Avrupa Tarihi

Zaman ilerledikçe, çeşitli ideolojilerin yayılması için de savaşlar yapılmıştır İslamiyet; ilk dönemlerde savaşla bir çok yere yayılmışsa da bir sömürge statüsüne ulaşmamış, bilakis yerli halkı korumaya ve onları kalkındırmaya çalışmış, zamanla yerli halk devlet ve dinle kaynaşarak yönetime ortak bile olmuştur

Sanayi devrimi modern anlamda ilk sömürge sisteminin ortaya çıkmasına neden olmuştur Çünkü, fabrikalar için hammadde, insan gücü ve Pazar ihtiyacı ortaya çıkmıştır Bundan dolayı batı geri kalan bütün dünyayı aralarında paylaşmış, kısa sürede Asya, Afrika ve Amerika kıtaları batının bahçesine dönüşmüş ve Osmanlı da bu dalgadan nasibini alarak yıkılmıştır Bütün bu olaylar da l Dünya savaşına neden olmuştur

Yüzyılımızı geldiğimizde dengeler değişmiş ve tabiki sömürünü şeklinin de değişmesine gerekmiştir Bu sefer sömürü daha değişik alanlarda ortaya çıkmıştır İnsanlar serbest bırakılmıştır Ancak, piyasada üretilen mallara Pazar ihtiyacı doğmuştur Bu nedenle Avrupanın dışındaki ülkelerin bir tüketici yığını haline getirilmesi tertiplenmiş ve bu plan uygulamaya konulmuştur

Buraya kadar hep sömürünün görünen ve maddi boyutu üzerinde durduk Bir de batının sinsice düşündüğü bir diğer sömürü alanı varki, o da kültür alanı olmuştur Çünkü kültür alanında yapılacak bir sömürü, o ülkelerin beyinlerini de köle haline getirecek ve onların gözleri Avrupa�dan başkasını görmeyecek, aşağılık kompleksi ve batı hayranlığı alacaktır Yani o ülkelerin insanlarının batıya karşı kendilerini savunacak reflekslerden yoksun kalacaklardır

Başka bir sömürü çeşidi de strajik konum ve hammadda kaynakları nedeniyle emperyal devletlerin mutlaka kontrol etmeleri gereken devletler vardır Örneğin, Ortaasya ve sıcak denizlere inmek isteyen Rusya�nın Afganistan�ı almak istemesi, ABD�nin Orta Asya�ya egemen olmak ve bölge enerji kaynaklarını almak için Afganistan�a ihtiyaç duyması, Ortadoğu�yu kontrol etmek isteyen bir Amerikan�ın Türkiye ve İsrail�e ihtiyaç duyması gibi

SÖMÜRÜ ÇEŞİTLERİ

Bildiğimizi gibi çağımız modern bir çağdır! Bu çağdaki sömürgecilik de daha çağdaş olması gerekmektedir Biz bu bölümde günümüz sömürge çeşitlerini de anlatacağız ama önce daha önceki sömürü çeşitlerine kısaca bir göz atalım

a) Tam Sömürge: En çok uygulanan sömürü çeşididir Büyük devletlerin kendi emperyalist çıkarları çevresinde, doğrudan bir bölgeyi işgal ederek kaynaklarını sömürmesidir

Avrupa�nın birinci dönem Afrika�yı sömürmesi, İngilizlerin Hindistan�ı, Hollandalıların Endonezya�yı, Fransızların Cezayir�i ve Avrupalıların Amerika�yı sömürmesidir

Batılılar sömürdükleri bu devlete yaşama hakkı bile neredeyse tanımamışlardır Fakat çağımıza geldiğimizde sömürgecilik yeni boyutlar kazanmış ve bunlara görünüşte bağımsızlık vermiştir Özellikle 2 dünya savaşından sonra bütün sömürge devletleri görünüşte bağımsız olmuştur

b) Yarı Sömürge: Buna kısaca mandaterlik de denilebilir Mandater devletler, aslında emperyalist devletlerin eski sömürgeleri olup yapı değiştirmiş ve yumuşatılmış bir şeklidir

Emperyalistler, terk ettikleri manda ve himaye adıyla daha az masraflı sömürge yolunu bulmuşlardır Mandacılığın gerekçesi de bu ülke insanların kendi kendilerini yönetemedikleri, bu nedenle onların adına onları yönettiklerini iddia etmektedirler Kurtuluş savaşı sırasında da ülkemizde tartışılan mandacılık görüşü, M Kemal ve arkadaşlarının şiddetle karşı çıkması üzerine uygulanmamıştır

Mandaterliğe alınan devletin yöneticileri ya yerli işbirlikçilerinden ya da genel valiler tarafından yönetilir Bu genel valiler merkezden gönderilen yöneticilerdir Buna İngilizlerin Yeni Zelanda ve Avusturalya�da uyguladığı yönetim örnek gösterilebilir

c) Özerk Devletler: Günümüzde çok yaygın bir şekilde uygulanmakta olduğundan bir çok kişi tarafından sömürge olarak kabul etmemektedir Ama biz sömürgeciliği başka ulusların bir başka ulusu yönetmesi ve kaynaklarına el koyması şeklinde düşünürsek bu yönetim şekli de sömürgeciliğin başka bir boyutudur Örneğin Rusya�daki Çeçen, Tataristan, Yakutistan vs gibi özerk cumhuriyetler bunlara örnek olabilir

Fakat yayılan milliyetçilik dalgaları bu sömürü çeşidini de yavaş yavaş yok etmektedir Uluslar bilinçlendikçe aslında bunun da bir sömürge olduğunu anlamaya başladılar ve bağımsızlık mücadalelerine giriştiler Buna örnek olarak da Yugoslavya�nın dağılmasını gösterebiliriz Yugoslavya, özerk cumhuriyetlerden oluşmuştu Fakat bunlar sonunda yavaş yavaş bağımsızlığını elde etmeye başladılar

Bu sömürü çeşidini uygulayan Rusya, Çin ve Hindistan gibi devletlerin bünyelerinde gittikçe artan bir huzursuzluk baş göstermektedir Bu huzursuzluğu oluşturan sebepler kaldırılamadan, reformlara gidilmekte, fakat sorunlar ortadan kaldırılmadığından bu reformlar bir anlam ifade etmemektedir

SÖMÜRÜNÜN KALDIRILMASI

Gerçi sömürgeciliğin kaldırıldığı yok ama bugün emperyalist devletler bunu kaldırdıklarını idida etmektedirler Aslında kalkan sadece sömürünün şeklidir Başka hiçbir şey değil

Sömürünün şeklini değiştirmesi, Fransız ihtilaliyle birlikte ele alsak (Emperyalistler böyle diyo) Fransızların kendisi bu ihtilalden sonra sömürgeciliği şiddetle sürdürmüşlerdir

Sömürgeciliğin Fransız ihtilalinin sonunda gelişen milliyetçilik akımının sonucunda milletlerin uyanarak bağımsızlık mücadelesine girişmesinin sonucunda sömürgeciliğin kaldırılmasına giden yol başlamış oldu

Sömürgeciliğin kaldırılmasına yol açan diğer bir gelişme de Amerikan�ın bağımsızlık savaşıdır Amerikan bağımsızlık savaşı emperyalizme karşı sömürge ülkelerin ilk bağımsızlık savaşıdır Amerikan�nın yayınladığı insan hakları beyannamesi bütün sömürge uluslara örnek olmuştur Fakat ne acıdır ki geçmişinde sömürülmüş olan ve sömürgeciliğe karış da ilk mücadeleyi başlatan devlet olan Amerika, bu gün en büyük sömürü imparatorluğunu kurmuştur