Eski Türk Edebiyatı

Büyük Selçuklu imparatorluğu ve Anadolu Selçuklularında resmi dil her ne kadar Farçça idiyse de Türk halkı günlük yaşamında yine kendi dilini konuşuyor ve sayıları az da olsa Türkçe eserler kaleme alıyordu Türkçe Büyük Selçuklu İmparatorluğundan çok daha önce gelişmiş bir edebiyat dili olarak yerini almıştı Fakat köklü bir geçmişe sahip Arapça ve Farsça ile boy ölçüşmek kolay değildi Ayrıca bu devletlerin kurulduğu bölgelerde hatırı sayılır derecede Arap ve Fars nüfusu vardı Bu durumda Türkçenin Verdiği mücadele de olumsuz bir etken oluyordu Buna rağmen Türk halkı kendi dilini konuşmaya ve halk edebiyatı dalında seçkin örnekler vermeye devam etti Türk aydınları ise zaman zaman yankıları günümüze kadar yansıyan tepkiler gösterdiler

Kaşgarlı Mahmut’un “Divanü Lügatti’t-Türk adlı eseri bu anlayış içinde kaleme alınmıştır Karaman oğlu Mehmet Bey’in, herkesin her yerde Türkçe konuşmasını emreden fermanı ise başka tipik bir örnektir

Anadolu Selçuklu Devleti yıkıldıktan sonra Türkçe daha büyük bir önem kazandı Daha başka bir deyimle Farsça bazı edebi ve bilimsel eserlerin dışında kullanılmaz oldu ama ne Arapça ne de Farsça etkisini hiçbir zaman kaybetmedi Anadolu Beyliklerinden biri olan Osmanlı devletinde de halkın dili ve resmi dil olarak başından itibaren Türkçe kullanıldı Esasen çok büyük bir kısmı Türk olan Osmanlı vatandaşlarının Türkçe konuşması kadar doğal bir şey olamazdı

Osmanlı Devletinin kuruluş döneminde resmi yazışmalarda, bilimsel eserlerde, edebi eserlerde ve diğer konularda çok açık, sade ve temiz bir Türkçe kullanılmıştır Ancak Arapça ve Farsça’nın etkisi hala devam ettiğinden saray ve çevresinde, medreselrde, aydınlar arasında, bazı bilimsel eserlerde ve divan edebiyatında yükselme devrinden itibaren Osmanlı Türkçesi kullanılmaya başlandı (yanlış olarak “Osmanlıca”)

Adeta saray ve aydınlar dili denilebilecek bu Türkçeye sadece Arapça ve Farsça kelimeler değil bol miktarda bu dillerin dilbilgisi kuralları da alındığından halk tarafından anlaşılmaz hale geldi


Divan Edebiyatı Arap ve Fars edebiyatından geniş ölçüde kaynaklanmakla birlikte XVIYY dan sonra kendine özgü bir ekol yarattıFuzuli, Baki ve Nedim gibi erişilmez üstadlar yetiştirdi

Divan edebiyatının yanında halk arı ve duru dilini kullanmaya devam ettiğinden halk edebiyatı da gelişmesini sürdürdü

Karacaoğlan, Pir Sultan Abdal, Dadaloğlu ve daha bir çok şairler yine erişilmez üstadlar olarak Osmanlı kültür tarihi içinde yerlerini aldı Şiirde olduğu gibi nesirde de her iki dalda güzel örnekler verildi