümetler arası antlaşmalar yapar, devletler arasındaki uluslararası antlaşmaların onaylanması veya iptal edilmesi için Milli Meclise sunar; tasdiknameleri imzalar;
18) Referandum belirler;
19) Kanunları imzalar ve yayınlar;
20) Vatandaşlıkla bağlı sorunları halleder;
21) Siyasi sığınma hakkı verilme sorununu halleder;
22) Af kararı çıkarır;
23) Devlet ödülleri ile ödüllendirir;
24) Yüksek askeri ve yüksek özel rütbeler verir;
25) Genel ve kısmi seferberlik ilan eder; seferberlik nedeniyle göreve çağrılanları terhis eder;
26) Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlarını süreli askerlik hizmetine çağırma ve askerlik hizmetinde bulunan görevlilerin yedeğe alınmasıyla bağlı kararlar kabul eder;
27) Azerbaycan Cumhuriyeti Güvenlik Kurulunu kurar;
28) Azerbaycan Cumhuriyeti Silahlı Kuvvetlerini, onların fonksiyonu ile bağlı olmayan görevlerin icrası için görevlendirmesine izin vermek amacıyla, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisine öneride bulunur;
29) Olağanüstü hal ve sıkıyönetim ilan eder;
30) Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin rızasıyla savaş ilan eder ve barış yapar;
31) Azerbaycan Cumhuriyeti devlet bütçesinde ilgili amaçlar için belirlenmiş harcamalar çerçevesinde özel güvenlik birimleri kurar;
32) Bu Anayasa ile Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin ve mahkemelerin yetki alanına dahil edilmeyen diğer konuları idari usulle çözer;
Madde 110
Kanunların İmzalanması
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı, kanunları, sunulduğu günden itibaren 56 gün içinde imzalar Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı kanuna itiraz ederse, kanunu imzalamayıp kendi itirazları ile birlikte belirtilen süre içinde Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisine geri gönderebilir
Anayasal kanunlar Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı tarafından imzalanmazsa, yürürlüğe girmez Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin 83 oy çokluğu ile kabul ettiği kanunları 95 oy çokluğu ile, 63 oy çokluğu ile kabul ettiği kanunları ise 83 oy çokluğu ile yeniden kabul ederse, bu kanunlar tekrar oylandıktan sonra yürürlüğe girer
Madde 111
Sıkıyönetim İlan Edilmesi
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı, Azerbaycan Cumhuriyeti topraklarının belli bir kısmı fiilen işgal edildiğinde, yabancı devlet veya devletler Azerbaycan Cumhuriyetine savaş ilan ettiğinde, Azerbaycan Cumhuriyetine karşı gerçek silahlı saldırı tehlikesi belirdiğinde, Azerbaycan Cumhuriyeti toprağı ablukaya alındığında, ayrıca abluka için gerçek tehlike olduğunda Azerbaycan Cumhuriyeti genelinde veya ayrı ayrı bölgelerinde sıkıyönetim ilan eder ve bu konudaki fermanını, 24 saat içerisinde Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin onayına sunar
Madde 112
Olağanüstü Hal İlan Edilmesi
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı, doğal felaketler, salgın ve bulaşıcı hastalıklar, büyük ekolojik ve diğer felaketler meydana geldiğinde, ayrıca Azerbaycan Cumhuriyeti toprak bütünlüğünün ihlaline, devlete karşı isyana veya darbeye yönelik hareketler yapıldığında, şiddet olayları içeren toplumsal kargaşa ortamı meydana geldiğinde, vatandaşların yaşamı ve güvenliği veya devlet organlarının normal işleyişi için tehlike doğuran diğer durumlarda Azerbaycan Cumhuriyetinin ayrı ayrı bölgelerinde olağanüstü hal uygular ve bununla ilgili verdiği fermanı 24 saat içinde Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin onayına sunar
Madde113
Azerbaycan Cumhuriyeti
Cumhurbaşkanı*nın Düzenlemeleri
Azerbaycan Cum*hu*ri*ye*ti Cumhurbaşkanı genel esasları belirleyen hususlarda fermanlar, diğer konular hakkında ise emir*ler verir
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının ferman ve emir*leri, bu metinlerde başka bir usul öngörülmemişse yayınlandıkları günden iti*ba*ren yürürlüğe girer
Madde 114
Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar
Kurulunun Statüsü
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı yürütme yetkisini gerçekleşmek amacı ile Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunu kurar
Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının yüksek yürütme organıdır
Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına tabidir ve ona karşı sorumludur
Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun çalışma esaslarını, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı belirler
Madde 115
Azerbaycan Cumhuriyeti
Bakanlar Kurulu*nun Oluşumu
Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu, Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanı, yardımcıları, bakanlar ve diğer merkezi yürütme organları başkanlarından oluşur
Madde 116
Azerbaycan Cumhuriyeti
Bakanlar Kurulu*nun İstifası
Yeni seçilen Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı görevini aldığı ve yetkilerini kullanmaya başladığı günden itibaren, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına istifasını sunar
Madde 117
Azerbaycan Cumhuriyeti
Bakanlar Kurulunun Toplantıları
Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu toplantılarına, genelde Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanı başkanlık eder
Madde 118
Azerbaycan Cumhuriyeti
Başbakanının Atan*ma*sı Usulü
Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanı, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin rızası ile Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı tarafından atanır
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanlığı görevine adaylık önerisini, görevine başladığı günden itibaren bir ay veya Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun istifasından sonra en geç iki hafta içinde Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin müzakeresine sunar
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi, Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanlığı görevine adaylık hakkındaki kararını, bu adaylığın sunulduğu günden itibaren en geç bir hafta içinde kabul eder Belirtilen usule uyulmazsa veya Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının önerdiği adayların Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanlık görevine atanması üç defa reddedilirse, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin onayı olmadan, Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanını atayabilir
Madde 119
Azerbaycan Cumhuriyeti
Bakanlar Ku*ru*lunun Yetkileri
Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu:
Azerbaycan Cumhuriyeti devlet bütçe taslağını hazırlayıp Azer*bay*can Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına sunar;
Azerbaycan Cumhuriyeti devlet bütçesinin kullanımını sağlar;
Maliye-kredi ve para politikasının uygulanmasını sağlar;
Devlet ekonomi programlarının uygulanmasını sağlar;
Devlet sosyal güvenlik programlarının uygulanmasını sağlar;
Bakanlıklara ve diğer merkezi yürütme organlarına rehberlik eder, onların düzenlemelerini iptal eder;
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının yetki verdiği diğer görevleri yapar
Madde 120
Azerbaycan Cumhuriyeti
Bakanlar Kurulunun Düzenlemeleri
Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu, genel hususlarda kararlar, diğer konularda emirler verir
Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun karar ve emirleri, başka bir usul öngörülmediyse yayınlandıkları tarihten itibaren yürürlüğe girer
Madde 121
Azerbaycan Cumhuriyeti
Bakanlar Kurulu Üye Adaylarında Aranan Özellikler
Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanlık görevine 30 yaşını doldurmuş, seçime katılma hakkına sahip, yüksek öğrenimli, hiçbir yabancı devlet karşısında yükümlülüğü olmayan Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşı atanır
Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakan Yardımcısı, bakan, diğer merkezi yürütme organı başkanları görevine, yaşı 25’den aşağı olmayan, seçilme hakkına sahip, yüksek öğrenimli, hiçbir yabancı devlete karşı yükümlülüğü olmayan Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşları atanabilir
Madde 122
Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu
Üye*le*rin*de Aranan Özellikler
Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanı, yardımcıları, bakanlar, diğer merkezi yürütme organları yöneticileri, seçimli veya atamalı hiç bir görev alamaz, bilimsel, pedagojik ve yaratıcılık faaliyeti dışında hiç bir özel teşebbüsle, ticari ve diğer ücretli faaliyetlerle meşgul olamaz, görev maaşından, ayrıca bilimsel, pedagojik ve yaratıcılık faaliyetinden kazandığı paradan başka ücret alamazlar
Madde 123
Azerbaycan Cumhuriyeti
Başbakanının Dokunulmazlığı
Görev süresi boyunca, Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanının şahsi dokunulmazlığı vardır
Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanı suçüstü yakalanma durumları dışında suçlanamaz, tutuklanamaz, hakkında mahkemece idari ceza uygulanamaz, üzeri aranamaz, muayene edilemez
Başbakan suçüstü yakalanma durumunda tutuklanabilir Böyle bir durumda tutuklayan organ derhal Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcısına haber vermelidir
Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanın şahsi dokunulmazlığı, yalnız Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcısının önerisi üzerine Cumhurbaşkanı tarafından kaldırılır
Madde 124
Yerel Yürütme Hakimiyeti
Yerel yürütme hakimiyeti, yerel yürütme organlarının başkanlarınca kullanılır
Yerel yürütme organları başkanlarını, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı atar veya görevden alır
Yerel yürütme organlarının yetkilerini Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı belirler
VII FASIL
YARGI HAKİMİYETİ
Madde 125
Yargı Hakimiyetinin Kullanılması
Azerbaycan Cumhuriyetinde yargı hakimiyeti yargılama yoluyla yalnız mahkemeler kullanır
Yargı hakimiyetini, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi, Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesi, Azerbaycan Cumhuriyeti istinaf mahkemeleri, Azerbaycan Cumhuriyetinin genel mahkemeleri ve diğer ihtisaslaştırılmış mahkemeler kullanır
Yargı hakimiyeti Anayasa, medeni ve cezai mahkeme icraatı vasıtasıyla ve kanunla öngörülmüş diğer vasıtalarla kullanılır
Ceza yargılaması sürecine Azerbaycan Cumhuriyeti Savcılığı ve savunan taraf katılır
Mahkeme kuruluşu ve yargılama usulü kanunla belirlenir
Mahkeme yetkisinin değiştirilmesi amacıyla, önceden belirlenmemiş hukuki usullerin uygulanması ve olağanüstü mahkemelerin kurulması yasaktır
Madde 126
Hakim Adaylarında Aranan Özellikler
30 yaşın üstünde olan, seçilme hakkına sahip, yüksek hukuk öğrenimine sahip ve hukuk alanında 5 yıldan fazla çalışma tecrübesine sahip olan Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşları hakim olabilir
Hakimler, seçimle veya atamalı olan başka bir görevde çalışamaz, bilimsel, pedagojik ve yaratıcılık faaliyetler hariç hiç bir özel teşebbüs, ticari ve diğer ücretli faaliyetle meşgul olamazlar, siyasi faaliyette bulunamazlar ve siyasi partilere üye olamazlar, bilimsel, görev maaşı, ayrıca, pedagojik ve yaratıcılık faaliyetten elde edilen gelir dışında başka bir gelir elde edemezler
Madde 127
Hakimlerin Bağımsızlığı, Adil Yargılanmanın
Yerine Getirilmesinin Esas Prensipleri ve Şartları
Hakimler bağımsızdır, yalnız Azerbaycan Cumhuriyetinin Anayasasına ve kanunlara tabidirler ve görev süresi boyunca değiştirilemezler
Hakimler davalara iyi niyetli, adil, tarafların hukuki eşitliğine, olgulara dayanarak ve kanuna uygun olarak bakarlar
Her hangi bir kişi tarafından ve her hangi bir nedenle doğrudan, yahut dolayısıyla mahkeme faaliyetinin sınırlandırılması, kanuna ters etkisi, baskı ve müdahale gösterilmesi yasaktır
Adil yargılama, vatandaşların kanun ve mahkeme karşısındaki eşitliği doğrultusunda gerçekleştirilir
Bütün mahkemelerde yargılamalar açık şekilde yürütülür Mahkeme, açık duruşmanın devlet, çalışma, ticari sırrın ortaya çıkmasına sebep olacağını tahmin ederse, ya da vatandaşların şahsi veya aile hayatının sırlarının koruması zaruretini belirlerse dava kapalı oturumda yürütülebilir
Kanunla öngörülmüş durumlar hariç, ceza duruşmalarının gıyabi olarak yürütülmesi yasaktır
Yargılama, çekişme prensibi esasında yapılır
Yargılamanın her hangi bir aşamasında, herkesin savunma hakkı güvenceye alınır
Adil yargılama suçsuzluk karinesi esasında yürütülür
Azerbaycan Cumhuriyetinde mahkeme icraatı, Azerbaycan Cumhuriyeti devlet dilinde veya ilgili bölgedeki çoğunluğun konuştuğu dilde yürütülür Davaya katılan, fakat duruşmanın yürütüldüğü dili anlayamayan kişilerin, davayla ilgili belgelerle gerçek temas sağlayabilmesi için, mahkemeye tercüman aracılığıyla iştirak etme ve mahkemede kendi ana dilinde konuşma hakkı güvenceye alınır
Madde 128
Hakimlerin Dokunulmazlığı
Hakimler dokunulmazdır
Hakimler, yalnız kanunla öngörülen usullerde suçlanabilir
Hakimlerin görevlerine yalnız kanunla öngörülmüş esaslarla ve kanuna uygun usullerle son verilebilir
Hakimlerin suç işlemesi halinde Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesinin görüşünü alarak suç işleyen hakimin görevden alınması talebini Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisine sunar Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesi söz konusu görüşü Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının talebinden sonra en geç 30 gün içinde sunmak zorundadır
Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi, Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesi ve Azerbaycan Cumhuriyeti İktisat Mahkemesi hakimlerinin görevden uzaklaştırılması hakkında karar, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinde 83 oy çokluğu ile kabul edilir, diğer hakimlerin görevden uzaklaştırılması hakkında karar ise Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinde 63 oy çokluğu ile kabul edilir
Madde 129
Mahkeme Kararları ve İcrası
Mahkemenin kararları devlet adına alınır ve icrası zorunludur
Madde 130
Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi
Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi 9 hakimden oluşur
Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi hakimlerini, Azerbaycan Cumhurbaşkanının önerisi üzerine Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi atar
Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun, Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesinin, Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcılığının, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisinin sorusuna esasen aşağıdaki konuları çözümler;
Azerbaycan Cumhuriyeti kanunlarının, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının ferman ve emirlerinin, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin kararlarının, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun karar ve emirlerinin, merkezi yürütme organlarının normatif hukuki düzenlemelerinin Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına uygunluğu;
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanları fermanlarının, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu kararlarının, merkezi yürütme organlarının normatif hukuki düzenlemelerinin Azerbaycan Cumhuriyeti kanunlarına uygunluğu;
Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu kararlarının, merkezi yürütme organların normatif hukuki düzenlemelerinin Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının fermanlarına uygunluğu;
Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesi kararlarının kanunla öngörülmüş durumlarda, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına ve kanunlara uygunluğu;
Belediye düzenlemelerinin Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına, Azerbaycan Cumhuriyeti kanunlarına, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı fermanlarına, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu kararlarına, (Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinde aynı zamanda, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Anayasasına, kanunlarına ve Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu kararlarına) uygunluğu;
Azerbaycan Cumhuriyetinin yürürlüğe girmemiş devletlerarası anlaşmaların Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına uygunluğunu; Azerbaycan Cumhuriyetinin hükümetler arası antlaşmalarının Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına ve kanunlarına uygunluğu;
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Anayasasının, kanunlarının Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisinin kararlarının ve Bakanlar Kurulunun kararlarının Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına uygunluğu; Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti kanunlarının, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu kararlarının Azerbaycan Cumhuriyeti kanunlarına uygunluğu; Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun kararlarının Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı fermanlarına ve Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu kararlarına uygunluğu;
Yasama, yürütme ve yargı arasında yetki paylaşımı ile ilgili uyuşmazlıklar;
Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun, Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesinin, Azerbaycan Cumhuriyeti savcılığının, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisinin sorusu üzerine Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa ve kanunlarını yorumlar
Herkes, yasama ve yürütme hakimiyeti organlarının ve belediyelerin kendi hak ve özgürlüklerini ihlal eden normatif düzenlemelerinden, mahkeme kararlarından bu maddenin III fıkrasının 1-7 bentlerinde belirtilmiş konuların Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi tarafından çözülmesi için ihlal edilmiş insan hak ve özgürlüklerin konusunda kanunla belirlenmiş şekilde Azerbaycan Anayasa Mahkemesine şikayette bulunabilir
Mahkemeler, insan hak ve özgürlüklerinin gerçekleşmesine ilişkin Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasının ve kanunlarının şerh edilmesi için Azerbaycan Cumhuriyetinin kanunları ile belirlenmiş şekilde Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesine başvuruda bulunabilirler
Azerbaycan Cumhuriyetinin İnsan Hakları Müvekkili; yasama ve yürütme hakimiyeti organlarının ve belediyelerin kendi hak ve özgürlüklerini ihlal eden normatif düzenlemelerinden, mahkeme kararlarından bu maddenin III fıkrasının 1-7 bentlerinde belirtilmiş konuların Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi tarafından çözülmesi için ihlal edilmiş insan hak ve özgürlüklerin konusunda kanunla belirlenmiş şekilde Azerbaycan Anayasa Mahkemesine soru yöneltebilir
Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi bu Anayasada öngörülmüş diğer yetkileri de kullanır
Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi kendi görevlerine ait konularda kararlar kabul eder Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesinin kararı Azerbaycan Cumhuriyeti sınırları içinde herkesi bağlar
Kanunlar ve diğer düzenlemeler, ya da onların ayrı ayrı hükümleri, Azerbaycan Cumhuriyetinin hükümetler arası antlaşmaların, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi kararıyla belirlenmiş olan süre içinde yürürlükten kalkar, Azerbaycan Cumhuriyetinin devletlerarası antlaşmalar ise yürürlüğe girmez
Madde131
Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesi
Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesi, genel ve ihtisaslaştırılmış mahkemelerde yürütülen mülki, ceza ve diğer davalar konusunda yüksek mahkeme organıdır; o, temyiz usulü ile yargılama işlemlerini gerçekleştirir; mahkeme uygulamalarıyla ilgili meseleler üzerine izahatlar verir
Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesinin hakimlerini Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının önerisi üzerine Azerbaycan Cumhuriyetinin Milli Meclis atar
Madde132
Azerbaycan Cumhuriyetinin İstinaf Mahkemeleri
Azerbaycan Cumhuriyeti istinaf mahkemeleri kanunla kendi yetkilerine ait edilmiş davalarla ilgili üst düzey mahkemeleridir
Azerbaycan Cumhuriyeti istinaf mahkemelerinin hakimlerini, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının önerisi ile Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi atar
Madde 133
Azerbaycan Cumhuriyeti Savcılığı
Azerbaycan Cumhuriyeti Savcılığı, kanunla belirlenmiş şekilde ve hallerde kanunların yerine getirilmesine ve uygulanmasına nezaret eder; kanunla belirlenmiş hallerde cezai kovuşturması başlatır ve soruşturma yürütür; mahkemede devlet ithamını savunur; mahkemede iddia kaldırır, mahkeme kararlarına itiraz eder
Azerbaycan Cumhuriyeti Savcılığı, bölge ve ihtisaslaşmış savcıların Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcısına bağlı olarak çalışan tek merkezileştirilmiş bir organdır
Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcısı, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin rızasıyla Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı tarafından atanır ve görevden alınır
Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcı yardımcılarını, ihtisaslaştırılmış savcılıklara başkanlık eden savcılar ve Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Savcısını Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcısının önerisi üzerine, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı atar ve görevden alır
Bölge ve ihtisaslaştırılmış savcıları, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının rızasıyla, Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcısı göreve atar ve görevden alır
VIII FASIL
NAHÇIVAN ÖZERK CUMHURİYETİ
Madde 134
Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinin Statüsü
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti, Azerbaycan Cumhuriyetine bağlı özerk bir devlettir
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti statüsü, bu Anayasa ile belirlenir
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Azerbaycan Cumhuriyetinin ayrılmaz bir parçasıdır
Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası, kanunları, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının fermanları ve Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun kararları Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ülkesinde bağlayıcıdır
Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinin Ali Meclisinin kabul ettiği Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinin Anayasası ve kanunları Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası ve kanunlarına; Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun kabul ettiği kararlar, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına, kanunlarına, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanın fermanlarına, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu kararlarına aykırı olmamalıdır
Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinin Anayasası Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisine Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı tarafından sunulur ve anayasal kanunla onaylanır
Madde135
Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinde Kuvvetler Ayrılığı
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’nde yasama hakimiyeti Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisi, yürütme hakimiyeti Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu, yargı hakimiyeti ise Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti mahkemeleri tarafından kullanılır
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisi, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası ve kanunları ile onun yetkisi dahilindeki konuları, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası, kanunları ve Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı fermanları ile onun yetkisi dahilindeki konuları, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti mahkemeleri ise Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa ve kanunları ile onların yetkisi dahilindeki konuları çözümlemede bağımsızdır
Madde 136
Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinin Yüksek Görevli Kişisi
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclis Başkanı, Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinin yüksek görevli kişisidir
Madde137
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisi
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisi 45 üyeden oluşur
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisinin görev süresi 5 yıldır
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisi, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisinin Başkanını ve onun yardımcılarını seçer, daimi ve diğer komisyonlarını kurar
Madde138
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti
Ali Meclisinin Belirlediği Genel Hususlar
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisi aşağıdaki konulara ilişkin genel hususları belirler:
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclis seçimleri;
Vergiler;
Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinin ekonomik gelişme politikası;
Sosyal güvenlik;
Çevre koruması;
Turizm;
Sağlık, bilim ve kültür
Bu maddede belirtilen konularda, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Yüksek Meclisi kanunlar kabul edebilir
Madde139
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti
Ali Meclisinin Çözümlediği Konular
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisi aşağıdaki meseleleri çözümler:
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclis faaliyetinin teşkili,
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti bütçesinin onaylanması;
Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinin ekonomik ve sosyal programlarının onaylanması;
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Başbakanının göreve atanması veya görevden alınması;
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun onaylanması;
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kuruluna güven oyu verilmesi;
Bu maddede belirtilen konularla bağlı Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisi kararlar alır
Madde140
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti
Bakanlar Kurulu
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun oluşturulması Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Başbakanının önerisi üzerine Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisince onaylanır
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Başbakanı, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının önerisi ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisi tarafından atanır
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu:
Özerk Cumhuriyetin bütçe taslağını hazırlayarak, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisinin onayına sunar;
Özerk Cumhuriyetin bütçe harcamalarını yapar;
Özerk Cumhuriyet ekonomik programlarının hayata geçirilmesini temin eder;
Özerk Cumhuriyetin sosyal programlarının hayata geçirilmesini temin eder;
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı tarafından, onun yetki alanına bırakılan diğer konuları çözümler;
Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinin Bakanlar Kurulu karar ve emirler kabul eder
Madde141
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti
Yerel Yürütme Hakimiyeti
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti yerel yürütme organları başkanları, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclis Başkanının önerisi üzerine, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı tarafından atanır
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
YEREL YÖNETİMLER
IX FASIL
BELEDİYELER
Madde 142
Yerel Yönetimlerin Oluşumu
Yerel yönetim belediyeler tarafından gerçekleştirilir
Belediyeler seçim esasında kurulurlar
Belediyelerin statüsünün esasları bu Anayasayla, belediye seçimleri usulleri ise kanunla belirlenir
Madde 143
Belediyelerin Çalışma Şekli
Belediyeler çalışmalarını toplantılar, daimi ve diğer komisyonlar aracılığıyla yürütür
Belediye toplantıları, belediye başkanının çağrısı üzerine düzenlenir
Madde 144
Belediyelerin Yetkileri
Belediye toplantılarında aşağıda belirtilen konular çözümlenir:
Belediye üyelerinin yetkilerinin tanınması, kanunla belirtilen durumlarda yetkilerinin kaybedilmesi veya sona erdirilmesi;
Belediyenin İçtüzüğünün onaylanması;
Belediye Başkanının, yardımcılarının, daimi ve diğer komisyonların seçimi;
Belediye vergilerinin ve resimlerin belirlenmesi;
Yerel bütçenin ve onun kullanılması ile ilgili raporun onaylanması;
Belediye mülkiyetine sahip olma, ondan yararlanma ve onlara ilişkin emirler verme;
Yerel sosyal güvenlik ve sosyal gelişme programlarının kabulü ve uygulanması;
Yerel ekonomik gelişme programlarının kabulü ve uygulanması;
Yerel ekoloji programlarının kabulü ve uygulanması
Belediyelere yasama ve yürütme organları tarafından da diğer görevler de verilebilir Bu görevlerin uygulanabilmesi için belediyeye gerekli ödenek de ayrılmalıdır Bu gibi görevlerin yerine getirilmesini yasama veya yürütme organları denetler
Madde 145
Belediyelerin Kararları
Belediye toplantılarında görüşülen konularla ilgili kararlar kabul edilir
Belediye kararları, belediye üyelerinin salt çoğunluğu ile kabul edilir
Yerel vergi ve resimler ile ilgili kararlar, üyelerin üçte iki oy çoğunluğu ile kabul edilir
Madde 146
Belediyelerin Bağımsızlığının Güvencesi
Belediyelerin mahkeme tarafından korunmasına, devlet organları kararları neticesinde ortaya çıkmış ilave harcamaların ödenmesine güvence verilir
BEŞİNCİ BÖLÜM
HUKUK VE KANUN
X FASIL
YASAMA SİSTEMİ
Madde 147
Azerbaycan Cumhuriyeti
Anayasasının Hukuki Gücü
Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası, Azerbaycan Cumhuriyetinde en yüksek hukuki güce sahiptir
Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası doğrudan hukuki güce sahiptir
Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası, Azerbaycan Cumhuriyeti yasal sisteminin temelidir
Madde 148
Azerbaycan Cumhuriyeti
Yasama Sistemine Dahil Olan Düzenlemeler
Yasama sistemi aşağıdaki normatif hukuki düzenlemelerden ibarettir:
Anayasa;
Referandumla kabul edilmiş düzenlemeler;
Kanunlar;
Fermanlar;
Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu kararları;
Merkezi yürütme organlarının normatif düzenlemeleri;
Azerbaycan Cumhuriyetinin taraftar olduğu uluslararası sözleşmeler Azerbaycan Cumhuriyeti yasama sisteminin ayrılmaz bir parçasıdır;
Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinde aynı zamanda, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Anayasası ve kanunları, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun kararları hukuki güce sahiptir
Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinin yasama sistemi, Azerbaycan Cumhuriyeti yasal sistemine uygun olmalıdır
Yerel yürütme organları kendi yetkileri dahilinde, yasama sistemine dahil olan düzenlemelere aykırı olmayan normatif düzenlemeler kabul edebilirler
Madde149
Normatif Hukuki Düzenlemeler
Normatif hukuki düzenlemeler, hukuka, hak ve adalete (eşit menfaatlere eşit münasebet) uygun olmalıdır
Referandum yoluyla kabul edilmiş düzenlemelerin uygulanması ve yürütülmesi, yalnız yayınlandıkları hallerde vatandaşlar, yasama, yürütme ve yargı organları, tüzel kişiler ve belediyeler için zorunludur
Kanunlar Anayasaya aykırı olmamalıdır Sadece yayınlanmış kanunların uygulanması ve yürütülmesi vatandaşlar, yasama, yürütme ve yargı organları, tüzel kişiler ve belediyeler için zorunludur
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının fermanları, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası ve kanunlarına aykırı olmamalıdır Yalnız yayınlanmış fermanların uygulanması ve yürütülmesi bütün vatandaşlar, yürütme organları, tüzel kişiler için zorunludur
Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun kararları Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına, kanunlarına ve Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının fermanlarına aykırı olmamalıdır Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun kararları yayınlandıktan sonra, vatandaşlar, merkezi ve yerel yürütme organları ve tüzel kişiler için uygulanması ve uyulması zorunludur
Merkezi yürütme organlarının düzenlemeleri Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına, kanunlarına, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının fermanlarına ve Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu kararlarına aykırı olmamalıdır
Özel ve tüzel kişilerin hukuki durumunu iyileştiren, hukuki sorumluluğunu ortadan kaldıran veya hafifleten normatif hukuki düzenlemelerin yürürlüyü geriye şamil edilir Diğer normatif hukuki düzenlemelerin gücü geriye şamil edilmez
Madde150
Belediye Düzenlemeleri
Belediyeler tarafından kabul edilen kararlar hak-adalete (eşit menafilere eşit münasebet) uygun olmalı, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına, kanunlarına, fermanlarına, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının fermanlarına, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu kararlarına, (Nahçivan Özerk Cumhuriyetinde ise, aynı zamanda Nahçivan Özerk Cumhuriyeti Anayasasına, kanunlarına, Nahçivan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu kararlarına) aykırı olmamalıdır
Belediyenin kabul ettiği düzenlemenin uygulanması, onun arazisinde yaşayan vatandaşlar ve bu sınırlar içinde yerleşen tüzel kişiler için mecburidir
Madde151
Uluslararası Düzenlemelerin Hukuki Gücü
Azerbaycan Cumhuriyeti yasama sistemine dahil olan normatif hukuki düzenlemeler ile (Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası ve referandumla kabul edilen düzenlemeler hariç) Azerbaycan Cumhuriyetinin taraf olduğu devletlerarası antlaşmalarla arasında uyuşmazlık ortaya çıkarsa, söz konusu uluslararası antlaşmalar uygulanır
XI FASIL
AZERBAYCAN CUMHURİYETİ ANAYASASINDA
DEĞİŞİKLİKLER
Madde152
Azerbaycan Cumhuriyeti
Anayasasın*da De*ği*şik*lik*lerin Kabul Edilme Usulü
Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası metninde değişiklikler, yalnız referandum yoluyla yapılabilir
Madde153
Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası
Metninde Değişiklik Teklif Edilmesi Usulü
Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa metninde değişiklik yapılmasını Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi veya Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı teklif ederse, önerilen değişiklikler ile ilgili önceden Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesinin reyi alınır
Madde154
Azerbaycan Cumhuriyeti
Anayasa Mah*ke*me*sinin* Yetkilerinin Sınırlandırılması
Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi, referandum yoluyla kabul edilen Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası metninde değişikliklerle ilgili karar alamaz
Madde155
Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasında
Değişiklikler Teklif Etme Teşebbüsünün Sınırlandırılması
Bu Anayasanın 1, 2, 6, 7, 8, ve 21’nci maddelerinde değişiklik yapılması veya iptal edilmesine ilişkin teklifler, III fasılda öngörülmüş insan ve vatandaş hak ve özgürlüklerinin iptali veya Azerbaycan Cumhuriyetinin taraf olduğu uluslararası anlaşmalarda öngörüldüğünden fazla sınırlandırılmasına ilişkin teklifler referanduma çıkarılamaz
XII FASIL
AZERBAYCAN CUMHURİYETİ ANAYASASINA
İLAVELER
Madde156
Azerbaycan Cumhuriyeti
Anayasasına İlavelerinin Ka*bul Edilmesi Usulü
Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına ilaveler, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinde 95 oy çokluğu ile, Anayasal kanunlar şeklinde kabul edilir
Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına ilaveler hakkında Anayasal kanunlar, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinde iki kez oylanır İkinci oylama, birinci oylamadan 6 ay sonra yapılır
Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına ilaveler hakkında Anayasal kanunlar gerek birinci, gerekse ikinci oylamadan sonra kanunlarla bağlı bu Anayasada belirlenmiş usulde Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının imzasına sunulur
Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına ilaveler hakkında Anayasal kanunlar, ikinci oylamadan sonra, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı onayladığında yürürlüğe girer
Anayasal kanunlar, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasının ayrılmaz bir parçasıdır ve Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasının esas metnine aykırı olmamalıdır
Madde 157
Azerbaycan Cumhuriyeti
Anayasasına İlavelerin Önerilmesi Teşebbüsü
Azerbaycan Cumhuriyetinin Anayasasına ilaveler, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı veya Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin en az 63 milletvekili tarafından önerilebilir
Madde158
Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına İlavelerin Önerilmesi Teşebbüsünün Sınırlandırılması
Bu Anayasanın birinci bölmesinde belirtilmiş hükümlerle ilgili Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına ilaveler önerilemez
GEÇİCİ HÜKÜMLER
Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası referandumla kabul edilerek resmen yayınlandığı günden itibaren yürürlüğe girer Bu Anayasanın yürürlüğe girdiği günden itibaren 21 Nisan 1978 tarihinde kabul edilmiş olan Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası (Esas Kanun) yürürlükten kalkar
Bu Anayasanın yürürlüğe girmesinden önce seçilmiş olan Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı, bu Anayasa ile Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına tanınmış yetkileri kullanır
Bu Anayasanın 101’inci maddesinin 5’inci fıkrası bu Anayasa kabul edildikten sonra seçilen Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına şamil edilir
Azerbaycan Cumhuriyeti halk temsilcileri ve Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Sovyetinin oluşturduğu Milli Meclisin yetkileri yeni seçilmiş Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin ilk toplandığı gün sona erer
Yeni seçilmiş Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin ilk oturumu, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin en az 83 milletvekilinin seçildiği günden itibaren bir hafta sonra yapılır Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin ilk çalışma dönemi 31 Mayıs 1996’ya kadar devam eder
12 Ağustos 1995’de kabul edilmiş olan “Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclis Seçimleri Hakkında” Azerbaycan Cumhuriyeti Kanununun 85’inci maddesi, bu Kanuna göre seçilmiş Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin birinci oluşumunun yetkileri sona erene kadar yürürlüktedir
Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu bu Anayasa yürürlüğe girdiği günden itibaren bu Anayasada belirtilen yetkilerini kullanır
Bu Anayasa yürürlüğe girdiği günden itibaren, Azerbaycan Cumhuriyeti yerel Halk Temsilcileri Sovyetlerinin yetkileri sona erer
Azerbaycan Cumhuriyetinde yasal olarak yerel Halk Temsilcileri Sovyetlerine verilmiş yetkileri, yerel yürütme organları hayata geçirir
Bu Anayasa yürürlüğe girdikten sonra iki yıl içinde yerel yönetim hakkında kanun kabul edilmeli ve belediye seçimleri yapılmalıdır
Bu Anayasa kabul edildiği güne dek, Azerbaycan Cumhuriyeti ülkesinde yürürlükte olan kanunlar ve diğer normatif hukuki düzenlemelerin bu Anayasaya aykırı hükümleri yürürlükte kalır
Bu Anayasa yürürlüğe girene kadar faaliyet gösteren Azerbaycan Cumhuriyeti mahkemeleri, adil yargılamayı bu Anayasada belirtilen yetki ve prensiplere uygun olarak yerine getirir
Bu Anayasa yürürlüğe girdiği günden başlayarak bir yıl içinde, hakimlerin statüsü, mahkeme yapısı ve mahkeme reformu ile ilgili Azerbaycan Cumhuriyetinin bu Anayasaya uygun mevzuatı kabul edilmeli ve Azerbaycan Cumhuriyeti mahkemelerinin hakimleri yeniden atanmalıdır
Söz konusu mevzuat kabul edilene kadar hakimlerin göreve atanması ve görevden alınması, bu Anayasa yürürlüğe girene kadar yürürlükte olan kanunlar çerçevesinde yapılır
11 Bu Anayasa yürürlüğe girdiği günden itibaren bir yıl içinde, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi hakkında Azerbaycan Cumhuriyetinin Kanunu kabul edilmeli ve Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi kurulmalıdır Azerbaycan Cumhuriyetinin Anayasa Mahkemesi oluşturulana kadar, bu Anayasada öngörülen Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesinin yetkileri kullanılmaz Bu Anayasanın 130 maddesinin 3fıkrasının 7 bendinde belirtilmiş meseleyi Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesi halleder
12 Azerbaycan Cumhuriyetinin Ali Arbitraj Mahkemesi, bu Anayasanın yürürlüğe girdiği günden itibaren Azerbaycan Cumhuriyeti İktisat Mahkemesi olarak adlandırılır ve yürürlükte olan kanunlarla belirlenmiş görevlerini yerine getirir
|