Bitki Besin Maddeleri Ve İz Elementler

**Prof. Dr. Sinsi** · 07-26-2012

besinlerde bulunan elementler- gıda maddelerinde bulunan elementle- hangi gıda maddelerinin içinde elementler vardır- gıda maddelerindeki elementler-çinkonun içinde bulunan maddeler- gıda maddelerin elementleri

Bitki Besin Maddeleri Ve İz Elementler

Bitkilerin bünyesinde bulunması gereken besin maddeleri:

1-Demir:

Bitkiye yeşil rengini verir

Demir eksikliğinden dolayı yapraklarda sararma olur buna kloroz denir

Kloroz oluşumunu engellemek için demirli bileşikleri suda eritip yapraklara püskürtmektir

Bu işlem geçici olarak işe yaradığı için tekrarlanması gerekmektedir

(20-25 gün aralıklarla)

2-Çinko:

Bitki normal büyüyemez ve mozaik şeklinde sararır

İçinde çinko bulunan kimyasal bileşikler toprağa verilmeli veya yapraklara püskürtülmelidir,bu şekilde bitki normal gelişimini tamamlar

3-Mangan: Bitki tohum oluşturamaz ve yapraklarda sararma görülür

Mangan tuzları verilerek mangan eksikliği giderilir

4-Molibden: Baklagil bitkilerinin köklerinde azot tespit eden bakterilerin faaliyetlerini artırır

Noksanlığında yaprak damarlar arasında sarı benekler oluşur

5-Bakır :

Klorofil teşekkülü için gereklidir

Noksanlığında büyüme yavaşlar

Bakırın fazlası zehir etkisi yapar

Zararlanma özellikle sıcak ve güneşli günlerde çok görülmektedir

Kök gelişmesi de önemli ölçüde engellenmiştir

6-Fosfor:

Zararlanma daha çok yaşlı yapraklarda görülür

Yaprak koyu yeşil renkli, kenarları kırmızımsı mor olmaktadır

Yaprak kenarlarında yarım ay şeklinde sarımsı kahverengi-siyah benekler oluşur

Erken yaprak görülür

Yapraklar donuklaşır ve ölür

Gelişme zayıf ve muntazam değildir

7-Azot:

Zararlanma daha çok yaşlı yapraklarda olur

Yapraklar küçük ve yaprak rengi sarı-yeşil portakal sarısından kırmızıya kadar değişebilir

Yapraklar sonbahardaki dökülmeye benzer renk alırlar ve aşağıdan yukarıya doğru bir yön takip edip dökülür

Yaşlı yapraklar esmerleşir ve kuruyup erken dökülür

Sürgünler kısa-inçe kalır

Çiçek teşekkülü iyi olmaz çiçek sayısı azalır

Azot fazlalığında bitkiler bodur kalmaktadırlar

8-Bor

Bitkilerde tepe tomurcuklarının uzaması için gereklidir

Noksanlığında tohum verimi düşer

Yapraklar anormal derecede koyu yeşil renk alır

Borun fazlası bitkide zehir etkisi yapar

9-Magnezyum:

Klorofilin bileşiminde bulunur

Ayrıca tohumlarda bol miktarda bulunmaktadır

Noksanlığında klorofille birlikte bulunduğunda yapraklarda yeşil rengin solması ve sararması durumu görülür

Ayrıca yaprak dökülmesi görülür

10Kalsiyum:

Yaprak ve sapların dayanıklılığını artırır

Bitki sağlığı üzerine etki yapar

Noksanlığı durumunda bitkilerin uç kısımları parçalanır ve deforme olur

Bitki büyümesi yavaşlar

Ürün miktarı düşer

Toprakta fazla bulunması halinde demir, fosfor ve diğer bazı elementleri bitkilerin faydalanmayacağı şekle sokar ve bitkide bu elementlerin noksanlığına yol açar

11-Potasyum:

Potasyuma genellikle kumlu topraklarda ve organik topraklarda ihtiyaç vardır

Bitkilerde kök sisteminin gelişmesini artırır

Bitkide nişasta ve şeker teşekkülünde rol oynar

Bitkinin hastalıklara karşı dayanıklılığını artırır

Danelerin, dolgunluğunu sağlar

Noksanlığında bitkilerde büyüme yavaşlar

Yapraklarda kıvrılma,renk değişimi olur

12-Kükürt:

Yapraklarda sararma görülür ve vejetatif büyümenin gerilemesi şeklindeki belirtilerle anlaşılmaktadır

Kükürt fazlalığı halinde ise yapraklar beyazlaşır

Yaşlı yapraklarda kırmızı mor benek oluşur

** Fazla miktarda bitki besin maddesi kullanımı genelde ilk başta fazla etkili olmamaktadır çok ilerleyen dönemlerde yaprak kenarlarında arazlar meydana gelir

Kökte yanma olur

Ve bitki ölür

Bazı besin madde fazlalıkları diğer bir kısım besin maddelerinin alımını engeller ve böylece o besin maddesinin eksikliğinde ortaya çıkan arazlar kendini gösterir

İz Elementler (minör element)

İz elementler, bitkiler için gerekli olan ve fakat diğer bitki besin maddelerine göre çok az miktarda kullanılan besin maddeleridir

Bunlar arasında demir, çinko, bakır, mangan, bor, molibden, kobalt, selenyum gibileri sayılabilir

Bu besin maddeleri toprakta yeteri kadar bulunmadıkları zaman bitkiler genellikle kloroz adı verilen bir sararma gösterirler

Daha ileriki zamanlarda sarı yapraklar ölür ve dal uçları yapraksız kalır

İz element noksanlıkları genellikle:

Yeterli toprak derinliğinin olmayışı,elementler arasızdaki dengesizlik gibi çeşitli faktörlere bağlıdır

İz elementler noksanlıkları, bu elementleri kapsayan maddelerin toprağa uygulanması veya yapraklara püskürtülmesiyle kontrol edilebilmektedir

İz elementler çok dikkatli ve çok az miktarda uygulanmalıdır

Bitki besin maddesinin noksanlıkları:

Toprakta besin maddesinin mutlak noksanlığı
Besin maddesinin bitki tarafından alınabilirliğini sınırlandıran toprak ve diğer çevre etmenleri
Topraksız yetiştiricilikte bitki yetiştirme ortamının besin maddelerince yeterince zenginleştirilmemiş olması

Bitki Besin Maddelerinin Alınmasını Sınırlandıran Faktörler:,

Toprak pHsının yüksek olması ve fazla kireç:
Bunun sonucunda;
Demir, çinko, mangan, bakır, bor engellenir
Fosfor alınamaz
Amonyak şeklinde azot kaybı olur
Potasyum ve magnezyum elementleri kalsiyumun olumsuz etkisi nedeniyle az alınır

Besin maddelerinin birbirine antagonistik (olumsuz) etkileri :

Fazla Kalsiyum Fosforu engeller
Fazla Kalsiyum Potas ve Magnezyumu engeller
Fazla Fosfor Çinkoyu engeller
Fazla Demir Çinko Mangan birbirini engeller

07-26-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Bitki Besin Maddeleri Ve İz Elementler besinlerde bulunan elementler- gıda maddelerinde bulunan elementle- hangi gıda maddelerinin içinde elementler vardır- gıda maddelerindeki elementler-çinkonun içinde bulunan maddeler- gıda maddelerin elementleri Bitki Besin Maddeleri Ve İz Elementler Bitkilerin bünyesinde bulunması gereken besin maddeleri: 1-Demir: Bitkiye yeşil rengini verirDemir eksikliğinden dolayı yapraklarda sararma olur buna kloroz denirKloroz oluşumunu engellemek için demirli bileşikleri suda eritip yapraklara püskürtmektirBu işlem geçici olarak işe yaradığı için tekrarlanması gerekmektedir(20-25 gün aralıklarla) 2-Çinko: Bitki normal büyüyemez ve mozaik şeklinde sararırİçinde çinko bulunan kimyasal bileşikler toprağa verilmeli veya yapraklara püskürtülmelidir,bu şekilde bitki normal gelişimini tamamlar 3-Mangan: Bitki tohum oluşturamaz ve yapraklarda sararma görülürMangan tuzları verilerek mangan eksikliği giderilir 4-Molibden: Baklagil bitkilerinin köklerinde azot tespit eden bakterilerin faaliyetlerini artırır Noksanlığında yaprak damarlar arasında sarı benekler oluşur 5-Bakır : Klorofil teşekkülü için gereklidir Noksanlığında büyüme yavaşlar Bakırın fazlası zehir etkisi yapar Zararlanma özellikle sıcak ve güneşli günlerde çok görülmektedir Kök gelişmesi de önemli ölçüde engellenmiştir 6-Fosfor: Zararlanma daha çok yaşlı yapraklarda görülürYaprak koyu yeşil renkli, kenarları kırmızımsı mor olmaktadır Yaprak kenarlarında yarım ay şeklinde sarımsı kahverengi-siyah benekler oluşur Erken yaprak görülür Yapraklar donuklaşır ve ölür Gelişme zayıf ve muntazam değildir 7-Azot: Zararlanma daha çok yaşlı yapraklarda olurYapraklar küçük ve yaprak rengi sarı-yeşil portakal sarısından kırmızıya kadar değişebilirYapraklar sonbahardaki dökülmeye benzer renk alırlar ve aşağıdan yukarıya doğru bir yön takip edip dökülür Yaşlı yapraklar esmerleşir ve kuruyup erken dökülür Sürgünler kısa-inçe kalır Çiçek teşekkülü iyi olmaz çiçek sayısı azalırAzot fazlalığında bitkiler bodur kalmaktadırlar 8-Bor Bitkilerde tepe tomurcuklarının uzaması için gereklidir Noksanlığında tohum verimi düşer Yapraklar anormal derecede koyu yeşil renk alır Borun fazlası bitkide zehir etkisi yapar 9-Magnezyum: Klorofilin bileşiminde bulunur Ayrıca tohumlarda bol miktarda bulunmaktadır Noksanlığında klorofille birlikte bulunduğunda yapraklarda yeşil rengin solması ve sararması durumu görülür Ayrıca yaprak dökülmesi görülür 10Kalsiyum: Yaprak ve sapların dayanıklılığını artırır Bitki sağlığı üzerine etki yaparNoksanlığı durumunda bitkilerin uç kısımları parçalanır ve deforme olur Bitki büyümesi yavaşlar Ürün miktarı düşer Toprakta fazla bulunması halinde demir, fosfor ve diğer bazı elementleri bitkilerin faydalanmayacağı şekle sokar ve bitkide bu elementlerin noksanlığına yol açar 11-Potasyum: Potasyuma genellikle kumlu topraklarda ve organik topraklarda ihtiyaç vardır Bitkilerde kök sisteminin gelişmesini artırır Bitkide nişasta ve şeker teşekkülünde rol oynar Bitkinin hastalıklara karşı dayanıklılığını artırır Danelerin, dolgunluğunu sağlar Noksanlığında bitkilerde büyüme yavaşlar Yapraklarda kıvrılma,renk değişimi olur 12-Kükürt: Yapraklarda sararma görülür ve vejetatif büyümenin gerilemesi şeklindeki belirtilerle anlaşılmaktadır Kükürt fazlalığı halinde ise yapraklar beyazlaşır Yaşlı yapraklarda kırmızı mor benek oluşur ** Fazla miktarda bitki besin maddesi kullanımı genelde ilk başta fazla etkili olmamaktadır çok ilerleyen dönemlerde yaprak kenarlarında arazlar meydana gelir Kökte yanma olur Ve bitki ölür Bazı besin madde fazlalıkları diğer bir kısım besin maddelerinin alımını engeller ve böylece o besin maddesinin eksikliğinde ortaya çıkan arazlar kendini gösterir İz Elementler (minör element) İz elementler, bitkiler için gerekli olan ve fakat diğer bitki besin maddelerine göre çok az miktarda kullanılan besin maddeleridir Bunlar arasında demir, çinko, bakır, mangan, bor, molibden, kobalt, selenyum gibileri sayılabilir Bu besin maddeleri toprakta yeteri kadar bulunmadıkları zaman bitkiler genellikle kloroz adı verilen bir sararma gösterirlerDaha ileriki zamanlarda sarı yapraklar ölür ve dal uçları yapraksız kalır İz element noksanlıkları genellikle: Yeterli toprak derinliğinin olmayışı,elementler arasızdaki dengesizlik gibi çeşitli faktörlere bağlıdır İz elementler noksanlıkları, bu elementleri kapsayan maddelerin toprağa uygulanması veya yapraklara püskürtülmesiyle kontrol edilebilmektedir İz elementler çok dikkatli ve çok az miktarda uygulanmalıdır Bitki besin maddesinin noksanlıkları: Toprakta besin maddesinin mutlak noksanlığı Besin maddesinin bitki tarafından alınabilirliğini sınırlandıran toprak ve diğer çevre etmenleri Topraksız yetiştiricilikte bitki yetiştirme ortamının besin maddelerince yeterince zenginleştirilmemiş olması Bitki Besin Maddelerinin Alınmasını Sınırlandıran Faktörler:, Toprak pHsının yüksek olması ve fazla kireç: Bunun sonucunda; Demir, çinko, mangan, bakır, bor engellenir Fosfor alınamaz Amonyak şeklinde azot kaybı olur Potasyum ve magnezyum elementleri kalsiyumun olumsuz etkisi nedeniyle az alınır Besin maddelerinin birbirine antagonistik (olumsuz) etkileri : Fazla Kalsiyum Fosforu engeller Fazla Kalsiyum Potas ve Magnezyumu engeller Fazla Fosfor Çinkoyu engeller Fazla Demir Çinko Mangan birbirini engeller