Şeftali Nedir - Şeftali Yetiştiriciliği

**Prof. Dr. Sinsi** · 07-26-2012

ŞEFTALİ BAHÇESİNDE UYGULANAN

KÜLTÜREL VE TEKNİK İŞLEMLER

7

1

Bahçe tesisi

Şeftali tüm gelişimini kısa sürede tamamlayan ve erken meyveye yatan bir bitkidir

İyi bakıma kolay cevap verir

Toprağının iyi işlenip, hazırlanması gerekir

Şeftali bahçelerinin dikimden önce derin ve yüzeysel sürülerek hazırlanmaları gerekir

Son sürümle beraber dekara 1-2 ton yanmış çiftlik gübresi verilmesi en uygunudur

Aşı bölgesi, toprak yüzeyinden 5-10 cm

yukarda kalacak şekilde ve durgun dönemde fidan dikimi yapılır

Dikim aralığının belirlenmesinde; iklim, toprağın kuvveti, anaç, çeşidin büyüme gücü gibi faktörler dikkate alınmalıdır

Kuvvetli toprak ve iyi bakım şartlarında aralık daha geniş tutulur

Genel itibarla dikim aralığı 5x5 m

verilmekte ise de, belirtilen faktörler ışığında bu aralığın belirlenmesi en uygun olanıdır

Bahçe tesis edilmeden önce; bahçenin hangi amaçla kurulduğu, tesisden beklenilen hedefler çok iyi belirlenmeli, bunun için gerekli teknik ve ekonomik altyapı geniş çapta düşünülerek, sağlam bir zemin hazırlığı yapılmalıdır

Budama

Şeftali ağaçları diğer meyve ağaçlarına göre daha fazla budama ister

Bunun nedeni meyvelerin 1 yıllık dallarda teşekkül etmesidir

Her yıl düzenli ürün alınabilmesi için, yeterli miktarda yıllık sürgün olmalıdır

Yetiştiricilik yönünden çok hassas olup, iyi bir budama, gübreleme ve sulama ile uzun ömürlü olabilirler

Tüm meyvelerde olduğu gibi şeftalide de ağaçta uygun bir tacın oluşturulması ve ileriki yıllarda bu şeklin korunması çok önemlidir

Bu nedenle meyve ağaçlarına şekil vermeden önce yetiştirilmek istenen meyve tür ve çeşidinin, bazı fizyolojik özellikleri, yetiştirileceği ekolojik şartlar ve ekonomik kriterler de iyi incelenmelidir

Şekil Budaması

Meyve fidanlarına şekil verirken, beslenme fizyolojisi ile buna bağlı olarak tür ve çeşitlerin özel budama istekleri, özel dallanma şekilleri, budamaya karşı dal ve dalcıkların vereceği tepki gibi bilgiler ve çevresel ekolojik şartların iyi bilinmesi gereklidir

Kurak bölgelerde meyve ağaçlarına, iç kısımlarında nem tutacak yapay bir ortam oluşturmaya ve güneş’in zararlı etkilerinden korumaya uygun (doruk dallı şekil gibi) kapalı şekillerin verilmesi gerekir

Aynı zamanda böyle yerlerde, topraktaki suyun kısa zamanda buharlaşmasını önlemek amacıyla tacın, toprağa yakın yani, gövdelerin bodur olması istenir

Nemli bölgelerde ise, bu durumun tersi olması amaçlanır

Yani fidanlar iç kısımlarında fazla nem tutmayacak şekilde açık (goble gibi) ve aşırı toprak neminden zararlanmayacak şekilde de yüksek gövdeli olarak şekillendirilmelidir

Belirtilen bu kriterler gözönüne alınarak; goble,değişik doruk dallı ve palmet taçlandırma şekillerinden en uygun olanı tatbik edilmelidir

Mahsul Budaması

Meyveler 1 yaşlı sürgünler üzerinde oluştuğundan, bunlarda uç alma yapılmaz

Ancak sık olup havalanmaya engel teşkil eden ve tacın şeklini bozan dallar dipten çıkarılır

Bu şekilde aynı zamanda bir sonraki senenin meyve gözlerini oluşturacak, yeni sürgünlerin oluşması sağlanır

Bu arada yaşlanmış, kırılmış, sağlıksız dallarda çıkarılır

Temel esas olarak; ağacın vejetasyon gelişmesi ile meyve tutumu dengesi iyi kurulmalı ve korunmalıdır

Sulama

Meyvelerin olgunluk tarihinden 3-4 hafta evvel yapılan sulamalar, en güzel sonucu verirler

Meyvelerin büyüklük, lezzet ve renkleri mükemmel olur

Toprağın işlenen kısmından aşağı doğru 10 cm

lik kısmı kuruduğunda, sulama zamanı gelmiş demektir

Sulamanın bir defada bolca suyla yapılması en uygun sulama şeklidir

Günün sabah ve akşam saatlerinde sulama yapılması, hem ağacın faydalanması ve hem de su ekonomisinin sağlanması yönünden önemlidir

Ayrıca taban suyu seviyesi kesinlikle yüksek olmamalıdır

Bu derinliğin en az 2 m

veya daha fazla olması istenir

Gübreleme

Şeftali ağaçları çabuk gelişen ve çok verimli ağaçlardır

Çabuk gelişme ve yüksek verimde iyi bir beslenmeyi gerektirir

Aksi halde ağaçlarda gelişme yavaşlar ve durur

Bu bahçelerde; çiftlik gübresi ve yeşil gübrelerle birlikte ticari gübrelerde kullanılmalıdır

Gübreleme oranı; ağacın yaşı, verim durumu, topraktaki besin maddeleri miktarı ve ekoloji ile yakından ilgilidir

Bu nedenle yapılacak yaprak ve toprak analizleri doğrultusunda kimyasal gübreleme yapılmalıdır

Bu şekilde en ekonomik ve en uygun gübreleme yapılmış olacaktır

Gübrelemenin ağaçtaki ve üründeki başarısı, budama ve meyve seyreltmesinin iyi olmasına bağlıdır

Genel olarak, 2-3 yıldabir dekara 1-2 ton yanmış çiftlik gübresi uygulaması idealdir

Verilemediği zamanlarda da uygun bir yeşil gübre bitkisi ekilerek, toprağa karıştırılabilir

Azot noksanlığında; yaprak damar ve damar aralarında sararma olmakta, gelişme durmakta ve meyveler küçük kalmaktadır

Fosfor noksanlığında; tesbiti güç olmakla birlikte, yıllık sürgünlerin dip yapraklarında renk koyulaşmakta ve bronz renk almaktadır

Potas noksanlığında; yıllık sürgünlerin orta kısımlarındaki yaprakların damarlarında kırışıklıklar meydana gelmektedir

Bu yapraklar yırtılarak, uzun süre dallarda kalırlar

Demir noksanlığında; ilkbaharda yıllık sürgün uçlarındaki yapraklarda sararmalar görülür

Yaprak damarları yeşil renkte olup, kloroz denilen sararmalar oluşur

Bunun için demir içerikli bitki besin maddeleri ile gübrelenmelidir

Meyve seyreltme

Şeftali ağaçlarında genellikle meyve tutumu fazladır

Bu meyveler olgunluğa kadar ağaçta kalırsa irileşmez, dal kırılmaları, sürgünlerin yeteri kadar pişkinleşmemesi nedeniyle, kış aylarında don zararı ve gelecek yıl meyve miktarında azalmalar görülür

Meyvelerin gerçek iriliğine ulaşabilmesi, albenisinin artması ve ağaç dengesinin korunabilmesi için meyve seyreltmesi yapılmalıdır

Meyve seyreltmesi iki şekilde yapılabilir

Kimyasal maddelerle seyreltme

Üretim alanının çok geniş olduğu ve işgücü giderlerinin yüksek olduğu yer ve zamanlarda meyve seyreltmesi için kimyasallar kullanılır

Bu kimyasallardan Sevin,DNOC,NAA ve Ethephon en çok uygulananlardır

Bu seyreltme şeklinde seyreltme oranı; uygulama zamanı,püskürtme dozajı,ortam sıcaklığı ve çiçek yoğunluğu gibi faktörlere bağlıdır

Araştırma kuruluşlarında yapılan denemelerde; Selinon Powders, 100 lt suya 60-100 gr dozajında çiçekler % 80-85 açtığında kullanılmıştır

Bu kimyasal çiçeklerin stil tepesini yakmak suretiyle seyreltme yapar

İlaçlamadan sonra yağış ve sıcaklığın düşmesi yada yükselmesi yakıcı etkiyi arttırır

Yine Gibberallik Asitin 150 ppm lik konsantrasyonlarının bir yıl önceden (Temmuz- Ağustos dönemi) ağaçlara pülverizasyonu ile de seyreltme gerçekleştirilebilmekte ancak bu metodun seyreltme oranı tesbit edilememektedir

El ile seyreltme

En sağlıklı ve eskiden beri kullanılan en garantili yoldur

Seyreltme meyve çekirdekleri sertleşmeden çağla döneminde yapılmalıdır

Seyreltme her 15-20 cm de bir meyve ve her meyveye 40-60 yaprak düşecek şekilde gerçekleştirilmelidir

Zirai mücadele

Tüm kültür çeşitlerinde olduğu gibi şeftalide de birçok hastalık ve zararlılar etkili bulunmaktadır

Bunlardan önemli ve yaygın olarak görülenler isimler halinde şu şekilde sıralanabilir

Önemli Hastalıklar: a) Monilya (mumya) hastalığı b) Yaprakdelen (çil) c) Şeftali küllemesi d) Şeftali yaprak kıvırcıklığı (Klok) e) Bakteriyel kanser ve zamklanma

Önemli Zararlılar: a)Fidan dip kurtları b)Şeftali filiz güvesi c)Şeftali virgül kabuklu biti d)Doğu meyve güvesi e)Kök-ur nematotları f)Yaprak bitleri g)Şeftali gövde kanlı biti

Hastalık ve zararlılarla ilgili ayrıntılı ve daha geniş açıklamalı bilgilerin, mahalli tarım teşkilatları ve bu konuda görevli yetkili elemanlardan öğrenilmrsi ve uygulamanın bu çerçevede gerçekleştirilmesi en uygun mücadele yöntemini oluşturacaktır

07-26-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Şeftali Nedir - Şeftali Yetiştiriciliği ŞEFTALİ BAHÇESİNDE UYGULANAN KÜLTÜREL VE TEKNİK İŞLEMLER 71 Bahçe tesisi Şeftali tüm gelişimini kısa sürede tamamlayan ve erken meyveye yatan bir bitkidir İyi bakıma kolay cevap verir Toprağının iyi işlenip, hazırlanması gerekir Şeftali bahçelerinin dikimden önce derin ve yüzeysel sürülerek hazırlanmaları gerekir Son sürümle beraber dekara 1-2 ton yanmış çiftlik gübresi verilmesi en uygunudur Aşı bölgesi, toprak yüzeyinden 5-10 cm yukarda kalacak şekilde ve durgun dönemde fidan dikimi yapılır Dikim aralığının belirlenmesinde; iklim, toprağın kuvveti, anaç, çeşidin büyüme gücü gibi faktörler dikkate alınmalıdır Kuvvetli toprak ve iyi bakım şartlarında aralık daha geniş tutulur Genel itibarla dikim aralığı 5x5 m verilmekte ise de, belirtilen faktörler ışığında bu aralığın belirlenmesi en uygun olanıdır Bahçe tesis edilmeden önce; bahçenin hangi amaçla kurulduğu, tesisden beklenilen hedefler çok iyi belirlenmeli, bunun için gerekli teknik ve ekonomik altyapı geniş çapta düşünülerek, sağlam bir zemin hazırlığı yapılmalıdır Budama Şeftali ağaçları diğer meyve ağaçlarına göre daha fazla budama ister Bunun nedeni meyvelerin 1 yıllık dallarda teşekkül etmesidir Her yıl düzenli ürün alınabilmesi için, yeterli miktarda yıllık sürgün olmalıdır Yetiştiricilik yönünden çok hassas olup, iyi bir budama, gübreleme ve sulama ile uzun ömürlü olabilirler Tüm meyvelerde olduğu gibi şeftalide de ağaçta uygun bir tacın oluşturulması ve ileriki yıllarda bu şeklin korunması çok önemlidir Bu nedenle meyve ağaçlarına şekil vermeden önce yetiştirilmek istenen meyve tür ve çeşidinin, bazı fizyolojik özellikleri, yetiştirileceği ekolojik şartlar ve ekonomik kriterler de iyi incelenmelidir Şekil Budaması Meyve fidanlarına şekil verirken, beslenme fizyolojisi ile buna bağlı olarak tür ve çeşitlerin özel budama istekleri, özel dallanma şekilleri, budamaya karşı dal ve dalcıkların vereceği tepki gibi bilgiler ve çevresel ekolojik şartların iyi bilinmesi gereklidir Kurak bölgelerde meyve ağaçlarına, iç kısımlarında nem tutacak yapay bir ortam oluşturmaya ve güneş’in zararlı etkilerinden korumaya uygun (doruk dallı şekil gibi) kapalı şekillerin verilmesi gerekirAynı zamanda böyle yerlerde, topraktaki suyun kısa zamanda buharlaşmasını önlemek amacıyla tacın, toprağa yakın yani, gövdelerin bodur olması istenir Nemli bölgelerde ise, bu durumun tersi olması amaçlanırYani fidanlar iç kısımlarında fazla nem tutmayacak şekilde açık (goble gibi) ve aşırı toprak neminden zararlanmayacak şekilde de yüksek gövdeli olarak şekillendirilmelidir Belirtilen bu kriterler gözönüne alınarak; goble,değişik doruk dallı ve palmet taçlandırma şekillerinden en uygun olanı tatbik edilmelidir Mahsul Budaması Meyveler 1 yaşlı sürgünler üzerinde oluştuğundan, bunlarda uç alma yapılmaz Ancak sık olup havalanmaya engel teşkil eden ve tacın şeklini bozan dallar dipten çıkarılır Bu şekilde aynı zamanda bir sonraki senenin meyve gözlerini oluşturacak, yeni sürgünlerin oluşması sağlanır Bu arada yaşlanmış, kırılmış, sağlıksız dallarda çıkarılır Temel esas olarak; ağacın vejetasyon gelişmesi ile meyve tutumu dengesi iyi kurulmalı ve korunmalıdır Sulama Meyvelerin olgunluk tarihinden 3-4 hafta evvel yapılan sulamalar, en güzel sonucu verirler Meyvelerin büyüklük, lezzet ve renkleri mükemmel olur Toprağın işlenen kısmından aşağı doğru 10 cm lik kısmı kuruduğunda, sulama zamanı gelmiş demektir Sulamanın bir defada bolca suyla yapılması en uygun sulama şeklidir Günün sabah ve akşam saatlerinde sulama yapılması, hem ağacın faydalanması ve hem de su ekonomisinin sağlanması yönünden önemlidir Ayrıca taban suyu seviyesi kesinlikle yüksek olmamalıdır Bu derinliğin en az 2 m veya daha fazla olması istenir Gübreleme Şeftali ağaçları çabuk gelişen ve çok verimli ağaçlardır Çabuk gelişme ve yüksek verimde iyi bir beslenmeyi gerektirir Aksi halde ağaçlarda gelişme yavaşlar ve durur Bu bahçelerde; çiftlik gübresi ve yeşil gübrelerle birlikte ticari gübrelerde kullanılmalıdır Gübreleme oranı; ağacın yaşı, verim durumu, topraktaki besin maddeleri miktarı ve ekoloji ile yakından ilgilidir Bu nedenle yapılacak yaprak ve toprak analizleri doğrultusunda kimyasal gübreleme yapılmalıdır Bu şekilde en ekonomik ve en uygun gübreleme yapılmış olacaktır Gübrelemenin ağaçtaki ve üründeki başarısı, budama ve meyve seyreltmesinin iyi olmasına bağlıdır Genel olarak, 2-3 yıldabir dekara 1-2 ton yanmış çiftlik gübresi uygulaması idealdir Verilemediği zamanlarda da uygun bir yeşil gübre bitkisi ekilerek, toprağa karıştırılabilir Azot noksanlığında; yaprak damar ve damar aralarında sararma olmakta, gelişme durmakta ve meyveler küçük kalmaktadır Fosfor noksanlığında; tesbiti güç olmakla birlikte, yıllık sürgünlerin dip yapraklarında renk koyulaşmakta ve bronz renk almaktadır Potas noksanlığında; yıllık sürgünlerin orta kısımlarındaki yaprakların damarlarında kırışıklıklar meydana gelmektedir Bu yapraklar yırtılarak, uzun süre dallarda kalırlar Demir noksanlığında; ilkbaharda yıllık sürgün uçlarındaki yapraklarda sararmalar görülür Yaprak damarları yeşil renkte olup, kloroz denilen sararmalar oluşur Bunun için demir içerikli bitki besin maddeleri ile gübrelenmelidir Meyve seyreltme Şeftali ağaçlarında genellikle meyve tutumu fazladır Bu meyveler olgunluğa kadar ağaçta kalırsa irileşmez, dal kırılmaları, sürgünlerin yeteri kadar pişkinleşmemesi nedeniyle, kış aylarında don zararı ve gelecek yıl meyve miktarında azalmalar görülür Meyvelerin gerçek iriliğine ulaşabilmesi, albenisinin artması ve ağaç dengesinin korunabilmesi için meyve seyreltmesi yapılmalıdır Meyve seyreltmesi iki şekilde yapılabilir Kimyasal maddelerle seyreltme Üretim alanının çok geniş olduğu ve işgücü giderlerinin yüksek olduğu yer ve zamanlarda meyve seyreltmesi için kimyasallar kullanılır Bu kimyasallardan Sevin,DNOC,NAA ve Ethephon en çok uygulananlardırBu seyreltme şeklinde seyreltme oranı; uygulama zamanı,püskürtme dozajı,ortam sıcaklığı ve çiçek yoğunluğu gibi faktörlere bağlıdır Araştırma kuruluşlarında yapılan denemelerde; Selinon Powders, 100 lt suya 60-100 gr dozajında çiçekler % 80-85 açtığında kullanılmıştır Bu kimyasal çiçeklerin stil tepesini yakmak suretiyle seyreltme yapar İlaçlamadan sonra yağış ve sıcaklığın düşmesi yada yükselmesi yakıcı etkiyi arttırır Yine Gibberallik Asitin 150 ppm lik konsantrasyonlarının bir yıl önceden (Temmuz- Ağustos dönemi) ağaçlara pülverizasyonu ile de seyreltme gerçekleştirilebilmekte ancak bu metodun seyreltme oranı tesbit edilememektedir El ile seyreltme En sağlıklı ve eskiden beri kullanılan en garantili yoldur Seyreltme meyve çekirdekleri sertleşmeden çağla döneminde yapılmalıdır Seyreltme her 15-20 cm de bir meyve ve her meyveye 40-60 yaprak düşecek şekilde gerçekleştirilmelidir Zirai mücadele Tüm kültür çeşitlerinde olduğu gibi şeftalide de birçok hastalık ve zararlılar etkili bulunmaktadır Bunlardan önemli ve yaygın olarak görülenler isimler halinde şu şekilde sıralanabilir Önemli Hastalıklar: a) Monilya (mumya) hastalığı b) Yaprakdelen (çil) c) Şeftali küllemesi d) Şeftali yaprak kıvırcıklığı (Klok) e) Bakteriyel kanser ve zamklanma Önemli Zararlılar: a)Fidan dip kurtları b)Şeftali filiz güvesi c)Şeftali virgül kabuklu biti d)Doğu meyve güvesi e)Kök-ur nematotları f)Yaprak bitleri g)Şeftali gövde kanlı biti Hastalık ve zararlılarla ilgili ayrıntılı ve daha geniş açıklamalı bilgilerin, mahalli tarım teşkilatları ve bu konuda görevli yetkili elemanlardan öğrenilmrsi ve uygulamanın bu çerçevede gerçekleştirilmesi en uygun mücadele yöntemini oluşturacaktır