Şakayık (Ayıgülü)

Şakayık - Şakayık Nedir - Paeonia Yetiştiriciliği




PAEONİA (Şakayık) YETİŞTİRİCİLİĞİ


1 Genel Özellikleri


* Bilimsel Sınıflandırma

o Alem: Plantea

+ Şube: Magnoliophyta

# Sınıf: Magnoliopsida

* Takım: Dilleniales

o Familya: Paeoniaceae

+ Botanik Adı: Paeonia

# Türkçe Adı: Şakayık

Yaprakları birleşik tüysü yaprak görünüşünde ve 15-25 cm uzunluğundadır Yaprakçıklar yumurta biçiminde ve saplıdır Çiçekler katmerli ve yalın kat olabilir




Resim 1: Paeonia genel görünüşü ve çiçek yapısı


Doğal olarak yaşayan türler yalın kat çiçeklere sahiptir Katmerli çeşitler ıslah çalışmaları sonucunda elde edilmiştir Mayıs-haziran aylarında çiçeklenir Süs bitkileri yetiştiriciliğinde P suffruticosa ve P lutea önemli olup bu türlerin melezlenmesi sonucunda birçok çeşit elde edilmiştir


2 Üretimi

Üretimleri tohum, ayırma ve kalem aşısı ile olur Tohumla üretim yalınkat çeşitlerin çoğaltılmasıyla uygulanır Ancak tohumdan üretilen bitkilerin büyümeleri yavaş olduğundan çiçek açmaları 5 sene sürer Diğer yandan bitkilerde açılma görülür ve farklı renkli çiçekli ve formlu bitkiler elde edilir Tohumlar olgunlaştıktan hemen sonra toplanır ve ertesi yıl ilkbahara kadar katlamaya tabi tutulur İlkbaharda soğuk yastıklara veya saksılara ekilir Diğer bir yöntemde ise tohumlar toplanır toplanmaz soğuk yastıklara veya saksılara ekilir Eğer ekilecek tohumlar birkaç yıllık ise ekimden önce birkaç gün suda bekletilerek sert kabuk yumuşatılır Ekimden sonra ilk yıl kök görülür, sürgünler ise ancak ikinci yıl görülür

Aşı ile üretim hibrit çeşitlerin çoğaltılmasında uygulanır Anaç olarak P lactiflora ve P officinalis’ in 10 cm uzunlukta ve 1 cm çapındaki kök parçaları kullanılır Kalemler ise istenen çeşitten 4 cm uzunluğunda ve 1 göz ihtiva edecek şekilde hazırlanır Ancak kalem üzerindeki gözün çiçek gözü olmayıp sürgün gözü olmasına dikkat edilmelidir Aşılama ağustos-ekim veya aralık-mart ayları arasında yapılır Aşı yöntemi olarak kakma aşı uygulanır Kök parçasının aşı yapılacak yeri bir bez ile temizlenerek keskin bir bıçakla kesilerek kalem oturtulur Aşılar rafya ile bağlanarak hemen gölgelendirilmiş bir serada 1 kısım peat ve 1 kısım kum karışımından hazırlanmış harç içerisine derince gömülür Gömülen bu yastıkların üzerleri cam ile kapatılır Bu şekilde kallus oluşuncaya kadar beklenir

Sonbaharda aşılar 8’ lik saksılara dikilir Saksı harcı olarak yaprak çürüntüsü, kum ve torfun eşit oranlardaki karışımı kullanılır Kış aylarında saksılar soğuk yastıklarda veya ısıtılmayan seralarda muhafaza edilir Ertesi ilkbaharda saksılar tekrar dışarıya çıkarılır Kökler saksıyı doldurmaya başladığı dönemde ise kalem de sürmeye başlar


3 Ekolojik İstekleri

Güneşli yerleri sever Bitki besin maddelerince zengin, derin ve kireçli topraklarda iyi yetişirler Her 2–3 yılda bir iyi yanmış çiftlik gübresi ile şubat ayı içerisinde gübrelenmelidir


4 Peyzajda Kullanımı

Güzel çiçekli süs bitkileridir Kesme çiçek olarak kullanılan çeşitleri de vardır Güzel çiçeklerinden dolayı bordür bitkisi olarak kullanılır


5 Önemli Türleri

Paeonialar’ ın uzun ömürlü otsu veya yazın yeşil çalı formunda olmak üzere 35 türü vardır Otsu olanlar Asya, Avrupa ve Kuzey Amerika’ da çalı formlu olanlar ise Çin’de doğal olarak yaşar

Paeonia arborea (odunsu şakayık); hep yeşil, yaprakları çok büyük, tüysü görünüşte dilimlere ayrılmış ve sürgüne almaçlı dizilmiş haldedir Yaprakların üst yüzü koyu yeşil, alt yüzü gri yeşildir Yaprakları düz, tüysüz ve kırmızımsı bir hat ile çevrilmiştir Sürgünler çıplak, üst yüzeyleri kırmızı, alt yüzeyleri yeşildir Meyveleri keseli meyve durumundadır Çiçekleri kokulu, hermafrodit, yenilebilirdir Çiçekler düz veya katmerli, en fazla 20 cm çapında, mat pembe, beyaz ve kırmızı renkte olur Çiçek açma zamanı mayıs-haziran ayıdır Sıcak ve ılıman iklimlerde yetişir Rüzgâra ve soğuğa karşı korunmalıdır Şiddetli donlara duyarlı olup, ilkbahar donlarından da etkilenir