|
Prof. Dr. Sinsi
|
Braunschweig Bombardımanı 15 Ekim 1944
İstatislikler 15 Ekim 1944'de
Kent merkezinde bulunan yapı stilleri
1944'de şehir merkezinde ortalama 2 800 çeşit evler vardı, bunlar çeşitli yüzyıllarda ve böylece çeşitli stillerde yapılan yapılardı
E Hundertmark 1941'de bu listeyi yaptı[34]:
Architekturstil %
Gotik 6,7
Erken rönesans 4,2
belirlenemeyen stiller 11,1
Rönesans 8,7
Barok 24,9
Rokoko 11,5
Klasisizm 10,7
Klasisizm sonrası 2,5
Gründer- ve savaş öncesi zamanı 19,2
Şimdiki zaman [= 1941] 0,5
Hasar gören binalar
Sıkı bir şekilde inşa edilen şehir merkezi ortalama 800 tane olan ahşap evleri ile bir görünüm sunuyordu, bunlardan bir kaçı orta çağ mimarisine aitti Ayrıca taş yapılardan oluşan binalar'da vardı, bunlar 17 ve 18 yüzyılda yapılan yapılardı İç içe olan sokaklar ve iç içe olan binalar çabuk yanabillecek olan ahşap evlerden oluşuyrdu ve bu fırsatı kaçırmayan İngilizler belirli bir taktik ile şehirin bu kısmını alev fırtınasına soktu Bu yangın yayılar sonra bütün şehiri hapis etti Öncelikle infilâk bombaların atılmasıyla ve sonrasında atılan yangın bombaları ile, küçük çaplı çabuk yayılan bir yangın oluştu Bu yangın büyüdü ve şiddetlendi ve böylece yangınların bir biriyle birleşmesi sonucu 2½ gün süren bir alev fırtınası oluştu Bu alev fırtınası şehir merkezini komple büyük bir hasara uğrattı ve bazı yapıların yıkılmasına sebep oldu
Çeşitli medeni yapılar, anıtlar ve mahaller bu olay sonrasında yok oldu
25 Ocak 1945'te Braunschweig'ın başsavcısı Otto Georg Thierack Nazi Almanyasının adalet bakanına bir rapor gönderdi ve bu mektupta şunları söylüyordu:
„Das Gesicht der alten Stadt Braunschweig ist aber völlig verändert […] Die Fachwerkhäuser die in manchen Straßen und Gassen den Eindruck einer mittelalterlichen Stadt aufrechterhalten hatten, sind reihenweise abgebrannt“[35]
„Eski Braunschweig kenti'nin yüzü ama komple değisti […] Bazı sokaklarda bulunan ve orta çağ'ın intıbasını yansıtan ahşap evler tamamen yandı“
Braunschweiger Dom, Kraliyet Hava Kuvvetleri'nin saldırısı olduğu gece hedef noktası olmasına rağmen bombalardan ve yangından herangibi bir hasar görmedi
Olay'ın olduğu gece önemli şehir- ve çeşitli mimari eserlerde büyük bir hasar gördü ya da bombaların ve yangının şiddetinden hasar alıp komple yıkıldı
Saldırını bitişinden ortalama dokuz saat sonra İngiliz bir keşif uçağı saat 11:40'da şehirin üzerinden uçtu, bu uçuşun sebepi yapılan hasarı rapor etmekti Bilâkis yangınlardan dolayı oluşan duman bulutları çok az şey görünmesine sebep oldu[36] Olaya şahit olan birisi hatta şöyle dedi:" O günü hava aydınlanmadı, büyük bir dumanlardan oluşan bulut güneşi karartı"[37]
17 Ekim gününün akşam saatlerinde büyük alevler söndürüle bildi ama küçüp çaplı alevlerin söndürülmesi ile beraber söndürme işleri üç gün uzadı ve böylece 20 Ekim gününe kadar sürdü O zamanın nüfusuna göre 80000 kişi ( bu oranda ortalam bütün Braunschweig nüfusun 53,3% yapıyordu ) bu saldırı sonucu meskensiz kalmasına sebep oldu[27]
Hasarlar o kadar yüceydi ki, halk ve uzmanlar bunu Köln'e yapılan "Operation Millennium" 'daki gibi bin tane bombardıman tarafından yapılan bir saldırı olarak nitelendirdi[38][39] Ama bu tahmin Birleşik Krallık'ın askeri arşivlerini açmasıyla geri çevrildi O gece 233 tane bombardımanın olduğu netice kazandı
Ölü, yaralı ve kayıp sayıları
15 Ekim tarihinide olan saldırının tam olarak ölü sayısı bilinmiyor Bazı eski kaynaklar bunun 484 ve 640 kişi olarak dille getiriyor 101 kişinin kayıp olduğu söylendi ve yaralıların sayısı 1258 kişi olarak deniyor [35] Tarih bilimcileri bugünki tarihe dayanarak ölü sayısının bu saldırı sonucu 1000 kişinin üzerinde olduğundan şüpheleniyorlar[13]
Bu rakamların bu kadar düşük seviyede olmasının belirli birçok sebepi vardı Braunschweig şehiri doğrudan Magdeburg ve Berlin yönüne giden uçuş rotasında bulunuyordu [40], ayrıca önemli silahlanma tesislerinin bulunduğu Salzgitter (Hermann-Göring-Werke) ve Fallersleben (Volkswagen-Werk) şehirin yakınında bulunuyordu Böylece Braunschweig halkı çeşitli birçok alarmlar sayesinde böyle saldırı anındaki yapıcakları şeyleri billiyorlardı 1939 ve 1945 arasında 2040 kere şehir ikaz edilmiştir ve 620 kere sirenler çalınmışdır[41] Geçmişde yapılan birçok tatbikat ve bir tehlike sezildiğinde yapılan alarmla sayesınde halk o anda ne yapacağının billinci altındaydı 1943 yıllın ortasına kadar şehir büyük bombardımanlardan ve böylece ağır bir hasardan korunmuş oldu Ama bu devam eden savaş sırasında zamana kalmış bir şey oldğu için şehire 1943'den sonra ikazlar yapılmışdır Diğer bir neden ise şehirde bulunan birçok hava saldırısına karşı güçlü olan sığınakların bulunması Bu sığınaklar özellikle şehirin merkezinde bulunuyordu
Kraliyet Hava Kuvvetleri bu saldırı sonucunda bir Lancester'ını kaybetmişdir[25] Diğer bir uçak saldırı sonucu o kadar büyük bir hasar aldı ki, pilot uçuş ekibinin uçaktan atlamasını istedi Üç kişi bu istek sonucu uçaktan atladı ve esarete uğradı Yinede pilot uçağı o hasara nazaran üs'e kadar uçura bildi
Braunschweig'daki sığınaklar
Braunschweig kent'i diğer Alman şehirlerine nazaran daha çok sığınaklara sahiptdi[43] Bu sığınaklar ayrıca büyük ve moderndi Sığınaklar büyük olduğu halde savaş sırasında tıklım tıklım doluyorlardı
Faaliyete giren Braunschweig itfaiyeleri ve şehir dışından gelen itfaiyeler
Çeşitli tahminlere göre bombalamanın olduğu gece ve altı gün sonrasında alevleri söndürmek için ortalama 4500 itfaiyecinin görev başında olduğu tahmin ediliyor[27] Ayrıca diğer şehrilerdende itfaiyeciler geldi bunlar arasında Blankenburg, Celle, Gifhorn, Hannover, Helmstedt, Hildesheim, Peine, Salzgitter, Wernigerode ve Wolfenbüttel itfaiye ekipleri vardı Söndürme ekiplerinin arasında ayrıca gönüllü çalışanda oldu
Neticeler
Nazi basınında çıkan haberler
O gece bille Naziler bu fırsatı kaçırmayıp saldırıda ölen insanlari ve mağdurları yapılan topyekün savaşı için kullandı Çeşitli duygu sömürüleri ve insanlari doldurarak halkı düşmanlardan nefret kapıp savaşa katılmaları istendi Saldırıdan bir ertesi gün yani 16 Ekim'de şehir hala yanarken Braunschweig'ın yerli gazetesi „Braunschweiger Tageszeitung“ attığı bir manşetle dikkatleri üstüne çekti Bu manşet Naziler tarafından attıldı Manşet'in başlığı:„ Rakipin şeytanca siması“ olarak nitelendirildi 19 Ekim'de saldırı sonucu ölenlerin sayısı 405 kişi olarak söylendi ve 20 Ekim'de bir liste hazırlanıp bu saldırıda ölenlerin adları bir liste halinde kamoyuna sunuldu Liste'de 344 kişinin isimi bulunuyordu Ekim ayının 22'sinde yani yapılan opersayondan bir hafta sonra Braunschweig katedralinde bir anı düzenlendi Ayrıca Schlossplatz'dada ölenler için tören yapıldı Ölenler özellikle yapılan bir mezarlıkta gömüldü Mezarlığın adı Braunschweiger Hauptfriedhof'du
O gece ayrıca yeni büyük bir saldırı yapıldı şehire Bu hava saldırısı Amerika Birleşik Devletleri Ordusu Hava Kuvvetleri tarafından yapıldı Bombardıman B-17 Flying Fortress uçakları tarafından düzenlendi Kente en son saldırı 31 Mart 1945'de düzenlendi Bu saldırı 392 US Bomber Group tarafından yapıldı Saldırı özellikle bugünki Braunschweig merkezi gar'ın bulunduğu yere düzenlendi
Wehrmachts raporu
Oberkommando der Wehrmacht tarafından çıkarılan Wehrmacht raporunda Braunschweig'ın adı sadece bir kere geçiyor
… In der vergangenen Nacht warfen die Briten wahllos eine große Zahl von Spreng- und Brandbomben auf Wohngebiete der Städte Duisburg und Braunschweig Tilsit, Hamburg und Berlin waren das Ziel weiterer nächtlicher Bombenangriffe …[46]
„…Geçen akşam İngilizler rasgele infilâk ve yangın bombalarını Braunschweig ve Duisburg kentlerinin mesken bölgelerine attılar Tilsit, Hamburg ve Berlin diğer günlerde geceleri hedef haline geldi…“
Saldırı sonucu oluşan hasar ve ölenler hakkında bir bilgi verilmemiştir
15 Ekim 1944'de Bomber Command günlüğündeki rapor
Kraliyet Hava Kuvvetleri Bomber Command'ın günlüğünde 15 Ekim Braunschweig saldırısı hakkında şu yazı kayıt edilmiştir:
“RAF Bomber Command Campaign Diary October 1944 14/15 October 1944: […] Not only could Bomber Command dispatch more than 2,000 sorties to Duisburg in less than 24 hours, but there was still effort to spare for No 5 Group to attack Brunswick with 233 Lancasters and 7 Mosquitos The various diversions and fighter support operations laid on by Bomber Command were so successful that only 1 Lancaster was lost from this raid Bomber Command had attempted to destroy Brunswick 4 times so far in 1944 and No 5 Group finally achieved that aim on this night, using their own marking methods It was Brunswick’s worst raid of the war and the old centre was completely destroyed A local report says ‘the whole town, even the smaller districts, was particularly hard hit’ It was estimated by the local officials that 1,000 bombers had carried out the raid”[47]
"Kraliyet Hava Kuvvetleri Bomber Command'ın 14/15 Ekim 1944'deki günlüğünden: […]Bomber Command sadece 24 saatde içinde 2000 tane hareket Duisburg'a düzenlemedi, 5 Bombardıman grubu ayrıca 233 tane Lancaster'le ve 7 Mosquitos ile Braunschweig'a bir saldırı düzenledi Çeşitli yanıltma manevraları ve Bomber Command tarafından gönderilen avcı destekleme operasyonları ile hareket baya başarılıydı, saldırı sonucu sadece bir tane Lancaster kaybedilmiştir Bomber Command 1944 senesinde dört kere Braunschweig'a saldırı amaçlamıştır ama Beşinci Bombardıman Grubu bu amacına bu gece ulaştı, saldırıda kendi işaretleme tekniği ile Bu Braunschweig'ın en büyük hasar gördüğü hava saldırısıdır bu savaş sürecinde ve eski şehir merkezi büyük bir hasar gördü Belirli mevziî raporlarda bütün şehirin ve hatta küçük mahallelerin büyük hasar gördüğü belirtiliyor Şehirdeki memurlar bu saldırının 1000 tane bombardıman tarafından yapıldığını tahmin ediyor"
Bu metindende belli oluyor ki RAF Bomber Command hava saldırısından kısa bir süre sonra şehire verdiği büyük hasardan haberdardı
Oluşan hasarın istatislikleri
Nüfus ve ölü sayısı
İkinci Dünya Savaşı başlamadan önce Braunschweig'ın nüfusu 202284'dü, savaşın sonunda bu sayı %26,03 düşüp şehirde yaşıyanların sayısı 149641 kişi oldu O zamanın raporlarına göre savaşın sonuçlarından ölenlerin sayısı 2905'di, bunların 1286'si yabancı uyruklu insanlardı[48], yani %44,3 Genelde insanlar bombardıman sonucu ya da bombaları etkisiz hale getrimeye çalışırken patlama sonucu öldüler Yabancılar genelde savaş sonucu esir düşmüş, zorla çalıştırılan ya da toplama kamplarından getirilen işçilerdi İsçiler genelde Arbeitsamt'ın yakınlarında oturuyordu ( Arbeitsamt Türkiye'de İş Kurumu olarak adlandırılır ) 1944'de yaklaşık 51000 yabancı yaşıyordu bu yörede Yabancılar silahlanma tesislerinde çalışıyorlardı, Büssing, MIAG ve NIMO gibilerinden[49] Bu grub içersinde ölü sayısının bu kadar yüksek olmasının bir nedeni bu insanların sığınaklara girmesinin yasak olması Bugünki raporlara göre 3500 yabancının öldüğü yönünde
Hasar gören binalar ve diğer yapılar
1940 ve 1945 arası Braunschweig kenti 42 kez RAF ve USAAF tarafından saldırıya uğradı Bu 42 saldırı çeşitli kategorilere sınıflandırılıyor 10 kez şehir hafif, 8 kez orta ve 10 kez ağır bombalanmıştır Ayrıca kent 12 kez bir tane bombardıman uçağı tarafından bombalandı Saldırılar geceli ve gündüzlü organize edilmiş bir şekilde yapılıyordu[50]
Hasar gören binaların hakkinda o zamanlar doğru bilgiler verildi Bir raporda kent'de bulunan savcı 15 Ekim 1944 hakkında bu bilgileri vermiştir: 15776 ev alev fırtınasını ve bombardımanın etkisiyle hasar görmüştür 3600 bina komple hasar görüp yıkıldı, 2000 bina ağır hasar gördü, 1800 bina orta şekilde hasar gördü ve 1400 ev hafif hasar görmüştür[35] Savaşın bitmesinden yedi ay sonra binaların sadece %20'si hasar görmedi, bunların %25'i komple hasar görüp yıkıldı ve %55'i kısmen hasar gördü 1943'den önce Braunschweig'da taktiksel bombardımandan önce 15897 tane bina bulunuyordu, bunların sadece 2834'ü yani ortalama %18'i hasar görmemiş olarak raporlarda belirtiliyor Şehirde 59826 tane ev daire vardı ve sadece 11153 tane daire yani %19'u hasar görmeden savaşı atlattı Savaşın sonuna doğru şehirde yaşayanların %80'ı evsiz kaldı Şehirde bulunan kültürel yapıların %60'ı hasar görüp yıkıldı Şehirin endüstriel yapıları %50 hasar görüp yıkıldı
Toplam oluşan hasarın derecesi
Braunschweig kentinin merkezi savaşın sonunda %90 hasar gördü, toplam bütün şehir ise %42 dolayında hasar görmüştür Toplam enkaz miktarı 3670500 m³ [51] olarak sonuçlandı ve böylece Braunschweig en çok savaş sonucu hasar gören şehirler arasına girdi
Savaş'dan sonra
Şehirin yeniden yapılışı
7 Haziran 1946'da Braunschweig'da enkaz kaldırma çalışmaları resmi bir şekilde başladı[52] Bu çalışmalar 17 sene sürdü ve 1963'de şehir resmi şekilde bu çalışmaların bittiğini ilan etti Bu ilana nazaran ama hala senelerce küçük çaplı çalışmalar devam etti 15 sene savaşın bitmesinden sonra yani haziran ayının 1959 senesinde şehirin yöresinde bulunan kör bombalar ortadan kaldırıldı[53] Yinede onca sene sonra hala bugün'de çeşitli büyüklükte ve özelikte şehirin içinde ve yan semtlerinde kör bombalar bulunuyor Mesela şehir merkezinde eski Schlosspark'ın yakınlarında bir tane 7 haziran 2005 senesinde patlamamış bir uçak bombası bulundu Bombayı imha etmek için bombanın bulunduğu yerden 10000 insan tahliye edildi
1950 ve 1960'lı senelerinde şehir hızlı bir şekilde yeniden yapılandırıldı Bunun birçok sebepi vardi, mesela halk için acilen yeni oturma ve ev imkânları gerekiyordu, ulaşımın yeninden kolayca sağlanması gerekiyordu ve şehir ekonomisi yeniden canlanması gerekiyordu Şehirin merkezi savaşdan sonra bir enkaz yığınına dönüşmüşdü ve böylece yeni mimarlar şanslarını değerlendirerek yeni, modern ve otomobillerin ulaşımını kolayca sağlayan yapılar imar etti Yinede imar konusunda mimarlar Braunschweig okulunun (Braunschweiger Schule) prensiplerine ve okulun önemli hocaları ve kurucuları olan Friedrich Wilhelm Kraemer, Walter Henn ve Dieter Oesterlen prensiplerine uydu Yinede bu yapılanma sonucu bazı yerlerde yeni hasarların oluşmasına neden oldu Ortaçağ karakteri taşıyan şehir merkezinde bulunan binalar yıktırıldı ve eski kentin yeniden ayni halde yapılanması görmemezlikten gelindi Hasar gören binalar yeniden tamir edilip kullanılacağına çabuk yıktırıldı ve ulaşım konusunda özellikle otomobillerin ulaşımı için yollara önem verildi
Böylece şehir ikinci kez yok edildi Ayrıca kültürel yapılarda barış zamanındada yıkıldı Birçok ortaçağ, barok ve klasisizm şeklindeki yapılar yıktırıldı ve böylece ordaki halk mutabakatını bir yönden kaybetmiş oldu Bu nedenle bu konu hakkında birçok tartışmalar oldu En önemli yıkılan yapı Braunschweig'da 1960 senesinde yıkılan Braunschweiger Schloss oldu ( Braunschweig sarayı )
Ama yine de yeniden yapılanmada yıkılan binaların eski halinde yeniden aynı yere yapılmasıda devam ediyor Mesela Alte Waage eski halinde yine inşaa edildi Ayrıca Braunschweiger Schlossunda ön tarafı 2005-2007 seneleri arasında yeniden eski halinde inşaa edildi
|