|
Prof. Dr. Sinsi
|
Açık Saha Fidanlık Tesislerinde Büyüklük - Şekil Verim Kapasiteleri Ve Rotasyon Planları
Açık Saha Fidanlık Tesisleri - Şekil Verim Kapasiteleri - Rotasyon Planları
AÇIK SAHA FİDANLIK TESİSLERİNDE BÜYÜKLÜK, ŞEKİL, VERİM KAPASİTELERİ VE ROTASYON PLANLARI
Tesis edilecek fidanlığın büyüklüğü, mevcut koşullara göre önceden isabetli bir şekilde kararlaştırılmalıdır Bilâhare sahanın küçük tutulduğu anlaşılırsa genişleme olanağı bulunmayan durumlarda, ilerde problemler ortaya çıkabilir Aksine, olanaklar düşünülmeden çok geniş tutulmuş bir fidanlık sahası da verimli arazinin bir kısmının boş kalmasına neden olur
Bu itibarla ilk planda saha büyüklüğünün isabetle tesbiti tesiste önem taşır Tesis edilecek fidanlığın büyüklüğünde;
1 Başta parasel olmak üzere eldeki imkanlar,
2 Civar pazarın büyüklüğü yani halihazır ve gelecekte pazarlanması öngörülen fidan miktarı,
3 Yetiştirilecek türler,
4 Fidanlığın esas alacağı yetiştirme tekniği yani uygulanacak yöntemler veuygulanacak rotasyon sistemleri,
5 Fidanların fıdalıkta kalacağı süre ve dolayısıyla satış yaşı,etkili olur
Yetiştirilecek türler olarak iğneyapraklı ve yapraklı ağaç fidanları, ağaççık ve çalı formunda süs bitkileri, çiçek yetiştirme amaçlarına göre fidanlık büyüklükleri değiştiği gibi, yetiştirilecek türler olarak da tek tek gelişme hızları, habitüsleri (morfolojik görünümleri) ve yetiştirme amaçlarına da bağlı olarak değişir
Fidanlıkta uygulanması öngörülen yetiştirme tekniği fidanlığın büyüklüğüne etki yapar dedik Nitekim yetiştireceğimiz fidanları ekim fidanı veya yalnız kök kesimine tabi tutulmuş fidan veya repikaj görmüş fidan olarak hatta topraklı veya tüplü fidan olarak yetiştireceğimize göre de bu büyüklük değişir Kaldı ki tesbit edilen ayni yöntemde örneğin kaplı fidan yetiştirmeyi öngören teknikte istenen veya ekonomik bulunan kap büyüklükleri de alan büyüklüğüne büyük ölçüde etkiler
Fidanların fidanlıkta kalacağı süre yani satış yaşlan da fidanlık büyüklüğüne etki yapar dedik Bu konuda yavaş büyüyen türlerin yetiştirildiği fidanlıklarla yaşlı fidan satışları öngörülen fidanlıklar, büyük alanda çalışmak mecburiyetindedirler Örneğin bir yaşında satılan bir Ligustrum, Çin kavağı, Keçi söğüdü veya bir Salkım söğüdü, fidanlık parsellerini bir üretim devresi için, daha doğrusu bir vejetasyon devresi işgal ederken, asgari 8-10 yaşında satılan bir Göknar ise gene bir üretim devresi için fidanlık sahasını en az 8-10 yıl işgal edecek ve bunun için en az 8-10 misli daha geniş yetiştirme sahasına ihtiyaç olacaktır
Şüphesiz fidanlık sahasının verimliliği yani iklim ve toprak koşullan, gübreleme olanaklan ve fidanlıktaki çalışma entansitesi de, fıdanlann fidanlıktaki kalış süresini uzatıp kısaltabileceği dolayısıyle saha büyüklüğünü etkileyebileceği açıktır
Muhakkak ki çok çeşitli tür ve nitelikte fidan yetiştirilecek fidanlıklarda bu konuda bazı ölçüler vermek mümkün olamayacaktır Bu durumlarda gerekli fidanlık büyüklüğü, bu hususlar tek tek ele alınarak saptanabilir
Ancak kaba bir fikir vermek üzere Doğu Almanya literatüründe fidanlığın genel alanını saptarken yıllık fidan üretimine göre fidanlık alanının büyüklüğü için şu ölçüler verilmektedir:
Yılda 100000 adet çeşitli yaşta şaşırtılmış iğneyapraklı fidan üretimi için ortalama 10 hektar,
Gene yılda 100000 adet çeşitli yaşta yapraklı fidan üretimi için 28 hektar, veya yılda 2yaşında şaşırtılmış 100000 adet fidan üretmek için, 05 hektar Gene yılda 1 yaşında şaşırtılmamış 100000 adet fidan üretimi için 006-008 hektar, fidanlık sahasına ihtiyaç olacağı hesaplanmaktadır Ancak burada ayrca dinlendirme ve yeşil gübreleme de sözkonusu olacağı dikkate alınmalıdır
iş tek türe irca edilirse, hesaplamalar daha sağlıklı yapılabilir Örneğin Göknar fidanı yetiştirmek amacıyla bir fidanlık kuruluşu öngörülmesi halinde Önce fidanı ne boyda satacağız bu tesbit edilir Bilfarz 150 m boyda olmak üzere park, bahçe, çevre düzenleme ve yılbaşı ağacı olarak çeşitli amaçlarla pazarlanmak üzere üretmeyi öngörüyorsak ve çevremizde yaptığımız tesbitte fidanların bu boya 10 yaşında ulaştıkları saptanmış ise ve bu nitelikte her yıl 5000 fidan satacağımızı esas aldığımızda:
Bunun için Göknar fidanları 3 yıl ekim yastıklarında, 3yıl 1 repikaj, 4 yıl da 2 repikajda kaldığı ve 1 repikajda 050x060 m, 2 repikajda 120x120 m aralık ve mesafelerle dikimleri esas alındığını kabul edilirse Bu takdirde 1 (1/0), 2 (2/0) ve 3 (3/0) yaşında 3 ekim parseli, 4 (3/1), 5 (3/2) ve 6 (3/3) yaşında 3 adet 1 repikaj parseli, 7 (3/3/1), 8 (3/3/2), 9 (3/3/3) velO (3/3/4) yaşında olmak üzere 4 adet de 2 repikaj parseline ihtiyaç bulunacaktır 1 repikaj parselinde repikaj 04x06 m, 2 repikaj parselinde de 12x12 m aralık ve mesafelerle repikaj yapılacağına göre 1 repikaj parsellerinin herbiri, 04x06x5000 fidan hesabıyla ve biri dinlenme parseli olmak üzere 1 repikajda 4 parsele gereksinim olacağına göre 01200x4=04800 hektar alana ihtiyaç olacaktır 2 repikaj parsellerinin herbiri de 12x12x5000 fidan hesabıyla 07200x5=36000 halık bir sahayı gerektirecektir Ekim sahası da pratikte benimsenen ölçü olarak repikaj parselinin 1/10'u şeklinde kabul edilirse, bu da her bir ekim parseli için 00120 hesabiyle 00120x3=00360 ha olacaktır Böylece ekim ve repikaj parsellerinin toplamı 04800+3,6000+00360=41160 ha tutacaktır Buna fidanlar % 10 zayiat vereceği hesabiyle önceden % 10 kadar daha fazla yetiştirileceği düşünülürse saha 41160+0,4116=4,5276 haya ulaşacaktır Buna ayrıca yastık, parsel ara ve ana yollar ve çeşitli tesisler olarak % 25'de ilave hesabıyla kabaca 45276+1,1319=56596 hektar bir toplam fidanlık alanına ihtiyaç olacak demektir Ancak bu saha ihtiyacına tesisten 10 yıl sonra ulaşılacaktır, tik yıllarda bu sahanın pek azı Göknar fidanı yetiştirmeye tahsis edilecektir Yılda 5000 adet boylu Göknar fidanı satan böyle bir fidanlığın halihazır kamu fidanlıkları fiaüarına göre (1998 sonu) yıllık fidan satışı gayrisafi 75 milyar TL'lık bir meblağa ulaşabilir
|