|
Prof. Dr. Sinsi
|
Limon Nedir - Limon Yetiştiriciliği
Geliştirilen saklama teknikleri ve yatak limonculuğu sayesinde, yılın her zamanında limon adlı meyvesini piyasada bulabildiğimiz Limon ağacı, Turunçgiller'dendir (Narenciyeler) Anayurdu Hindistan ile Uzakdoğu ülkeleri olan limon ağacı, 12 yüzyılda Sicilya'ya getirilmiş, oradan Akdeniz havzasına ve daha sonra tüm sıcak ılıman iklimli bölgelere yayılmıştır
Ülkemizde Akdeniz ve Ege bölgelerinde bolca yetiştirilen limon ağacı, 3-6 m kadar boylanır ve kışın yapraklarını dökmez Gövde ve dallarının kabuğu koyu gridir Almaşık dizili, açık yeşil renkli, elips biçimli iri yapraklarının dokusu sert ve ucu sivri olur Bazı limon çeşitlerinde ağacın yaprak koltuklarında sivri dikenler bulunur
İlkbahar aylarında tek tek ya da birkaçı bir arada açan çiçeklerinin dışı pembemsi, içi beyaz renklidir "Yediveren" limon çeşitleri, neredeyse yıl boyunca çiçek açar ve meyve vermeyi sürdürür Genelde sonbahar mevsiminde olgunlaşan dışı açık sarı renkli limon meyvesi yumurta biçimli, bir ucu sivri çıkıntılı, içi sekiz-on bölümlü eti çok ekşi tatlı ve bol suludur
Meyvenin içinde beyaz tohumları (çekirdekleri) yer alır Bu tohumların biçimi oval ve bir ucu sivridir Limon meyvesinin sıkılmasıyla elde edilen suyu, bazı çorba, yemek ve salatalara katılır Limonatası yapılıp serinletici olarak içilir Kimi sebze yemekleri ve reçeller yapılırken kararmamaları için içine limon suyu eklenir Limon kabuğundan elde edilen esans, kozmetik maddeleri ve içki yapımında kullanılır
BESİN DEĞERLERİ
100 mi taze sıkılmış limon suyunun içerdiği besin değerleri şöyle sıralanabilir: 7 kalori; 0,3 gr protein; 1,6 gr karbonhidrat; 0 kolesterol; eser miktarlarda yağ ve lif; 10,3 mgr fosfor; 0,4 mgr kalsiyum; 0,14 mgr demir; 1,5 mgr sodyum; 142 mgr potasyum; 6,6 mgr magnezyum; 0,02 mgr B1 vitamini; eser miktarda B2 vitamini; 01 mgr B3 vitamini: 0,06 mgr B6 vitamini; 7 mcgr folik asit ve 50 mgr C vitamini
SAĞLIĞIMIZA YARARLARI
Yukarıda saydığımız besin değerlerinin yanı sıra;
o Limon, zengin C vitamini içeriğiyle iskorbüt hastalığını önler ve iyileştirir: Bu etkisinden yararlanmak için diyete bolca limon suyu katılır
o Gene yüksek C vitamini oranı sayesinde birdenbire yükselen tansiyonun düşürülmesine yardıma olur: Bunun için yarım limon meyvesi bir bardak suyun içine sıkılır ve bu su içilir
o Limon, içerdiği antioksidan maddelerle bedenin kansere yakalanma rizikosunu azaltır
o İdrar söktürücüdür İdrar yollarını temizler Bu etkisinden yararlanmak için her şekliyle bolca limon suyu alınması yeterli olur
AĞACININ ÜRETİLMESİ
Limon ağaçlan, tohumuyla (çekirdekleriyle) üretilebilir Ancak bu yolla elde edilen çöğürden fidan ve ağaç elde edilebilmesi çok uzun zaman aldığından, genellikle limon ağacı, turunç anaçlarına istenen limon çeşitlerinin aşılanmasıyla çoğaltılmaktadır
Oldukça uzun ömürlü ve üretken bir ağaç olan limonun fidanlarını karşımıza çıkan ilk üreticiden, çeşidini ve sağlık durumunu bilmeden satın almamız yanlış bir davranış olur Bunun yerine inanılır ve güvenilir fidan üreticilerinden çeşidi belli ve sağlıklı fidanları almak gerekir İlkbahar mevsiminde tüp içinde satılan böyle limon fidanlarım, hava sıcaklığı yükselip de toprak sıcaklığı 13 dereceye ulaştığında, bahçemizde açacağımız 30-35 cm genişlik ve derinlikteki ocaklara dikmeliyiz Limon ağaçları için ocak aralığı 7 m olmalıdır
AĞACININ YETİŞTİRİLMESİ
İklim isteği: Tüm turunçgiller gibi, limon ağacının da önde gelen isteği, sıcak iklimli bir yerde yetiştirilmektir Limon ağaçlarının yetiştirildiği yerde, hava sıcaklığının O derecenin altına düşmemesi iyi olur Çünkü -8, -9 derecelerin altına düşen sıcaklıklarda, limon ağaçları donar ve ölür Dayanamadığı en yüksek sıcaklıklar ise, 45 derece ve üzeridir
Limon ağaçlarının gelişmesi 12 derece sıcaklıkta başlar Ortalama 23 derece, limonun en hızlı geliştiği sıcaklıktır 37-39 dereceden sonra limon ağacının gelişmesi durur Soğuk ya da sıcak esen rüzgârlar limon ağaçlarını kötü yönde etkiler Yörede esen hâkim rüzgârlara karşı rüzgârkıranlar kurulması yararlı olur Ayrıca limon ağaçları, bulundukları yerin havasının nem oranından da etkilenir Düşük nem oranları da limon ağaçlarının gelişim ve ürün verimini kötü yönde etkiler
Toprak isteği: Tüm turunçgiller gibi limon ağaçları da en iyi, bol humuslu, derin, süzek (suyu iyi akıntılı), kumlu-tınlı ya da killi tınlı topraklarda yetiştirilir İyice derinlere inen köklerinin oksijen gereksinimi fazla olduğundan, limon ağacı kesinlikle ağır topraklarda yetiştirilmemelidir Limonun yetiştirildiği yerde taban suyunun, yüzeyden 1,5 m aşağıda olması gerekir Aksi takdirde toprakta drenaj işlemi yapılmalıdır Toprağın kirecine karşı da duyarlı olan limon ağaçları için en uygun toprak pH'ı 5,5-6 olmalıdır
Toprak işleme: Tüm turunçgiller gibi, limon ağaçlarının çok derinlere inen kökleri vardır Ama, kök yapısının %90'ı, 0-90 cm derinlikteki yüzlek toprak tabakasında yer alır Bu nedenle toprak işlemesi yüzeyden 10 cm derinliğe kadarki tabakada yapılmalı ve limonun kökleri kesinlikle parçalanmamalı-dır Bahçenin, ilkbahardan başlayarak yılda dört kez, 15-20 gün aralıklarla çok yüzeysel olarak çapalanması yeterli olur Böylece yabani ot mücadelesi sürdürülür Ayrıca bu amaçla yabani ot öldürücü (herbisit) ilaçlar da kullanılabilir
Sulama: Tüm turunçgiller gibi, limon ağaçlarının yıllık su gereksinimi de toprak ve iklim durumu ile ağaç gelişmesine bağlı olarak 800-1200 cm arasında değişir Sulama dönemi olan nisan ortalarından ekim ayı ortalarına kadarki yedi aylık sürede, havaların kurak, sıcak ve yağışsız olduğu zamanlarda ağaçlara toplam 600-700 mm su verilmesi gerekir
Sulama yetersiz yapılırsa, limon ağacı köklerini toprakta yayar Gelişimi yavaşlar, ürün verim ve niteliği düşer Aşırı sulamada kökler havasız kalacağından kök çürüklüğü hastalığı oluşur Yine ağacın meyve verimi ve niteliği düşer Limon ağacının sulama zamanının gelip gelmediği en kolay şöyle anlaşılır: Ağacın yaprakları akşam saatlerinde güneş batmadan önce solgunluk gösteriyor ve gece canlanıyorsa sulama zamanı gelmiş demektir, öğle zamanında meydana gelen geçici solgunluğa aldanılmamalıdır
Gübreleme: Tüm turunçgiller gibi, hepyeşil yapraklı limon ağacı da topraktan fazla besin kaldırdığından, gübreye gereksinimi çok olur Ağaçlara, bulunduğu ortam, yaş ve gelişmelerine uygun ve dengeli gübreleme yapmak için bütün bu faktörlerin ortak etkisini ortaya koyan yaprak ve toprak analizleri uygulanmalı; buna göre verilecek azotlu, fosfatlı ve potaslı kompoze fenni gübre miktarları saptanmalıdır
Ayrıca limon ağaçlarına, eksikliği duyuluyorsa magnezyum, demir, mangan ve çinko da verilir Limon ağacına, mineral gübrelerden başka, gerek görülürse iyi yanmış çiftlik gübresinin 2-3 yılda bir verilmesi de büyük yararlar sağlar
Budama: Tüm turunçgiller gibi, limon ağaçlarına da şekil ve ürün budaması uygulanır ve genellikle bu ağaçlara kâse biçimi verilir Şekil budaması ağaçların ürünlenmesiyle birlikte başlar Turunçgillerden olan ağaçların budanması ustalık isteyen bir iştir Bu nedenle budamanın, ağacı iyi tanıyan kişiler tarafından uygulanması olumlu sonuçlar verir Ağaçların kurumuş, kırılmış, ezilmiş, hastalanmış, yaralanmış ve berelenmiş, yaşlanmış dalları kesilip çıkarılmalıdır Ayrıca obur dalların da ayıklanıp çıkarılması gerekir
Hasat (Derim): Tüm turunçgiller gibi, limon ağaçları da sonbaharda başlayıp ilkbahara kadar meyveler tam olgunlaştıkça hasat edilir Hasatta meyveler elle tutulup sapı bükülerek kopardır ya da daha iyisi meyve sapı keskin bir bıçakla kesilir Hasat sırasında dal uçları kesinlikle kırılmamalı; meyve toplama işi açık, kuru, güneşli ve ılık havalarda yapılmalıdır Meyvelerin üzerinde çiy ve kırağı varsa bunların kuruması beklenmelidir
Hastalık ve zararlılarıyla mücadele: Limon ağaçlarına dadanan zararlı ve hastalıklarla, en yakın tarım kurumuna danışılıp tavsiyeleri alınarak ve uygun koruma ilaçları kullanılarak zamanında, eksiksiz ve aksatılmadan mücadele sürdürülmelidir
|