Örtüaltı Yetiştiriciliği

ÖRTÜALTI HIYAR YETİŞTİRİCİLİĞİ


Hıyar seralarda yetiştirilen en önemli sebzelerden biridir Sera alanlarının % 18'inde hıyar üretimi yapılmaktadır En fazla ilkbahar döneminde olmak üzere tek mahsul ve sonbahar dönemlerinde de önemli seviyede yetiştirilir


HIYAR NE İSTER?


- Hıyar besin maddelerince zengin kaba yapılı iyi drene edilmiş su tutma kapasitesi yüksek sıcak toprakları ister


- Hıyar 05-5°C arasında üşür ve -2°C de bitki donar


Çimlenme için optimum 20-22°C sıcaklık gerekir Hava sıcaklığı ve optimum olarak gündüz 21-25°C, gece 15-18°C olmalıdır Işıklanma süresi ise 14 saattir


ÜRETİME NE ZAMAN BAŞLAYALIM?


Yetiştirici, hıyar üretimine uygun bir çeşitle başlamalıdır Seralarda hıyar yetiştiriciliğinde yıl boyu devam eden ekimler yapılmaktadır ve her yetiştirme dönemi için tavsiye edilen çeşitler farklıdır Bununla beraber ekim ve dikimlerin yoğunlaştığı dönemler vardır Bu dönemler şöyledir


Yetiştirme Dönemi Tohum Ekim tarihi

Erken Sonbahar Ağustos

Geç Sonbahar Eylül'ün ilk yarısı

Tek Mahsul Ekim ayının ikinci yarısı

Erken İlkbahar Aralık ayının ikinci yarısı

Orta İlkbahar Ocak ve Şubat

Geç İlkbahar Mart'tan itibaren Mayıs ortalarına kadar,


FİDE YETİŞTİRELİM


Başarılı yetiştiriciliğin en önemli şartlarından biride kaliteli fide yetiştirmektir Kaliteli fide iyi bir fide harcı, iyi bir bakım ve fide yetiştirme ortamı ile temin edilir Geleneksel olarak fide harcı iyi yanmış çiftlik gübresi toprak ve kum karışımından hazırlanır Çiftlik gübresi en az üç ay önce temin edilmeli iyice yanmış olmalı ve bitkiye zararlı maddeleri ihtiva etmemelidir


YA FİDE YADA DOĞRUDAN EKİM


Tohum ekimi ya doğrudan seraya yada torbalara yapılır Eğer torbalara yapılacaksa önce torbalar harç ile doldurulur tohum ekim harcı domates harcına çok benzer Son yıllarda harç yerine torf kullanımı yaygınlaşmıştır


Harç veya torf ile doldurulan torbanın ortasına bir adet tohum ekilir ve üzeri 1 cm harç ile örtülür Ilk su verilir Çimlenme ile birlikte ilk hakiki yaprakları oluşturan fidelerin torbaları bulunduğu yerde seyreltilerek yeterli havalanma sağlanır Fide büyüme devresinde bitki koruma tedbirlerinin ihmal edilmemesi gerekir


Eğer direkt seraya ekim yapılacaksa; uygun toprak hazırlığından sonra açılan çukurlara önce bir avuç harç veya torf konur ve üzerine tohum ekilir


FİDE NASIL DİKİLİR?


Dikimden önce toprak tahlillerine dayalı olarak temel gübreleme yapılır Dikim için hafif kumlu topraklarda sera düz olarak hazırlanır Diğer topraklarda ise dikim sırtlara yapılmalıdır Bu tatbikat büyümenin her safhasında görülen toprak hastalıklarına karşı önemli bir kültürel tedbirdir


HASTALIKLARA DİKKAT


Hıyar diğer sebzeler içinde hastalıklara karşı en hassas olanıdır Toprak hastalıkları problem ise tedbir alınması gerekir Bu amaç için en pratik ve ucuz yol seraların solarizasyonu dediğimiz işlemdir


FİDE 3-5 YAPRAKLI OLUNCA


Sonbahar ve tek mahsul dönemlerinde sera boş olduğu için fideler üç hakiki yapraklı olunca, ilkbaharda ise 4-5 yapraklı devrede seraya dikilir


SIRALAR KUZEY-GÜNEY OLMALI


Dikim istikameti kuzey-güney yönünde olmalıdır Dikim mesafeleri çift sıra dikim sisteminde çift sıralar arası 100 cm, sıra arası 50 cm, sıra, üzeri de tek mahsulde 50 cm, sonbahar ve ilkbahar dönemlerinde 45 cm dir


ASKIYA ALALIM


Serada hıyar mutlaka askıya alınmalıdır Böylece;


- Bütün bakım işleri kolaylaşır,


- Bitkiler arasında hava hareketi sağlanır,


- Hastalık ve zararlı kontrolü kolaylaşır,


- Verim ve kalite yükselir


Bitki sıralarına paralel yerden 10-15 cm yüksekten ve 200 cm yüksekten 2 sıra tel çekilir


Her bitki ayrı ayrı iki tel arasına çekilen ipe sardırılır


BUDAMA NASIL?


Budama yine yaprak, sürgün, sülük ve erkek çiçek toplaması şeklinde yapılır


TOZLANMAYA YARDIM


Yine bildiğimiz gibi tozlanma ve döllenmeye yardımcı olmak için 4 dekar seraya 5000-10000 arılık bir arı ailesi gereklidir


Ancak partenokarp (çekirdeksiz) çeşitler için tozlanma ve döllenme gerekmediği için arı ailesine ihtiyaç yoktur


VERİM


Meyvalar normal çeşit iriliğine gelince hasat edilir Hasat gecikmemelidir Verim çeşitlere göre değişmekle birlikte 10-20 ton/da arasındadır


ÖRTÜALTI KAVUN YETİŞTİRİCİLİĞE


Kavun bitkisi ılık, sıcak, güneşli bir hava istemektedir Kavunlarda gündüz sıcaklığı 20-25°C, gece sıcaklığı 18°C dolaylarında olmalıdır


EN İYİ TOPRAK


Derin, iyi havalanabilen, besin maddelerince zengin kumlu-tınlı veya tınlı-kumlu toprakları tercih etmeliyiz Soğuk ve ağır killi topraklarda yapraklar sararır, gövdeler çürür ve bitkiler ölürler, kavun tohumlarının iyi bir çimlenme gösterebilmesi için uygun ortam sıcaklığı 25-30°C dir toprak sıcaklığı ise asgari 15°C olmalıdır


YÜKSEK NİSBİ NEM İSTER


Serada kavunların yetiştirme devresinde nisbi nem bakımından istekleri, gece % 80 gündüz ise % 50-65 dolayındadır Hiçbir zaman nisbi nemi % 40'ın altına düşürmemek gerekir


GENELDE İLKBAHAR ÜRETİMİ YAPILIR


Kavun üretimi genel olarak ikinci mahsul yetiştiriciliği şeklinde yani ilkbahar sezonunda yapılır İlkbahar sezonun da kavun yetiştirmede en uygun tohum ekimi zamanı 15 Aralık-7 Ocak tarihleri olarak tespit edilmiştir Bu tarih serada bı3lunan 1 mahsül durumuna göre erkene veya ileriye alınabilir Bildiğiniz gibi kavun gelişebilmesi için yüksek bir toprak sıcaklığı istediğinden erken ekim çok büyük avantaj sağlamamaktadır Seraya dikim zamanıda yine 1 mahsule bağlı olarak 15 Ocak-15 Şubat arasında değişir


FİDE NASIL YETİŞTİRİLİR?


- Fide yetiştirmesi hıyara çok benzemektedir


Fide harcı yeteri kadar su-hava ve besin maddesini ihtiva etmelidir Yine çiftlik gübresi, toprak ve kum karışımından hazırlanır veya torf kullanılır


TORBALARA EKİM


Kavun tohumları daha önceden hazırlanmış olan plastik torbalara derine kaçmamak kaydıyla, yüzlek olarak ekilirler Hafifçe sulanır ve üzeri polietilen örtüyle örtülür, çıkış başladıktan sonra bu örtü kaldırılır, eğer imkan var ise fidelikte yetiştirilen bu fide torbalarının üzerine alçak tünel tesis edilebilir, bu tesis hem gelişmeye yardımcı olur hem de dondan koruma için bir önlemdir


Toprak yüzüne çıkan bitkilerin ihtiyaç durumuna göre sulama ve diğer gerekli bakım işlemleri yapılır


SERAYA FİDE DİKİMİ


Kavun dikilecek sera bir önceki mahsul serayı terlettikten sonra dekara 6-8 ton çiftlik gübresi serilerek güzelce sürülür, eğer toprakta hastalık amilleri varsa gerekli ilaçlamâ yapılır, zira şu anda serada yetiştirilen mevcut kavun çeşitlerinin toprak hastalıklarına karşı mukavemeti yoktur


TEMEL GÜBRELEME ŞART


1 sürümden sonra toprak analiz raporlârı esas olmak üzere taban gübrelemesi yapılır Eğer ortalama bir değer vermek gerekirse dekara 10 kg azot, 20-25 kg fosfor, 20-25 kg potas sağlayacak şekilde gübre verilir, 2 sürüm yapılır, toprak tesviye edilir


MASURA SIRTINA DİKİM YAPILIR


Sürülüp tesviye yapılan seraya 50x50x100 cm dikim sistemine göre masuralar hazırlanır Hazırlanan masuralar üzerine 50 cm aralıklarla dikim çukurları açılır, açılan bu çukurlara ilaçlı suya batırılan fide, torbalarından çıkartılıp, yerine konur ve can suyu verilir


SULAMA ÖNEMLİDİR


Kavunda dar ve geniş aralara verilen birinci sudan sonraki sulama önem arz eder İkinci sulamayı yapabilmek için bitki mutlak su ihtiyacı belirtileri göstermediği taktirde meyvelerin yumurta büyüklüğüne kadar gelmesini beklemek gerekir Bu sulamayı zamanında yapabildikten sonra daha sonraki sulamalar bitki ve toprak durumuda gözönünde bulundurularak 5-7 gün arasında değişir


SULAMA SUYU İLE GÜBRE


Toprak hazırlığında da anlatıldığı gibi temel gübreye ilave olarak bitki gelişme durumu gözönünde bulundurularak 5 kg Azot'ta sulamalarla birlikte toprağa verilir Eğer imkan varsa meyvelerin irileşmeğe başladığı dönemde çiftlik gübresi şerbet şeklinde bitkilere verilir


ÇAPA YAPILIR


Birinci salamadan sonra toprak tava gelince dar ve geniş aralara düz bir çapa yapılır, birinci çapalamadan sonra yine toprak tav durumuna göre arıklama çapası yapılır Bundan sonraki çapalama eğer mümkün olursa, bitki ipe alınıncaya kadar ot çapasıdır