Polonya Yahudilerinin Zaman Çizelgesi

**Prof. Dr. Sinsi** · 07-26-2012

Polonya Yahudilerinin Zaman Çizelgesi Nedir - Polonya Yahudileri Tarihi - Polonya Yahudileri - Polonya Yahudileri Konu Özeti

Polonya Yahudileri'nin zaman çizelgesi aşağıdaki gibidir

960 - İspanya Yahudisi tüccar İbrahim ibn Yakup (Abraham ben Yakov) Polonya ziyaretinin ardından ülke ile ilgili ilk bilgileri sundu

Orta Avrupa'da Yahudi tüccarlar aktif haldeydi

I

Mieszko üzerinde İbranice harfler bulunan demir paralar bastı (kimine göre bu paralar III

Mieszko zamanında basıldı)

1264 - Polonya Prensi Boleslaus "Polonya Yahudileri Genel Özgürlük Sözleşmesi" olarak da bilinen Kaliç Yönetmeliğini yürürlüğe soktu

1343 - III

Kazimierz, Batı Avrupa'nın zulmünden kaçan Yahudileri Polonya'ya davet etti

Yahudiler Batı Avrupa'dan (İngiltere, Fransa, Almanya ve İspanya) topluca kovulmalarının ardından Lehistan-Litvanya Birliği'nde mülteciler için ayrılmış topraklara yerleştirildiler

Jagiellon Hanedanlığı döneminde Polonya Avrupa'nın en kalabalık Yahudi nüfusuna ev sahipliği yaptı

1348-1349'da gerçekleşen Büyük Veba Salgını nedeniyle Yahudilerin suçlandığı Avrupa'da Polonya kraliyeti Yahudilere güvenlik ve dini özgürlük sundu

Veba salgını Polonya'yı diğer Avrupa ülkeleri gibi ağır etkilemedi; Yahudilerin buraya göçü önemli ölçüde insan gücü ve yetenek getirdi

Yahudi nüfusundaki en büyük artış 18

yy'da gerçekleşip Yahudi nüfusu toplam nüfusun %7'sini oluşturdu

1500 - İspanya ve Portekiz'den kovulan Yahudilerin bazıları ve Almanya'dan kovulan Yahudilerin çoğu Polonya'ya taşındı

16

yy'ın ortalarında dünyadaki Yahudilerin %80'inden fazlası Polonya'da yaşıyordu,[1] ve bu oran birkaç asır boyunca bozulmadı

1501 - Kral Alexander Jagiellon Yahudileri Litvanya Büyük Dükalığı'na tekrar kabul etti

1525 - Kral I

Zygmunt tarafından Yahudilik'i terk etmek zorunda bırakılmadan ilk defa bir Yahudi şövalyeliğe atandı

1534 - Kral I

Zygmunt, Yahudilerin özel kıyafet giyme zorunluluğunu kaldırdı

1540-1620 - Mizrahiler Osmanlı İmparatorluğu'ndan Polonya'ya göç etti

1547 - İlk İbranice basın yapan Yahudi basımevi Lublin'de açıldı

1567 - Polonya'da ilk yeşiva açıldı

1580-1764 - Lehistan-Litvanya Birliği'ne bağlı Lublin'de Dört Ülke Konseyi (Va'ad Arba' Aratzot) ilk defa toplandı

Yahudi cemaatlerinden gelen 70 delegenin oluşturduğu kurulda vergilendirme ve Yahudi cemaati için önemli olan diğer konular tartışıldı

1623 - İlk defa bir Yahudi Rejimi (Va'ad) Litvanya Büyük Dükalığı için toplandı

1632 - Kral IV

Wladislaw antisemit kitap ve basımları yasakladı

1633 - Poznań'daki Yahudilere şehirdeki Yahudi çeyreğine Hristiyanların girme yasağı hakkı tanındı

1648 - Yahudi nüfusu 450,000 kişiyle toplam nüfusun %4

5'ini oluşturdu

Bohemya'da 40,000 ve Moravia'da 25,000 Yahudi vardı

Dünyadaki Yahudi nüfusu 750,000'di

1648-1655 - Ukrayna'lı Kazak Bohdan Khmelnytsky liderliğinde başlatılan ayaklanmayla Yahudilerden ve Polonya'nın szlachta sınıfından yaklaşık 65,000'er kişi öldürüldü

Yahudi nüfusundan 100,000 kişi eksildi

"Tufan" olarak bilinen tarihi olaylarda Polonya nüfusunun %40'ını yitirdi

[2]

1750 - Yahudi nüfusu 750,000 kişiyle toplam ülke nüfusunun %8'ine ulaştı

Dünyada 1,200,000 Yahudi vardı

1759 - Jacob Frank'in takipçileri Polonya szlachta sınıfına katıldılar

1772-1795 - Ülke Rusya, Prusya ve Avusturya arasında bölüştürüldü

Yahudilere tanınan eski ayrıcalıklar kaldırıldı

1831 - Yahudi militan birlikleri Varşova'yı savunmak içun Ruslara karşı savaştı

1860 - 1864 Yahudiler Polonya milli hareketine katılıp Ocak Ayaklanması'nda aktif rol aldılar

1862 - Rusya kontrolündeki bölgede Yahudilere eşit haklar tanındı

Yahudilerin girmesi yasak olan şehirlerde bu yasak kaldırıldı

1880 - Dünyada 7

7 milyon Yahudi vardı, bunların %90'ı Avrupa'da (genelde Doğu Avrupa) yaşamaktaydı

Eskiden Polonya'ya ait olan topraklarda 3

5 milyon Yahudi bulunmaktaydı

1897 - İlk Rus nüfus sayımına göre 5,2 milyon Yahudi ayrıca Pale'de 4,9 milyon Yahudi vardı

Polonya Krallığı'nda ise toplam nüfusun %14'ünü oluşturan 1,3 milyon Yahudi bulunmaktaydı

1921 - Riga'da Polonya ile Rusya arasında barış imzalandı

İki ülkedeki vatandaşlara kendi ülkesini seçme hakkı tanındı

Özellikle Rusya'da çalışması yasak olan yüz binlerce Yahudi Polonya'ya taşındı

1924 - Polonya'da toplam nüfusun %10,5'ini oluşturan 2

989

000 Yahudi vardı

Yahudi gençler liselerde öğrenci nüfusunun %23'ünü, üniversitelerde ise %26'sını oluşturuyordu

1930 - Dünyadaki 15 milyon Yahudinin çoğu ABD (4

000

000), Polonya (3

500

000 - toplam nüfusun %11'i), Sovyetler Birliği (2

700

000 - toplam nüfusun %2'si), Romanya (1

000

000 - toplam nüfusun %6'sı) ve Filistin'de (175

000 - toplam nüfusun %17'si) yaşıyordu

1933-1939 - Almaya'dan göç etmeye çalışan Yahudilere ABD ve İngiltere dahil hemen hemen bütün ülkeler kapılarını kapadı

Çoğu Yahudi Polonya'ya geçici mülteci olarak yerleşti

1939-1945 - Holokost

1946 - Kielce pogromu

1948 - Holokost'tan kurtulan on binlerce Yahudi İsrail'e ve ABD'ye göç etti

1964 - İkinci Vatikan Konsili Yahudi-Hristiyan ilişkileri açısından bir dönüm noktası oluşturdu

1968 - Polonya'da Komünist rejimin desteklediği anti-Siyonizm kampanyaları başladı

Ülkede geri kalan Yahudiler de göç etmeye zorlandı

1970'lerin ortalarından bugüne - Yidiş kültürü ve Avrupa Yahudilerinin folklörü olan Klezmer müziği tekrar canlandı

[3][4]

1989'dan günümüze - Başta Varşova, Kraków, Gdańsk ve Wrocław olmak üzere Yahudi cemaatleri tekrar kuruldu

2006 - Polonya'daki Yahudi nüfusu yaklaşık 25,000'dir

07-26-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Polonya Yahudilerinin Zaman Çizelgesi Polonya Yahudilerinin Zaman Çizelgesi Nedir - Polonya Yahudileri Tarihi - Polonya Yahudileri - Polonya Yahudileri Konu Özeti Polonya Yahudileri'nin zaman çizelgesi aşağıdaki gibidir 960 - İspanya Yahudisi tüccar İbrahim ibn Yakup (Abraham ben Yakov) Polonya ziyaretinin ardından ülke ile ilgili ilk bilgileri sundu Orta Avrupa'da Yahudi tüccarlar aktif haldeydi IMieszko üzerinde İbranice harfler bulunan demir paralar bastı (kimine göre bu paralar III Mieszko zamanında basıldı) 1264 - Polonya Prensi Boleslaus "Polonya Yahudileri Genel Özgürlük Sözleşmesi" olarak da bilinen Kaliç Yönetmeliğini yürürlüğe soktu 1343 - III Kazimierz, Batı Avrupa'nın zulmünden kaçan Yahudileri Polonya'ya davet etti Yahudiler Batı Avrupa'dan (İngiltere, Fransa, Almanya ve İspanya) topluca kovulmalarının ardından Lehistan-Litvanya Birliği'nde mülteciler için ayrılmış topraklara yerleştirildiler Jagiellon Hanedanlığı döneminde Polonya Avrupa'nın en kalabalık Yahudi nüfusuna ev sahipliği yaptı 1348-1349'da gerçekleşen Büyük Veba Salgını nedeniyle Yahudilerin suçlandığı Avrupa'da Polonya kraliyeti Yahudilere güvenlik ve dini özgürlük sundu Veba salgını Polonya'yı diğer Avrupa ülkeleri gibi ağır etkilemedi; Yahudilerin buraya göçü önemli ölçüde insan gücü ve yetenek getirdi Yahudi nüfusundaki en büyük artış 18yy'da gerçekleşip Yahudi nüfusu toplam nüfusun %7'sini oluşturdu 1500 - İspanya ve Portekiz'den kovulan Yahudilerin bazıları ve Almanya'dan kovulan Yahudilerin çoğu Polonya'ya taşındı 16yy'ın ortalarında dünyadaki Yahudilerin %80'inden fazlası Polonya'da yaşıyordu,[1] ve bu oran birkaç asır boyunca bozulmadı 1501 - Kral Alexander Jagiellon Yahudileri Litvanya Büyük Dükalığı'na tekrar kabul etti 1525 - Kral I Zygmunt tarafından Yahudilik'i terk etmek zorunda bırakılmadan ilk defa bir Yahudi şövalyeliğe atandı 1534 - Kral I Zygmunt, Yahudilerin özel kıyafet giyme zorunluluğunu kaldırdı 1540-1620 - Mizrahiler Osmanlı İmparatorluğu'ndan Polonya'ya göç etti 1547 - İlk İbranice basın yapan Yahudi basımevi Lublin'de açıldı 1567 - Polonya'da ilk yeşiva açıldı 1580-1764 - Lehistan-Litvanya Birliği'ne bağlı Lublin'de Dört Ülke Konseyi (Va'ad Arba' Aratzot) ilk defa toplandı Yahudi cemaatlerinden gelen 70 delegenin oluşturduğu kurulda vergilendirme ve Yahudi cemaati için önemli olan diğer konular tartışıldı 1623 - İlk defa bir Yahudi Rejimi (Va'ad) Litvanya Büyük Dükalığı için toplandı 1632 - Kral IV Wladislaw antisemit kitap ve basımları yasakladı 1633 - Poznań'daki Yahudilere şehirdeki Yahudi çeyreğine Hristiyanların girme yasağı hakkı tanındı 1648 - Yahudi nüfusu 450,000 kişiyle toplam nüfusun %45'ini oluşturdu Bohemya'da 40,000 ve Moravia'da 25,000 Yahudi vardı Dünyadaki Yahudi nüfusu 750,000'di 1648-1655 - Ukrayna'lı Kazak Bohdan Khmelnytsky liderliğinde başlatılan ayaklanmayla Yahudilerden ve Polonya'nın szlachta sınıfından yaklaşık 65,000'er kişi öldürüldü Yahudi nüfusundan 100,000 kişi eksildi "Tufan" olarak bilinen tarihi olaylarda Polonya nüfusunun %40'ını yitirdi[2] 1750 - Yahudi nüfusu 750,000 kişiyle toplam ülke nüfusunun %8'ine ulaştı Dünyada 1,200,000 Yahudi vardı 1759 - Jacob Frank'in takipçileri Polonya szlachta sınıfına katıldılar 1772-1795 - Ülke Rusya, Prusya ve Avusturya arasında bölüştürüldü Yahudilere tanınan eski ayrıcalıklar kaldırıldı 1831 - Yahudi militan birlikleri Varşova'yı savunmak içun Ruslara karşı savaştı 1860 - 1864 Yahudiler Polonya milli hareketine katılıp Ocak Ayaklanması'nda aktif rol aldılar 1862 - Rusya kontrolündeki bölgede Yahudilere eşit haklar tanındı Yahudilerin girmesi yasak olan şehirlerde bu yasak kaldırıldı 1880 - Dünyada 77 milyon Yahudi vardı, bunların %90'ı Avrupa'da (genelde Doğu Avrupa) yaşamaktaydı Eskiden Polonya'ya ait olan topraklarda 35 milyon Yahudi bulunmaktaydı 1897 - İlk Rus nüfus sayımına göre 5,2 milyon Yahudi ayrıca Pale'de 4,9 milyon Yahudi vardı Polonya Krallığı'nda ise toplam nüfusun %14'ünü oluşturan 1,3 milyon Yahudi bulunmaktaydı 1921 - Riga'da Polonya ile Rusya arasında barış imzalandı İki ülkedeki vatandaşlara kendi ülkesini seçme hakkı tanındı Özellikle Rusya'da çalışması yasak olan yüz binlerce Yahudi Polonya'ya taşındı 1924 - Polonya'da toplam nüfusun %10,5'ini oluşturan 2989000 Yahudi vardı Yahudi gençler liselerde öğrenci nüfusunun %23'ünü, üniversitelerde ise %26'sını oluşturuyordu 1930 - Dünyadaki 15 milyon Yahudinin çoğu ABD (4000000), Polonya (3500000 - toplam nüfusun %11'i), Sovyetler Birliği (2700000 - toplam nüfusun %2'si), Romanya (1000000 - toplam nüfusun %6'sı) ve Filistin'de (175000 - toplam nüfusun %17'si) yaşıyordu 1933-1939 - Almaya'dan göç etmeye çalışan Yahudilere ABD ve İngiltere dahil hemen hemen bütün ülkeler kapılarını kapadı Çoğu Yahudi Polonya'ya geçici mülteci olarak yerleşti 1939-1945 - Holokost 1946 - Kielce pogromu 1948 - Holokost'tan kurtulan on binlerce Yahudi İsrail'e ve ABD'ye göç etti 1964 - İkinci Vatikan Konsili Yahudi-Hristiyan ilişkileri açısından bir dönüm noktası oluşturdu 1968 - Polonya'da Komünist rejimin desteklediği anti-Siyonizm kampanyaları başladı Ülkede geri kalan Yahudiler de göç etmeye zorlandı 1970'lerin ortalarından bugüne - Yidiş kültürü ve Avrupa Yahudilerinin folklörü olan Klezmer müziği tekrar canlandı[3][4] 1989'dan günümüze - Başta Varşova, Kraków, Gdańsk ve Wrocław olmak üzere Yahudi cemaatleri tekrar kuruldu 2006 - Polonya'daki Yahudi nüfusu yaklaşık 25,000'dir