Arap-İsrail Savaşları

Savaşın Sonuçları


(1) Ürdün kesiminden yapılacak Arap ordularının taarruzu ile ikiye bölünmeye uygun olan İsrail sınırı düzeltilmiş; Süveyş kanalına kadar olan toprakları ele geçirmekle, İsrail'in iç hat manevra olanakları çoğalmıştır


(2) İsrail sınırlarının Arap Devletleri aleyhine daha da genişlemesi, hem Filistin Mültecileri Sorunu'nun çözümlenmesini bekleyen kitleyi çoğaltmış ve hem de Arap halkının kin duygularını artırmıştır


(3) Arap ordularının, teşkilatlanmış ve modern silahlarla donatılmış İsrail ordusu karşısındaki yenilgisi, Arap devletleri arasındaki işbirliği zorunluluğunun doğmasına sebep olmuştur


(4) Arap ülkeleri, genişleyen İsrail sınırının kendi topraklarına da dayanacağı endişesiyle, mümkün gördüğü bütün olanak ve kuvvetlerini Mısır veya Suriye emrine vermiştir


(5) İsrail'in, ihtiyacı olan silahları Amerika Birleşik Dev-letleri'nden sağlaması; Arapları, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği ile daha sıkı iş birliğine sevk etmiştir Bu da, Orta Doğu'da Sovyetler Birliği'nin yerleşmesi sonucunu doğurmuştur


(6) Arap ülkelerine malzeme gönderilmesi ve personelinin eğitilmesini sağlamak amacıyla Orta Doğu'ya yerleşen Rusların Akdeniz'de kurduğu deniz üsleri, NATO ve Türkiye için hayati önem taşıyan Akdeniz egemenliğini hissedilir derecede etkilemiştir (558)


Çıkarımlar


(1) Araplar arasında ülkü birliği oluşmamıştı


(2) İsrail'de ise, milli şuur teşekkül etmiş; herkes, bu savaşın kaybı halinde İsrail'in yok olacağına inanmıştı


(3) Araplar arasındaki din ve rejim farkı, aynı türden bir kitle olmalarını engelliyordu


(4) İsrail'in ise böyle bir problemi yoktu


(5) Krallık, şeyhlik ve parlamenter düzen ile yönetilen Arap devletleri arasında, ortak davada çok gerekli olan karşılıklı güven gereği gibi sağlanamamıştır


(6) Araplar, ortak düşmana kesin darbeyi vurmayı sağlayacak işbirliği fikrinden yoksundu Ortak bir başkomutan yoktu Suriye, taarruz edip üzerine asker çekecek yerde beklemeyi tercih etmiş; Ürdün ise, Kudüs civarında oyalanmıştı Böylece İsrail önce Mısır'ı yenilgiye uğratmış ve sonra da buna seyirci kalan Ürdün ve Suriye'ye yönelmiştir


(7) İsrail, büyük tehlikelere rağmen, siklet merkezi yerinde mümkün olduğu kadar kuvvetli bulunma prensibine uymuş; yurt içini korumak için sadece 12 uçağım bırakmak cesaretini göstermiştir


(8) İsrail'in küçük bir ülke olması, sefer görevini alan personelin çok kısa zamanda birliklerine katılma olanağını veriyordu Bu olanak alınan tedbirlerle daha da çoğaltılmış; 72 saat içinde, birliklerin seferberliğinin tamamlanması ve harekete hazır duruma getirilmesi mümkün olabilmiştir


1973 Arap İsrail Savaşları


Savaş Öncesi Siyasi Durum


1967 Arap İsrail Savaşı'ndan sonra ümitlerini; BM toplantılarına ve ABD-Rus görüşmelerine bağlamış olan Araplar, sorunun sürüncemede kaldığını anlamışlar ve ümitsizliğe düşmüşlerdir

Bu gelişmeler ve geçmişte yapılan hatalar, işgal edilen Arap topraklarının kurtarılması için tek yolun, Topyekün mücadele olduğu görüşünde birleşmelerine yol açmıştır Başta Mısır, Suriye ve Ürdün olmak üzere Araplar bu düşünce altında Askeri hazırlıklarını artırmaya başladılar


Askeri Hazırlıklar


1967 Savaşından yenilerek ve toprak kaybedilerek çıkan Mısır, Ürdün ve Suriye savaştan sonra aldıkları silah ve gereçler ile ordularını yeniden donattılar ve teşkilatlandırdılar İsrail'de aynı dönem içinde, ABD ve Fransa'dan aldığı modern silah ve teçhizat yanında bunların bir kısmını kendi imkanlarıyla imalata başladı Mısır, kanalı geçme güçlükleri sebebiyle sulardan geçme eğitimlerine ağırlık veriyordu İsrail ise, Kanalın hemen doğusunda 1967 yılından beri güçlendirdiği "BAR LEV HATTI" ile bu kesimde oyalama muharebeleriyle gereken zamanı kazanacağını ve bu süre içinde Suriye-Lübnan kesimindeki Arap ordularına taarruz ederek bunları süratle savaş dışı bırakacağını ümit ediyordu Mısır ile Suriye arasındaki uzaklığın 300 km oluşu ve Mısır-İsrail arasında Kanal ile çölün bulunuşu İsrail'e iç hat manevrasını uygulama olanağını veriyordu İsrail; Golan Tepeleri, Ürdün Nehri batı yakası, Gazze Şeridi ve Şarm El Şeyh üzerindeki isteklerinden ödün vermiyordu Bunun üzerine barış çabalarından ümidini kesen Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat ile Suriye Devlet Başkam Esat, l Nisan 1973'de buluşarak İsrail'e karşı uygulanacak askeri harekatın planları hakkında görüş birliği sağladılar Mısır ve Suriye savaş hazırlıklarını gizleyebilmek için, 1973 sonbahar tatbikatlarının çapını büyük tuttular ve tatbikat maskesi altında birliklerin yığınaklarını tamamladılar, seferberlik ilan etmeden ihtiyatlarım silah altına aldılar

Mısır ve Suriye'de bulunan Sovyet askeri görevlilerinin ve ailelerinin havayolu ile tahliyesinden şüphelenen İsrail, 6 Ekim 1973 saat 0300'de İsrail Silahlı Kuvvetlerini alarma geçirdi


Tarafların Kuvveti ve Harekatın Cereyan Tarzı


6 Ekim 1973'te, Kara Kuvvetleri personel mevcudu, Mısır'ın 325 000, Suriye'nin 112 000 olmak üzere 473 000 iken; İsrail'in barış mevcudu 105 000 idi Ancak, İsrail etkin seferberlik sistemiyle 48-72 saat zarfında personel mevcudunu 300 000'e çıkardı Bu savaş, hukuken Mısır, Suriye ve İsrail arasında cereyan etti Lübnan ve Ürdün savaşa hukuken katılmaktan kaçındılar Ancak bu savaşta tüm Arap ülkeleri tam bir dayanışma içinde Mısır ve Suriye'ye mali, siyasi ve askeri yardımda bulundular

Mısır ve Suriye orduları, İsrail'in en büyük bayramını kutladığı gün (Yom Kippur), yani 6 Ekim 1973 günü saat 14:00'de taarruza Suriye Cephesi'ndeki taarruzları Golan mevzii derinliklerinde durduran ve iç hat harekatı yapan İsrail, önceliği Suriye Cephesi'ne verdi ve 9 Ekim sabahı Golan Cephesi'nde 11 Tugay toplayarak karşı taarruza geçti 22 Ekim 1973'de İsrail, Hermon Dağı'nın en hakim yeri olan 2201 Rakımlı tepe bölgesini ele geçirdi ve Suriye topraklannda 20 Km derinlik, 40 Km genişlikteki araziyi işgal etti

Sina Cephesi'nde kanalı geçmeye muvaffak olan Mısır l ve 2 nci orduları, BAR-LEV savunma hattını ele geçirdiler ve Kanalın 10-15 km kadar doğusuna ilerlediler 14 Ekim günü 5 piyade tümeni, l mekanize tümen ve dört zırhlı tugay (70 000 personel, 700 tank) ile İsrail'in ikinci savunma mevzilerine taarruza geçtiler Ancak, Suriye Cephesi'nde durumu lehine çevirmeye başaran ve 4 zırhlı tugayını Sina Cephesi'ne kaydıran İsrail, kısa sürede bu cephede de durum üstünlüğü sağlamaya muvaffak oldu 16 Ekim 1973'de Sina Cephesi'nde genel karşı taarruza geçen İsrail, 18/19 Ekim gecesi Süveyş Kanalı batısına 2 tugay kadar kuvveti geçirmeyi başardı Mısır, İsrail taarruzlarını İsmailiye-Kahire yolunun 5 Km kadar doğusunda durdurabildi

BM 'in 22 Ekim ve 24 Ekim tarihli Ateşkes kararlarına uymayan İsrail, 26 Ekim günü Barış Gücünün gelmesiyle ateşkese uydu Bunda SSCB 'nin bölgeye tek taraflı kuvvet gönderme kararlılığı da etkili oldu Ateşkes kararı yürürlüğe girdiğinde, Mısır 3 ncü ordusuna mensup 20 000 kişi ile 200 tanktan müteşekkil birliklerinin Anavatanları ile bağlantısı kesilmiş bulunuyordu Bu savaş sonunda Mısır 500, Suriye 500, Irak 120 tank, İsrail ise 600 tank kaybetmiştir Savaş sırasında Mısır- Suriye kuvvetleri 8500, İsrail ise 6000 kayıp verdi


Yom Kippur Savaşı İsrail'i; askeri, diplomatik ve ekonomik alanlarda ABD'ye eskisinden daha bağımlı kıldı Savaşın hemen ardından başlayan, başını Suudi Arabistan'ın çektiği ve İsrail'i destekleyen ülkeleri hedef alan petrol ambargosu Mart 1974'e kadar sürdü Ambargo sonucu petrol fiyatları yükselirken, dünya çapında benzin sıkıntısı başgösterdi


Arap-İsrail Savaşlarının Sonuçları:


Kökü tarihin derinliklerine inen ve yaklaşık 3500 yıllık bir geçmişe sahip bulunan Arap-İsrail Sorunu; 1850 yıllık bir aradan sonra, 1917 yılından itibaren tekrar başlamış ve 1948 yılında İsrail Devleti'nin kurulmasıyla şiddetlenmiştir Taraflar amaçlarını gerçekleştirmek için Milli Güç Unsurlarını her alanda ve fırsatta kullanmışlarsa da; bu konuda verilen 4 savaş dahi kesin sonuç almalarına yetmemiştir Keza Mısır'ın ABD 'nin yanında yer alması ve Camp David Antlaşmaları dahi soruna kesin ve kalıcı çözüm getirememiştir

Sorunun halihazır ve gelecekteki muhtemel gelişmesi ve objektif bir değerlendirme yapabilmek için; tekrar amaç kavramına bakmakta yarar görülmektedir İsrail için amaç tahakkuk etmiş olup, tespit edilen amaç doğrultusunda İsrail Devleti kurulmuş, bekası için gerekli şartlar önemli ölçüde sağlanmıştır Araplar ise; başlangıçta tespit edilen amaçları gerçekleştirememişlerdir Diğer bir ifade ile İsrail Devleti'nin kurulmasını engelleyememişler ve bekasının devamlılığını sağlayan şartları ortadan kaldıramamışlardır



alıntı