07-26-2012
|
#1
|
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Sultan İii. Selim’İn Tahttan İndirilip İv. Mustafa’Nın Tahta Çıkartılması 1807
Kabakçı Mustafa Ayaklanması
3 Selim dönemindeki yenilik hareketlerine karşı gerçekleştirilen kitlesel isyan (1807)
3 Selim, Devlet-i âli Osmanî'nin batı dünyası karşısındaki o eski heybetli görünümünü yitirdiğini, başta ordu olmak üzere bütün devlet organlarında büyük bir çürüme yaşandığını üzüntüyle gözlemliyordu Ordudan başlayarak bu kötü gidişe dur diyecek bazı önlemler almak istedi Bu amaçla da Batı ülkelerinden teknolojik bilgi ve eğitmen transferine girişti "Nizam-ı Cedit Ordusu" adıyla yeni ve daha disipline bir askerî birliğin temellerini attı
Yeniçeri Ocağı, bazı din adamları, illerdeki valiler ve esnafı temsil eden meslek örgütlerinin liderleri ise Selim'in başlattığı bu yenilik hareketlerini kişisel çıkarları açısından son derece tehlikeli görüyorlardı Bu güç odakları Nizam-ı Cedit geliştikçe her istediklerini yapamayacaklarını anlamışlardı Onun için hep birlikte reformlara karşı çıkmaya başladılar Vaizler camilerde halka, "Askere setre pantalon giydirip imanını sarsan, önlerine öğretmen diye frenkleri koyan padişaha
elbette Allah da yardımını çok görür" diye seslenmekteydi Yeniliğe düşman vezirlerden biri de "Efendi, şimdi ne sipahi var ne de yeniçeri! Hepsi başı şapkalı frenk oldu!" diyordu
Halk bu gibi tahrik edici sözlerle orduda yeni yeni kurulmaya çalışılan Nizam-ı Cedit birliklerine karşı alabildiğine kışkırtılıyordu Yapılan bütün yeniliklere "gâvur buluşu" deniliyor, yenilik isteyenlerin de kâfir oldukları söyleniyordu Bu sırada Ruslarla savaş başlamış ve ordu sınır boylarına gitmişti Yeniliğe karşı olan Şeyhülislam Ataullah Efendi ve Sadrazam Vekili Köse Musa Paşa'mn kışkırtmasıyla Boğaz yamakları Kabakçı Mustafa'nın başkanlığında ayaklandılar O zaman 3 Selim'e ayaklanmanın bastırılması için ordunun cepheden geri çağırılması önerildi Fakat 3 Selim, "Olmaz, sonra Rus orduları Çatalca'ya gelir" karşılığını verdi İleri gelen devlet adamlarıyla birlik olan isyancılar Pa-dişah'tan Nizam-ı Cedif in kaldırılması hakkında ferman istediler Bu istekleri, çaresiz kalan Padişah tarafından kabul edildi Andından 3 Selim'e padişahlıktan indirileceği bildirilince de "Böyle başkaldıran bir halkın padişahı ve halifesi olmaktansa, hiç olmamak daha iyidir" diyerek hükümdarlıktan çekildi Yerine, yan deli olan 4 Mustafa padişah yapıldı Sonraki günlerde ülke içinde bir insan avı başlatılarak yenilikten yana olanların büyük bölümü öldürüldü Kaçabilenler Rusçuk Ayanı Alemdar Mustafa Paşa'ya sığındılar İstanbul'da yaşanan bu toplu cinnete çok sinirlenen Alemdar Mustafa Paşa da ordusuyla İstanbul'a gelerek, başta Kabakçı Mustafa olmak üzere ayaklanmaya önayak olanları öldürttü Ancak Paşa'nın çabaları da reform planlarını kaldığı yerden sürdürmeye yetmedi
Böylelikle, devletin çürümeden kurtarılması için başlatılan ilk önemli yenileştirme hareketi, ileriyi göremeyen ve yalnızca kendi çıkarlarını düşünenler yüzünden başarısızlığa uğramış oldu
Sultan III Selim’in Tahttan İndirilip, IV Mustafa’nın Tahta Çıkartılması
1807 yılında Nizam-ı Cedid ordusunun kaldırılmasını isteyen yeniçeriler Kabakçı Mustafa'nın liderliği altında ayaklandılar III Selim Nizam-ı Cedid ordusunu dağıtmak ve 29 Mayıs 1807 tarihinde de tahttan çekilmek zorunda kaldı III Selim'in yerine geçen amca oğlu IV Mustafa III Selim'i tekrar kafese geri gönderdi 28 Temmuz 1808 tarihinde III Selim'i tekrar tahta çıkarmak amacıyla Rusçuk ayanı Alemdar Mustafa Paşa saraya yaklaşırken III Selim padişah IV Mustafa'nın emriyle boğduruldu III Selim'le onu idam etmeye gelen yeniçeriler arasında büyük bir boğuşma geçtiği bilinmektedir III Selim'in cenazesi Laleli Camii'nin avlusunda babası IIIMustafa Türbesine defnedildi
Kabakçı Mustafa İsyanı sonunda tahttan indirilen amcazadesi Sultan III Selim'in yerine, 29 Mayıs 1807 günü tahta çıktığında 28 yaşındaydı
Sultan IV Mustafa'nın şehzadeliği boyunca kendisine bir evlat gibi davranan Sultan III Selim aleyhinde isyancılarla işbirliğine girmesi ve onun öldürülmesi için emir vermesi, karakteri hakkında fikir vermektedir 14 ay süren saltanatında III Selim'in ıslahat için kurduğu Nizam-ı Cedit ortadan kaldırılmıştır
Tahta çıktığında devletin merkezi otorite ve hakimiyeti gittikçe zayıflıyor, Sultan III Selim ve Nizam-ı Cedid yandaşları yakalandıkları yerde öldürülüyordu Sultan IV Mustafa'nın tahta çıkmasını sağlayan Kabakçı Mustafa ve yandaşları devlet yönetiminde etkin rol oynuyor, kendi adamlarını önemli mevkilere getiriyorlardı
Osmanlı Devleti bu isyandan sonra yeniçerilere çok büyük tavizler verdi Ancak yeniçerilerin istekleri hiçbir zaman bitmedi Hatta Osmanlı tarihinde hiç görülmemiş bir antlaşma yapıldı Kabakçı Mustafa isyanında baş rol oynayan yeniçeri ağalarının, kendilerini sağlama almak için yaptıkları bu antlaşmaya göre, yeniçeriler devlet işlerine karışmayacak ve Osmanlı Devleti bu isyandan dolayı Yeniçeri ocağını sorumlu tutmayacaktı
Sultan III Selim taraftarları, bu karışık ortam içinde Rusçuk ayanı Alemdar Mustafa Paşa'ya sığınmışlardı Alemdar Mustafa Paşa Osmanlı-Rus savaşları sırasında büyük başarılar göstermiş ve ordu mensuplarının sempatisini kazanmıştı
|
|
|
|