Edebiyat Nedir

Vurgu


bir metini okurken veya konuşma sırasında bazı sözcüklerin, hecelerin diğer sözcük ve hecelere göre daha baskılı okunmasına veya söylenmesine vurgu denir


Vezin


vezin edebiyat’ta ölçü demektir

*hece vezni:

hece ölçüsü şiiri oluşturan dizelerdeki hece sayılarının eşit olmalı kuralına dayanan ölçüdür hece ölçüsünde dizeler iki yada daha çok parçaya bölünürdizelerin bu bölüm yerlerine durak denir duraklar sözcükleri bölmez

*aruz vezni:

aruz ölçüsü hecelerin kısa uzun (açık kapalı) olması kuralına dayanan ölçüdür ölçü, ahengi sağlayan ögelerdir

*satranç vezni:

halk şiirinde aruzun “müfteilün müfteilün müfteilün müfteilün” kalıbı

“Ben hiç vezne, kafiyeye bakmam, bu bana bir Allah vergisi, içimden gelir söylerim”- M Ş Esendal

“Divan şairlerimiz aruz vezninde pek güzel kasideler, gazeller yazmışlar”- B Felek

Makale

Bir konuyu,bir olayı,bir eseri ele alıp çeşitli özelliklerini ayrıntılarıyla inceleyen ve

onunla bir takım sonuçlara ulaşan;yahut bir görüşü,bir iddiayı belge ve kanıtlarla destekleyen yazılara makale denir

Özellikleri:

-Görüş yazının girişinde ortaya konmalıdır

-Fikir bir takım belgelerle kanıtlanmalıdır

-Nesnel olmalıdır

Eleştiri

Türü,özelliği ne olursa olsun her türlü sanat faaliyetini,sanat eserini yahut bir kişinin herhangi bir konudaki görüşlerini okuma ve inceleme sonucunda ortaya konan değerlendirmenin genel adıdır

Eleştiri:

* Öznel eleştiri

* Tarihi ve sosyolojik eleştiri

* Yazara/sanatçıya yönelik eleştiri

* Esere yönelik eleştiri

* Çözümleyici eleştiri

Deneme

Sanat,edebiyat,hayat,dünya görüşü gibi herhangi bir konuda yazarın duygu ve düşüncelerini kesin sonuçlara varmadan anlatmasıdırTek bir konuyu rahat ve akıcı bir biçimde ele alan, çoğu kez yazarının kişisel bakış açısı ve deneyimini aktaran orta uzunluktaki edebi metinlerdir Bu türün yaratıcısı 16 Yüzyıl Fansız yazarı Michel de Montaigne’dir Yazdığı metinlerin kişisel düşünce ve deneyimlerinin iletilmesine yönelik edebi parçalar olduğunu vurgulamak için deneme adını seçmiştirTürk edebiyatına deneme, diğer edebi türler gibi Tanzimat’tan sonra Batı’nın etkisiyle girdi Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Ahmet Haşim, Falih Rıfkı Atay, Yahya Kemal Beyatlı deneme türünde eserler veren önemli yazarlarımızdır Ancak deneme türünün en önemi yazarı Nurullah Ataç’tır Ataç, denemelerinde kişisel tavrını açıkça ortaya koyan, dilde yenilikçi ve titiz, üslupta akıcı bir yazardır

Mizah

* Olayların gülünç, alışılmadık ve çelişkili yönlerini yansıtarak insanı düşündürme, eğlendirme ya da güldürme sanatıdır Bu amaçla yazılan edebi eserler de mizah türü için de değerlendirilir En kaba şakadan en ince espriye kadar bütün mizah örnekleri, birbiri ile uyum içindeki olaylar arasındaki çelişkinin birdenbire ortaya çıkarılmasına dayanır Mizah gelenek ve kuralların sorgulanmasında önemli bir rol oynar İki amacı vardır, saldırma ve savunma İnsanın topluca yaşamaya başladığı dönemle birlikte mizah da otaya çıkmıştır Kentleşmeyle birlikte daha soyut ve dolaylı bir özellik kazandı

* Mizahı bedensel şiddetten ayırıp keskin dilli bir sanata dönüştüren Atinalılar olmuştur Ortaçağda kilise ve kralları alaya alan masallarıyla şenliklerde halkı eğlendiren öykü anlatıcıları jonglörler ve gezgin minstrel’le birlikte açık cinsel çağrışımları da olan yeni bir mizah türü yaygınlaştı 20 yüzyılda yeni bir mizah türü doğdu Komik öğelerin yanı sıra ürkütücü ve korkunç öğelere de yer veren kara mizah ortaya çıktı Siyasal mizah da bu dönemde önem kazandı

Anı

Kişisel yaşantının bütünü ya da belli bölümlerini ya da gözlemleri dile getirmek amacıyla yazılmış edebi metinler ya da kayıtlardır Otobiyografi ile karıştırılabilen anı, ondan dışsal olaylara verdiği önem nedeniyle ayrılırAnıda kişisel yaşam izlenimlerinin yanı sıra bu izlenimlerin dış boyutları da geniş olarak yer alır Otobiyografide yazar öncelikle kendilerini konu edinirken, anı yazarları çoğunlukla çeşitli tarihsel olaylarda rol oynamış ya da bu olayların yakın gözlemcisi olmuş kişilerdir