|
Prof. Dr. Sinsi
|
Şeftali Nedir - Şeftali Yetiştiriciliği
Yaz mevsiminde hazirandan eylüle kadar pek sevilen meyveleri Şeftali ve Nektarin'i veren ağaçları, Gülgiller'dendir Anayurdu Doğu Asya ve Çin olan şeftali ağaçları, 3-5 m kadar boylanabilir
Çok sayıda olan ve ağacı örten yaprakları, sapında 2-5 adet balozu bezi bulunan kenarları dişli, yeşil renkli ve ok ucu biçimlidir İlkbaharda erkenden ve yaprağından önce açan pembe renkli çiçekleri yabani güle benzer Çeşitlerine göre hazirandan eylül ayına kadar olgunlaşan şeftali meyvelerinin pek çok çeşidi (Türkiye'de 64 çeşit) vardır
Meyve sarı, krem ya da yeşil üzerine morumsu kırmızı renkli, ince tüylü ve ince kabukludur Beyaz, kırmızı (kana benzer lekeli) ya da sarı renkli olan eti bol sulu, tatlı ve hoş kokuludur Meyvenin eti, ortasındaki iri ve sert çekirdeğine yapışık (et şeftalisi) ya da çekirdeğinden ayrı (yarma şeftali) cinsinde olur Şeftali, taze olarak ya da derin dondurucuda dondurularak yenildiği gibi meyve suyu, şurubu, dondurması reçeli, marmeladı ve kompostosu yapılarak da tüketilir Pastacılıkta da yeğlenerek kullanılır
Nektarin, türlü doğal değişimler (mutasyonlar) sonucu, insan eliyle şeftaliden elde edilmiş tüysüz şeftali türüdür 13 çeşidi vardır Günümüzde taze olarak ve yeğlenerek tüketilmektedir
BESİN DEĞERLERİ
100 gr taze şeftalinin içerdiği önemli besin değerleri şöyle sıralanabilir: 38 kalori; 0,6 gr protein; 9,7 gr karbonhidrat; 0 kolesterol; 0,1 gr yağ; 0,6 gr lif; 19 mgr fosfor; 9 mgr kalsiyum; 0,5 gr demir; 1 mgr sodyum; 202 mgr potasyum: 10 mgr magnezyum; 1330 IU A vitamini; 002 mgr B1 vitamini; 0,05 B2 vitamini; 1 mgr B3 vitamini; 0,024 mgr B6 vitamini; 23 mcgr folik asit ve 28 mgr C vitamini Beyaz etli şeftalinin A vitamini içeriği düşüktür
100 gr nektarinin içerdiği önemli besin değerleri ise şöyledir: 46 kalori; 11,4 karbonhidrat; 0 kolesterol; l gr lif; 22 mgr fosfor; 3,6 mgr kalsiyum; 0,42 mgr demir; 8,4 mgr sodyum; 247 mgr potasyum: 11,6 mgr magnezyum; 1650 IU A vitamini; 0,02 mgr B6 vitamini; 20,1 mcgr folik asit ve 23,1 mgr C vitamini
SAĞLIĞIMIZA YARARLARI
Yukarıda sayılan önemli besin değerlerinin yanı sıra;
o Şeftalinin çiçek ve yapraklarının, yumuşatıcı (hafif müşkil) ve hafif yatıştırıcı etkileri vardır: Bu etkileri sağlamak için şeftali ağacının körpe yaprakları ve çiçekleri alınıp karıştırılarak kıyılır Bu karışımdan 3-4 tatlı kaşığı alınıp üzerine bir bardak kaynar su dökülerek 10-15 dakika süreyle demlendirilir Böylece elde edilen infüzyondan günde 2-3 bardak içilir
o Nektarinin bazı besin değerleri şeftaliden daha yüksek olduğu için hastalık sonu nekahet döneminde, güçlenme diyeti yapan kişilere ve çocuklara yemeleri tavsiye edilir
o Şeftali (ve nektarinin) cinsel isteği artırıcı (afrodizyak) etkileri olduğu ileri sürülmektedir: Bunun için sabahları aç karnına bu meyvelerin bolca yenilmesi tavsiye edilir
AĞACININ ÜRETİLMESİ
Şeftali (ve nektarin) ağaçlan, tohumuyla (yani çekirdeklerinin ekilmesiyle) çoğaltılabilir Ancak bu yolla üretimde, ağacın meyve verme süresi uzar Bunun yerine erik, badem ya da kayısı anaçlarına aşı yapılarak üretilir Bizim için doğrusu, inanılır profesyonel fidan üreticisinden, türü belli ve sağlıklı fidanları alıp bahçemize 3-5 m aralıklarla dikmektir
AĞACININ YETİŞTİRİLMESİ
İklim isteği: Şeftali (ve nektarin) ağaçlan, ılıman iklimlerin bitkisidir Bu ağaçların yetiştiriciliği, Türkiye'de bir-iki il dışında her yerde yapılabilir Kış sıcaklığının -18 ila -20 dereceye düştüğü zamanlarda, ağaçların göz ve sürgünleri; sıcaklık -25 dereceye düştüğünde ise, tüm ağaç donar Şeftali ağaçlarının kış mevsiminde soğuklama isteği çeşitlere göre 250 ila 1250 saat arasında değişir
Toprak isteği: Şeftali (ve nektarin) ağaçları süzek (suyu iyi akıntılı), kumlu, killi, tınlı, milli, çakıllı, derin ve çabuk ısınan alüvyonlu toprakları sever Yetiştiği toprağın pH'ı 6-7 arasında olmalıdır
Sulama: Çoğu meyve ağaçlarında olduğu gibi, şeftali (ve nektarin) ağaçları da yaz mevsiminde, yağışların çok yetersiz olduğu kurak günlerde, toprağı nemli kalacak şekilde yeterince sulanmalıdır
Gübreleme: Şeftali (ve nektarin) ağaçları çabuk büyür ve çok verimli olur Bu nedenle iyi beslenmeleri gerekir Ağaçlara ilkbaharda iyi yanmış çiftlik gübresi verilir Kışın ağaç altına bakla ekilerek bakla ürünü alındıktan sonra tüm bitki, kökleriyle birlikte ağaçların altına yatırılır Çapalanarak toprağa gömülür Böylece yeşil gübreleme yapılmış olur Ayrıca ağaçlara azot, fosfor ve potaslı kompoze fenni gübreler de verilir
Budama: Şeftali (ve nektarin) ağaçları, diğer meyve ağaçlarına göre daha çok budama ister Bunun nedeni, meyvelerinin bir yaşındaki dallarda oluşmasıdır, iyi budamayla, ağacın verimli ve uzun ömürlü oluşu sağlanır Budama, yaz ve kış mevsimlerinde, şekil ve ürün budaması olarak bu işten anlayan kişiler tarafından uygulanır
Meyvelerin seyreltilmesi: Şeftali (ve nektarin) ağaçları çok sık meyve tutar Bunların hepsi ağaçta kalırsa meyve irileşmez Bu nedenle meyve seyreltmesi, büyük bahçelerde kimyasal maddelerle, küçük bahçelerde elle yapılır Elle seyreltmede, her dalda 15-20 cm'de bir tek meyve bırakılır
Zararlı ve hastalıklarıyla mücadele: Şeftali (ve nektarin) ağaçlarına dadanan zararlı ve hastalıklarla, uzmanlara danışılarak ve uygun tarım koruma ilaçları kullanılarak eksiksiz ve aksaksız mücadele yapılmalıdır
|