Fidan Ekimindeyer Seçiminde Aranan Doğal Makro Ve Mikro İklim Koşulları

**Prof. Dr. Sinsi** · 07-26-2012

Fidan Ekimi - Doğal Makro Ve Mikro İklim Koşulları - Sidan Ekimi Nasıl Olmalıdır

fidanlık tesisi düşünülen yerde uzun süreden beri yetişen veya yetiştirilen türlerin ilkbaharda sürmeye başladıklan zamanla, çevrede bu türlerin kullanılacak yerlerdeki sürmeye başlama zamanı ve aynı şekilde vejetasyonu yani büyüme devresini kapatma zamanlarının birbirine mümkün olduğunca yakın olması veya bu konuda yakınlık gösteren türlerin fidanlıkta yetiştirilmesi uygun olur

Bu hususu daha genişletirsek fidanlık yerinin büyüme süresiyle bu fıdanlan kullanacağımız yerlerin büyüme sürelerinin birbirlerine denk veya yakın olması öngörülmektedir

Aksi halde fidanlıkta soğuk hava deposu da yapılmayacaksa alçak yöredeki fidanlıklarda erken uyanan fidanlar, daha yüksek yerlerde ise o sıradan don v

s

nedenlerle dikim yapılamayacağı için çok zor durumlarla karşılaşılır

Eğer tesis edilecek fidanlıkta başka yörelerden gelen ve henüz o mıntıkada yetiştirilmiş ve denenmemiş olan yeni türler yetiştirilecekse Bunların yetişme ortamı istekleriyle kullanılacakları yani yetiştirilecekleri yerin klimatik değerlerinin iyi bir karşılaştırması yapılmalıdır

Bunun için yetiştirilecek türlerin sıcaklık isteklerine yörenin sıcaklık koşullan cevap verebilmelidir

Bu konuda sıcak yörelerden sırasıyla Defne, Servi, Halep çamı, Fıstık çamı, Kızıl çam, bazı Meşe türleri (kermes, pırnal v

s

)

mutedil sıcak rejyonlanmızda Kestane, Fındık, Dişbudak (F

ornus), bazı Meşe türleri (saçaklı meşe, palamut meşesi)

mutedil ve kısmen soğuk rejyonlarda Ihlamur (T

glandifolia), (T

argentea) gibi türler düşünülebilir

Yağış istekleri bakımından fazla hassasiyete gerek yoktur

Zira sulama yoluyla bu ihtiyaç giderilir

Nisbi hava rutubetinin yüksek olması daima tercih edilmekle beraber fazla rutubetli ve fazla yağışlı yerlerin mantar hastalıklarını artırarak fidan yetiştirme çalışmalarında birçok güçlükler yaratabileceği de hatırdan çıkarılmamalıdır

Buna karşılık ekstrem kurak yerler de fidanlık yeri için uygun değildir

Bu durumda aşınya kaçmayan bir hava rutubeti fıdanlann gelişmesine çok müsbet etki yapar

Seçilecek fidanlık yerinde soğuk veya yakıcı rüzgar etkileri gibi zararlı ve kuvvetli atmosferik etkiler olmamalıdır

Aksi halde gelişme engellenir, fidan şekilleri bozulur, sürgünler zarar görür

Aynı zamanda kuvvetli rüzgarlar bazı boylu fidanların kazık veya sırıklara bağlanmasını gerektirir ki, bu da maliyeti artırır

Ancak rüzgar almayan çok koruntulu çukurlar ve sıcak yerlerin seçiminde de ifrata varmamalıdır

Böyle yerlerde yetiştirilen fidanlarda yumuşak, gevşek manta-rımsı dokular gelişir, fidanlar eğilme ve kınlmalara dayanıksız olarak yetişir

Bu kabil rüzgarlardan koruntulu sıcak yerlerde, olgunlaşma ve ligninleşme de sonbaharda yavaş olur

Bu durum donlara dayanıklılığı azaltır

Sonuçta fidanlar özellikle sonbahar donlarından zarar görür

Böyle yerlerde fidanlar, ilkbaharda erken sürerek söküm ve transport işlerinin çabuklaştırılmasını gerekli kılarlar

Bu ise işlerin sıkışmasına neden olur

Bu husus fidanlıklar için son derece can sıkıcıdır

Böyle yerlerde aynı zamanda böcek ve mantar zararları da artar

O halde çok kuvvetli ve devamlı bir rüzgarın olmadığı veyahut da bu etkilerin boylu çit ve rüzgar perdeleri ile süratle azaltılabilmesi mümkün olan yerler ile tam bir rüzgar durgunluğunun söz konusu bulunmadığı yerler fidanlık yeri olarak seçilmelidir

Ancak bu boylu çit ve rüzgar perdelerinin ne kadar hızlı da büyüseler tam bir etkinlik kazanabilmeleri için gene de uzunca bir süreye ihtiyaç olacağı daima hesaba katılmalıdır

Don tehlikesi olan yerlerde etrafı tepeler veya ağaçlarla çevrilmiş çukurluk yerler de don zararları, bilhassa geç (ilkbahar) donlar bakımından çok kritik yerlerdir

Bu gibi yerlerde de fidanlık kurmamak gerekir

Çünkü hava ceryanı olmaz, soğuk hava buralara çöker

Bazan bu etkiler, etrafı duvar, kesif çit ve ağaçlarla çepeçevre çevrilmiş yerlerde de oluşabilir

Fakat bu yerlerde engeller azaltılarak, ağaçlar seyreltilerek veya kısmen kesilerek bir rüzgar koridoru oluşturulması halinde bu etkiler önlenebilir

Zira su gibi soğuk havanın da drene edilmesi mümkündür

Nitekim Îstanbul-Kurtkemeri fidanlığında böyle bir uygulama iyi sonuç vermiştir

Donun etkili olduğu yerlerde fidanlığın hafif meyilli bir yerde seçimi de bu etkileri azaltabilir

Zira soğuk ve ağır hava bu meyil istikametinde aşağılara akarak sahadan fidanlara zarar vermeden süratle uzaklaşır, ilkbahar donları Ladin, Göknar gibi iğneyapraklı türlerde özellikle bunların erken süren taksonlannda ve diğer hassas türlerin ekimlerinde ve aşılı fidanlarında önemlidir

Yapraklı türlerin fidanları kuvvetli büyümeleriyle, çok kuvvetli olmamak şartıyle bu kabil zararları süratle giderebilirler

Ancak Meşe, Ceviz gibi yapraklı tür fidanları bunun dışında tutulmalıdır

Bu taksonlann türleri ilkbahar donlarına çok hassastır

Biraz evvel belirtilen aşırıya kaçmayan bir hava rutubeti fidanlarda daha zengin bir sürgün ve yaprak kitlesi oluşmasını sağlar

Bu konuda ister iğneyapraklı (bazı çamlar dışında) olsun, ister yapraklı olsun daimi yeşil bitkilerin fidanları genellikle kışın yaprağını döken fidanlara kıyasla daha fazla hava rutubeti isterler

Özetlersek; iklim bakımından, ılıman, vejetasyon peryodu uzun, yağışları arzulanan miktar ve dağılımda olan, buna karşılık sıcaklık düzensizlikleri, kuvvetlirüzgar ve don etkileri olmayan, yüksek hava rutubeti ile aşırıya kaçmayan fakatbir hava durgunluğu da yaratmayan mutedil rüzgar etkilerine sahip bir yer olması (özellikle deniz ikliminin hakim olduğu yerler) başarılı şekilde fidan yetiştirmenin en önemli klimatik koşullarını oluşturur

Genellikle ekstrem kurak ve kışları çok soğuk olan mıntıkalar ile yüksek yerlerde, kurutucu rüzgarların hakim olduğu kesimlerde mecbur kalınmadıkça fidanlık kurulmamalıdır

Buralarda kayıplar az olsa dahi vejetasyon devresinin kısalığı dolayısıyla gelişme de çok zayıfolur

Eğer yer seçimi konusunda memleketimizde rejyonlara göre tercih yapmakelimizde ise, örneğin uygun bir fidanlık işletmeciliğini nerede kuralım sorunu ilekarşı karşıya isek, uzun bir ilkbahar dönemine sahip yerler, ilkbaharda fidanlıkların iş hacmi çok yoğunlaştığı için büyük önem taşır, bu yerlerin uzun bir vejetasyon periyoduna sahip olması da fidanların daha iyi gelişmesi bakımından büyükavantaj sağlar

Bu nedenle İstanbul piyasasına daha yakın olan Çatalca gibi yerleryerine Yalova ve Karamürsel gibi bu koşullara sahip yerler tercih edilmektedir

Türkiye'de Ege ve Akdeniz sahil şeridi de bu konularda büyük imkanlar vaat eder

Karadeniz şeridi, özellikle Doğu Karadeniz şeridi de ılıman olan yaz sıcaklıklanaçısından önem taşır, ancak bu yöremizde yeteri büyüklükte düzgün fidanlık sahası bulmak oldukça güçtür

07-26-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Fidan Ekimindeyer Seçiminde Aranan Doğal Makro Ve Mikro İklim Koşulları Fidan Ekimi - Doğal Makro Ve Mikro İklim Koşulları - Sidan Ekimi Nasıl Olmalıdır fidanlık tesisi düşünülen yerde uzun süreden beri yetişen veya yetiştirilen türlerin ilkbaharda sürmeye başladıklan zamanla, çevrede bu türlerin kullanılacak yerlerdeki sürmeye başlama zamanı ve aynı şekilde vejetasyonu yani büyüme devresini kapatma zamanlarının birbirine mümkün olduğunca yakın olması veya bu konuda yakınlık gösteren türlerin fidanlıkta yetiştirilmesi uygun olur Bu hususu daha genişletirsek fidanlık yerinin büyüme süresiyle bu fıdanlan kullanacağımız yerlerin büyüme sürelerinin birbirlerine denk veya yakın olması öngörülmektedir Aksi halde fidanlıkta soğuk hava deposu da yapılmayacaksa alçak yöredeki fidanlıklarda erken uyanan fidanlar, daha yüksek yerlerde ise o sıradan don vs nedenlerle dikim yapılamayacağı için çok zor durumlarla karşılaşılır Eğer tesis edilecek fidanlıkta başka yörelerden gelen ve henüz o mıntıkada yetiştirilmiş ve denenmemiş olan yeni türler yetiştirilecekse Bunların yetişme ortamı istekleriyle kullanılacakları yani yetiştirilecekleri yerin klimatik değerlerinin iyi bir karşılaştırması yapılmalıdır Bunun için yetiştirilecek türlerin sıcaklık isteklerine yörenin sıcaklık koşullan cevap verebilmelidir Bu konuda sıcak yörelerden sırasıyla Defne, Servi, Halep çamı, Fıstık çamı, Kızıl çam, bazı Meşe türleri (kermes, pırnal vs) mutedil sıcak rejyonlanmızda Kestane, Fındık, Dişbudak (F ornus), bazı Meşe türleri (saçaklı meşe, palamut meşesi) mutedil ve kısmen soğuk rejyonlarda Ihlamur (T glandifolia), (T argentea) gibi türler düşünülebilir Yağış istekleri bakımından fazla hassasiyete gerek yoktur Zira sulama yoluyla bu ihtiyaç giderilir Nisbi hava rutubetinin yüksek olması daima tercih edilmekle beraber fazla rutubetli ve fazla yağışlı yerlerin mantar hastalıklarını artırarak fidan yetiştirme çalışmalarında birçok güçlükler yaratabileceği de hatırdan çıkarılmamalıdır Buna karşılık ekstrem kurak yerler de fidanlık yeri için uygun değildir Bu durumda aşınya kaçmayan bir hava rutubeti fıdanlann gelişmesine çok müsbet etki yapar Seçilecek fidanlık yerinde soğuk veya yakıcı rüzgar etkileri gibi zararlı ve kuvvetli atmosferik etkiler olmamalıdır Aksi halde gelişme engellenir, fidan şekilleri bozulur, sürgünler zarar görür Aynı zamanda kuvvetli rüzgarlar bazı boylu fidanların kazık veya sırıklara bağlanmasını gerektirir ki, bu da maliyeti artırır Ancak rüzgar almayan çok koruntulu çukurlar ve sıcak yerlerin seçiminde de ifrata varmamalıdır Böyle yerlerde yetiştirilen fidanlarda yumuşak, gevşek manta-rımsı dokular gelişir, fidanlar eğilme ve kınlmalara dayanıksız olarak yetişir Bu kabil rüzgarlardan koruntulu sıcak yerlerde, olgunlaşma ve ligninleşme de sonbaharda yavaş olur Bu durum donlara dayanıklılığı azaltır Sonuçta fidanlar özellikle sonbahar donlarından zarar görür Böyle yerlerde fidanlar, ilkbaharda erken sürerek söküm ve transport işlerinin çabuklaştırılmasını gerekli kılarlar Bu ise işlerin sıkışmasına neden olur Bu husus fidanlıklar için son derece can sıkıcıdır Böyle yerlerde aynı zamanda böcek ve mantar zararları da artar O halde çok kuvvetli ve devamlı bir rüzgarın olmadığı veyahut da bu etkilerin boylu çit ve rüzgar perdeleri ile süratle azaltılabilmesi mümkün olan yerler ile tam bir rüzgar durgunluğunun söz konusu bulunmadığı yerler fidanlık yeri olarak seçilmelidir Ancak bu boylu çit ve rüzgar perdelerinin ne kadar hızlı da büyüseler tam bir etkinlik kazanabilmeleri için gene de uzunca bir süreye ihtiyaç olacağı daima hesaba katılmalıdır Don tehlikesi olan yerlerde etrafı tepeler veya ağaçlarla çevrilmiş çukurluk yerler de don zararları, bilhassa geç (ilkbahar) donlar bakımından çok kritik yerlerdir Bu gibi yerlerde de fidanlık kurmamak gerekir Çünkü hava ceryanı olmaz, soğuk hava buralara çöker Bazan bu etkiler, etrafı duvar, kesif çit ve ağaçlarla çepeçevre çevrilmiş yerlerde de oluşabilir Fakat bu yerlerde engeller azaltılarak, ağaçlar seyreltilerek veya kısmen kesilerek bir rüzgar koridoru oluşturulması halinde bu etkiler önlenebilir Zira su gibi soğuk havanın da drene edilmesi mümkündür Nitekim Îstanbul-Kurtkemeri fidanlığında böyle bir uygulama iyi sonuç vermiştir Donun etkili olduğu yerlerde fidanlığın hafif meyilli bir yerde seçimi de bu etkileri azaltabilir Zira soğuk ve ağır hava bu meyil istikametinde aşağılara akarak sahadan fidanlara zarar vermeden süratle uzaklaşır, ilkbahar donları Ladin, Göknar gibi iğneyapraklı türlerde özellikle bunların erken süren taksonlannda ve diğer hassas türlerin ekimlerinde ve aşılı fidanlarında önemlidir Yapraklı türlerin fidanları kuvvetli büyümeleriyle, çok kuvvetli olmamak şartıyle bu kabil zararları süratle giderebilirler Ancak Meşe, Ceviz gibi yapraklı tür fidanları bunun dışında tutulmalıdır Bu taksonlann türleri ilkbahar donlarına çok hassastır Biraz evvel belirtilen aşırıya kaçmayan bir hava rutubeti fidanlarda daha zengin bir sürgün ve yaprak kitlesi oluşmasını sağlar Bu konuda ister iğneyapraklı (bazı çamlar dışında) olsun, ister yapraklı olsun daimi yeşil bitkilerin fidanları genellikle kışın yaprağını döken fidanlara kıyasla daha fazla hava rutubeti isterler Özetlersek; iklim bakımından, ılıman, vejetasyon peryodu uzun, yağışları arzulanan miktar ve dağılımda olan, buna karşılık sıcaklık düzensizlikleri, kuvvetlirüzgar ve don etkileri olmayan, yüksek hava rutubeti ile aşırıya kaçmayan fakatbir hava durgunluğu da yaratmayan mutedil rüzgar etkilerine sahip bir yer olması (özellikle deniz ikliminin hakim olduğu yerler) başarılı şekilde fidan yetiştirmenin en önemli klimatik koşullarını oluşturur Genellikle ekstrem kurak ve kışları çok soğuk olan mıntıkalar ile yüksek yerlerde, kurutucu rüzgarların hakim olduğu kesimlerde mecbur kalınmadıkça fidanlık kurulmamalıdır Buralarda kayıplar az olsa dahi vejetasyon devresinin kısalığı dolayısıyla gelişme de çok zayıfolur Eğer yer seçimi konusunda memleketimizde rejyonlara göre tercih yapmakelimizde ise, örneğin uygun bir fidanlık işletmeciliğini nerede kuralım sorunu ilekarşı karşıya isek, uzun bir ilkbahar dönemine sahip yerler, ilkbaharda fidanlıkların iş hacmi çok yoğunlaştığı için büyük önem taşır, bu yerlerin uzun bir vejetasyon periyoduna sahip olması da fidanların daha iyi gelişmesi bakımından büyükavantaj sağlar Bu nedenle İstanbul piyasasına daha yakın olan Çatalca gibi yerleryerine Yalova ve Karamürsel gibi bu koşullara sahip yerler tercih edilmektedirTürkiye'de Ege ve Akdeniz sahil şeridi de bu konularda büyük imkanlar vaat ederKaradeniz şeridi, özellikle Doğu Karadeniz şeridi de ılıman olan yaz sıcaklıklanaçısından önem taşır, ancak bu yöremizde yeteri büyüklükte düzgün fidanlık sahası bulmak oldukça güçtür