07-26-2012
|
#1
|
|
Prof. Dr. Sinsi
|
İnkilap Tarihi Önemli Olayları-Kronoloji
İnkilap Tarihi Önemli Olayları Hakkinda - İnkilap Tarihi Kronolojisi
İnkilap Tarihi Önemli Olayları(Kronoloji)
1839
3 Kasım Tanzimat Fermanı
1853
Osmanlı-Rus savaşı
1854
İngiltere ve Fransa savaşa katılıyor (Kırım Savaşı) Osmanlı Devletinin dış borçlanması
1856
Islahat Fermanı Paris Barış Konferansı
1865
Genç Osmanlılar Cemiyetinin Kuruluşu
1876
23 Aralık Birinci Meşrutiyet (Kanun-u Esasinin İlanı)
1877
Ayestefanos antlaşması İngiltere’nin Kıbrıs’ı alması Berlin Kongresi Ermeni konusunun büyük devletler tarafından ele alınması
1881
Muharrem Kararnamesi ile Osmanlı Devletinin mali iflası ve Duyun-u umumiye
1882
İngiltere’nin Mısır’ı işgali Üçlü ittifakın kuruluşu
1883
Von der Goltz başkanlığında Alman askeri heyetinin İstanbul’a gelişi
1885
Doğu Rumeli olayları ve Makedonya Komitesi
1888
Haydarpaşa-İzmit demiryolu imtiyazının Almanya’ya verilmesi
1889
21 Mayıs İttihat ve Terakki’nin kuruluşu
1892
Eskişehir-Konya demiryolu projesi üzerinde Alman-İngiliz rekabeti
1894
Ermeni ayaklanmalarının başlaması (Sasun isyanı) Fransız-Rus anlaşması
1895
Ermeni olayları ve Girit sorunu
1896
Ermenilerin Osmanlı Bankası baskını Girit’te ayaklanma
1897
Yunan kuvvetlerinin Girit’e çıkması, Türk- Yunan Savaşı ve İstanbul Antlaşması
1899
Bağdat demiryolu imtiyazının Almanya’ya verilmesi
1900
Hicaz demiryolu inşası
1901
Büyük devletlerin Makedonya olaylarına karışması
1904
Fransız-İngiliz Anlaşması
1906
İttihat ve Terakki’nin Selânik’te faaliyete başlaması
1907
İngiliz-Rus anlaşması
1908
23 Temmuz İkinci Meşrutiyet
17 Aralık Meclis-i Mebusan’ın toplanması
1909
13 Nisan (31 Mart) ayaklanması
23-24 Nisan Hareket Ordusu’nun İstanbul’a gelişi
27 Nisan IIAbdülhamid’in tahttan indirilişi ve V Mehmet Reşat’ın tahta çıkışı
1911
1 Ekim İtalya’nın Trablusgarp’a saldırması, Türk-İtalyan savaşı M Kemal Trablus’ta ve Binbaşı oluyor
1912
18 Ekim Balkan savaşı
1913
10 Mayıs Londra Antlaşması ile Balkan Savaşının sonu
3 Haziran İkinci Balkan Savaşı
29 Eylül İstanbul Anlaşması, Edirne Türklerde kalıyor
Ekim M Kemal Sofya Ateşemiliteri
1914
1 Ağustos Birinci Dünya Savaşı
2 Ağustos Türk-Alman ittifakı
10 Ağustos İki Alman gemisinin Çanakkale’ye sığınması (Yavuz ve Midilli)
29 Ekim Türk Donanmasının Ruslara taarruzu
1 Kasım Türkiye’nin savaşa girişi
7 Aralık Türk Ordusunun Kut’ül Amara’da İngilizleri kuşatması
27 Aralık Sarıkamış Taarruzu
1915
20 Ocak M Kemal 19 Tümen Komutanı
2-3 Şubat Süveyş Kanalı Harekatı
4 Mart İngiltere ve Fransa Boğazları Rusya’ya bırakı-yor
18 Mart Çanakkale Türk zaferi
25 Nisan İngiliz-Fransız Kuvvetlerinin Çanakkale’ye çıkartma harekatı ve kara savaşlarının başlaması
20 Mayıs İtalya’nın savaşa girmesi
27 Mayıs Ermeni Tehciri için kanun
20 Ağustos Conkbayırı Taarruzu
12 Ekim Bulgaristan’ın savaşı girmesi
10 Aralık Mustafa Kemal’in Çanakkale’den ayrılışı
1916
3 Ocak Sykes-Picot anlaşması
9 Ocak Müttefiklerin Çanakkale’yi terk edişi
19 Mart M Kemal Tuğgeneral (Mirliva) oluyor
26 Nisan Sykes-Picot anlaşması Rusya’ya bildiriyor ve Boğazlar ile Doğu Anadolu Rusya’ya bırakılıyor
27 Haziran Arap-İngiliz anlaşmaları sonunda Şerif Hüseyin Arap ayaklanmasını başlatıyor
17 Ağustos Romanya İtilaf devletleri yanında savaşa katılıyor
1917
12-16 Mart Rusya’da ihtilal ve çarın istifası
2 Nisan ABD savaş ilan ediliyor
19-21 Nisan St Jena de Maurienne antlaşması Antalya-İzmir arası İtalya’ya bırakılıyor
26 Nisan Yunanistan savaşa katılıyor
7 Kasım Bolşevikler Rusya’da iktidarı ele geçiriyorlar (Ekim İhtilali)
1918
8 Ocak Başkan Wilson’un 14 ilkesi ilan ediliyor
2 Şubat ABD Birinci Dünya Savaşına fiilen giriyor
3 Mart Osmanlı İmparatorluğu v müttefiklerinin Rusya ile Brestlitovks Antlaşması
29 Eylül Almanya savaşa devam edemiyor Bulgaristan itilaf devletleri ile antlaşma imzalıyor
14 Ekim Talat Paşa kabinesi yerine Ahmet İzzet Paşa Kabinesi kuruluyor
30 Ekim Mondros Mütarekesi
3 Kasım İngilizler Musulu işgal ediyor
13 Kasım İtilaf donanması İstanbul’da Mustafa Kemal İstanbulda
29 Kasım Milli Kongre Cemiyetinin kurulması
2 Aralık İzmir’de Müdafaa-i Hukuk-u Osmaniye Cemiyetinin kurulması
Trakya Paşaeli Heyet-i Osmaniye Cemiyetinin kuruluşu
1919
Ocak Antep, Maraş, Urfa, Adana’yı İngilizler işgal ediyor
18 Ocak Paris Barış Konferası toplanıyor
21 Ocak Adana cephesi kuruluyor
3 Mart Vilayat-ı Şarkiye Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinin Erzurum şubesinin kuruluşu
29 Nisan İtalyanlar Antalya’yı işgal ediyorlar M Kemal 9 Ordu Müfettişi atanıyor
4-11 Mayıs İtalyanlar Kuşadası, Marmaris, Bodrum yörelerini işgal ediyorlar
15 Mayıs Yunan ordusu İtilaf donanmaları koruyuculuğunda İzmir’i işgal ediyor İlk kurşun
16 Mayıs M Kemal İstanbul’dan Samsun’a hareket ediyor
19 Mayıs M Kemal Paşa Samsun’da
28 Mayıs Ayvalıkta Yunan çıkartma hareketine silahlı direniş
22 Haziran Amasya genelgesi
28 Haziran Balıkesir Kongresi
3 Temmuz M Kemal Erzurum’da
8-9 Temmuz M Kemal askerlikten istifa ediyor
23 Temmuz-7 Ağustos Erzurum Kongresi
16 Ağustos Alaşehir Kongresi
4-12 Eylül Sivas Kongresi
7 Eylül Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk cemiyetinin kuruluşu
9 Eylül Ali Fuat Paşa Umum Kuva-yı Milliye komutanı
12 Eylül Anadolu ile İstanbul arasında, M Kemal’in emri haberleşmenin kesilmesi
22 Eylül Anzavur’un Balıkesir yöresi ayaklanması
2 Ekim Damat Ferit Paşa kabinesi yerine Ali Rıza Kabinesinin Kurulması
13 Ekim Amiral Bristol’un raporu yayınlanıyor
22 Ekim Amasya mülakatı
29 Ekim Fransızlar Anteb’i işgal ediyor
1 Kasım İngilizler Maraş’ı Fransızlara devrediyor
16 Kasım Sivas’ta komutanlar toplantısı
27 Aralık M Kemal Paşa Ankara’da
29 Aralık Maraş’ta Fransızlara karşı milli direniş
1920
12 Ocak Mebuslar Meclisinin İstanbul’da toplanması
17 Ocak Urfa’da milli direniş başlıyor
28 Ocak Mebuslar Meclisi Misak-ı Milliyi kabul ediyor
11 Şubat Fransızlar Maraş’tan çekiliyor
16 Şubat Anzavur yeniden ayaklanıyor
3 Mart Ali Rıza Paşa Kabinesi çekiliyor Salih Paşa Kabinesi kuruluyor
16 Mart İngilizler İstanbul’u işgal ediyor
19 Mart M Kemal Paşa Ankara’da olağanüstü yetkilere sahip bir meclis toplamak için bir çağrıda bulunuyor
1 Nisan Antep’te bulunan Fransız kuvvetleri Türkler tarafından kuşatılıyor
2 Nisan Salih Paşa Kabinesi istifa ediyor
5 Nisan Damat Ferit Paşa Kabinesi
10 Nisan Fransızlar Urfa’yı boşaltıyor
11 Nisan Kuvay-ı Milliye aleyhine İstanbul Fetvası Mebuslar Meclisi Padişah tarafından dağıtılıyor
13 Nisan Bolu ve Düzce ayaklanmaları
18 Nisan Kuvay-ı İnzibatiye kuruluyor
19 Nisan Beypazarı ayaklanması
23 Nisan Büyük Millet Meclisi Ankara’da kuruluyor
24 Nisan M Kemal Meclis Başkanı
29 Nisan Hiyanet-i Vataniye Kanunu
30 Nisan BMMnin kuruluşu bütün dünyaya ilan ediliyor
3 Mayıs Bakanlar kurulu kuruluyor
5 Mayıs Anadolu’nun karşı Fetvası
8 Mayıs Pozantı’daki Fransız kuvvetlerini Kuvayı Milliye kuşatıyor
11 Mayıs İstanbul Harp Divanı M Kemal’i gıyaben idama mahkum ediyor
14 Mayıs Yenihan ayaklanması
24 Mayıs Padişah M Kemal hakkındaki idam kararını onaylıyor
28 Mayıs Pozantı’daki Fransız birlikleri teslim alınıyor
30 Mayıs Türk-Fransız ateşkesi
1 Haziran Amerikan Kongresi Ermeni mandasını reddediyor
9 Haziran Doğu Anadolu’da Ermenilere karşı seferberlik
14 Haziran Yozgat ayaklanması
22 Haziran Balıkesir’in Yunan ordusu tarafından işgali
2 Temmuz Bandırma, Kirmasti ve Gönen’in Yunan ordusu tarafından işgali
8 Temmuz Bursa’nın Yunanlar tarafından işgali
9 Temmuz İngilizler Batum’u boşaltıyor
18 Temmuz BMM Misak-ı Milliye yemin ediyor
21 Temmuz Yunan ordusu Tekirdağ’ı işgal ediyor
25 Temmuz Yunan ordusu Edirne’yi işgal diyor
10 Ağustos Sevr imzalanıyor
11 Eylül BMM Firariler Hakkında Kanun ve İstiklal Mahkemeleri kuruyor
30 Eylül Ermenistan’a karşı Türk ordusunun harekatı
3 Ekim Konya ayaklanması
29 Ekim Damat Ferit Paşa Kabinesi yerine Tevfik Paşa Kabinesi Kuruluyor
30 Ekim Türk ordusu Kars’ı kurtarıyor
3 Aralık Gümrü anlaşması
1921
5 Ocak Çerkes Ethem Yunanlılara sığınıyor
9-10 Ocak Birinci İnönü Zaferi
20 Ocak Teşkilat-ı Esasiye kanunu
9 Şubat Antep Fransızlara teslim oluyor
21 Şubat Londra Konferansı toplanıyor
12 Mart İstiklal Marşının Meclisteki kabulü
16 Mart Moskova Antlaşması
30 Mart-1 Nisan İkinci İnönü Zaferi
23 Nisan Milli Bayram
10 Mayıs Müdafaa-ı Hukuk Grubunun kurulması
10 Temmuz Yunan ordusunun ileri Harekatı
13 Temmuz Afyon Karahisar’ın Yunan ordusunca işgali
17 Temmuz Kütahya’nın işgali
30 Temmuz İstiklal Mahkemeleri yeniden kuruluyor
5 Ağustos Mustafa Kemal Başkomutan
7-8 Ağustos Tekalif-i Milliye Emirleri
23 Ağustos-13 Eylül Sakarya meydan savaşı
13 Ekim Kars Anlaşması
20 Ekim Ankara Antlaşması
1922
22 Mart İtilaf Devletlerinin ateşkes önerisi
26 Mart İtilaf devletlerinin barış önerisi
26 Ağustos Büyük Taarruz
30 Ağustos Dumlupınar Başkomutan Meydan Muharebesi
2 Eylül Yunan Başkomutanının esir oluşu
9 Eylül Türk ordusunun İzmir’i kurtarışı
3 Ekim Mudanya Konferansı başlıyor
11 Ekim Mudanya Mütarekesi
20 Ekim Türk Jandarması İstanbul’da
25 Kasım Edirne’de ulusal yönetim kuruluyor
1923
4 Şubat Lozan Konferansı açılıyor
17 Şubat İzmir İktisat Kongresi toplanıyor
1 Nisan BMM yeni seçimler için karar veriyor
15 Nisan TBMM dağılıyor
9 Ağustos Halk Partisinin kurulması
11 Ağustos TBMMnin açılması
23 Ağustos Lozan Muahedesinin TBMMinde tasdiki
6 Ekim Türk Ordusunun İstanbul’a girmesi
13 Ekim Ankara başkent
29 Ekim Cumhuriyetin ilanı Gazi M Kemal Cumhurbaşkanı
30 Ekim Başbakan olarak İsmet Paşa’nın göreve gelmesi
1 Kasım Fethi Okyar’ın Cumhuriyet devrinde TBMM’nin ilk başkanı seçilmesi
1924
3 Mart Şeriye ve Evkaf vekaletlerinin kaldırılması
Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Vekaletinin kaldırılması
3 Mart Hilafetin kaldırılması ve Osmanoğullarının Türkiye dışına çıkarılması Tevhid-i Tedrisat Kanunu
8 Mart Şeriat mahkemelerinin kaldırılışı
20 Nisan Yeni anayasanın kabulü
25 Nisan Türkiye ile Cemiyet-i Akvam’ın Musul konusunda anlaşması
20 Kasım İsmet Bey’in başbakanlıktan istifası
21 Kasım Fethi Bey’in yeni hükümeti kurması
4 Aralık Şehit yetimlerine İstiklal madalyası yasasının kabulü
8 Aralık Terakkiperver Cumhuriyet fırkasına Kazım Karabekir’in başkanı, Ali Fuat’ın genel sekreter olarak seçilmesi
1925
11 Şubat Şeyh Sait İsyanı
17 Şubat Aşar vergisinin kaldırılışı
2 Mart Fethi Bey’in istifası
4 Mart Takrir-i Sükun kanununun çıkarılması, 2 İstiklal mahkemesinin
kuruluşu
12 Nisan Şeyh Sait’in yakalanması
3 Haziran Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasının kapatılışı
5 Ağustos Mustafa Kemal’in Latife Hanım’dan ayrılması
24 Ağustos Mustafa Kemal’in Kastamonu gezisine çıkması
2 Eylül Tekke ve zaviyelerin, türbelerin kapatılması, dini kıyafetleri ve memurların şapka giyeceklerine dair Bakanlar Kurulu kararının yayınlanması
25 Kasım Şapka Kanunu
30 Kasım Tekke ve zaviyeler ile türbelerin kapatılmasına ve türbedarlıklar ile bazı ünvanların men ve ilgasına dair kanun
26 Aralık Milletlerarası saat ve takvimin kabulü hakkında kanun
1926
17 Şubat Medeni Kanunun kabulü (Kadının medeni haklara kavuşması, çok evliliğin yasaklanması, hukuk düzeninin çağdaşlaştırılması)
1 Mart Yeni “Türk Ceza Kanunu”nun kabulü
22 Nisan “Borçlar Kanunu”nun kabulü
1927
15-20 Ekim Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın Büyük Nutuk’unu okuması
1928
10 Nisan Anayasada değişiklikler yapılarak Türkiye Cumhuriyeti’nin laik devlet karakterinin açıklığa kavuşturulması (Anayasada mevcut “Devletin dini islamdır” hükmünün kaldırılması)
24 Nisan Milletlerarası rakamların kabulüne dair kanun
28 Mayıs Millet mekteplerinin açılması hakkında kanun Türk vatandaşlığı kanunu
8 Ağustos Gazi Mustafa Kemal’in İstanbul Sarayburnu’nda halka ilk defa yeni Türk harflerinden söz açması
1 Kasım Yeni Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Hakkında Kanun’un TBMM’den geçmesi
1929
24 Nisan İcra ve İflas Kanununun kabulü
15 Mayıs Deniz Ticaret Kanununun kabulü
1930
20 Şubat Türk Parasının Kıymetini Koruma Kanununun kabulü
3 Nisan Belediye seçimlerinde Türk kadınlarına seçme ve seçilme hakkı tanıyan kanunun kabulü
11 Haziran Cumhuriyet Merkez Bankası Kuruluşu Hakkında kanun
12 Ağustos Fethi (Okyar) Bey başkanlığında Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın kuruluşu
17 Kasım Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın kendini feshetmesi
23 Aralık Menemen’de inkilaplar aleyhine ayaklanma ve öğretmen yedeksubay Kubilay’ın şehit edilmesi
1931
26 Mart Ölçüler kanununun kabulü
12 Nisan Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti (Türk Tarih Kurumu)’nunkuruluşu
1932
19 Şubat Halkevlerinin açılması
12 Temmuz Türk Dili Tetkik Cemiyeti (Türk Dili Kurumu)’nun kurulması
1933
31 Mayıs İstanbul Darülfünunun ilgası ve İstanbul Üniversitesinin Kurulması Hakkında Kanun
20 Haziran Üniversitede İnkılap Enstitüsü’nün kurulması
4 Ekim Türk İnkılap Enstitüsünde ilk İnkılap dersinin Milli Eğitim Bakanı Yusuf Hikmet (Bayur) Bey tarafından verilmesi
26 Ekim Türk kadınlarına köy İhtiyar heyetlerine seçme ve seçilme hakkının tanınması
1934
21 Haziran Mustafa Kemal’e TBMM’nin Atatürk soyadını vermesi
3 Aralık Hangi dine mensup olursa olsun, din adamlarının mabet ve ayinler dışındaki dini kisve taşımalarının yasaklanmasına dair kanun
5 Aralık Türk kadınlarına milletvekili seçme ve seçilme hakkını tanıyan anayasa değişikliği
1936
8 Haziran İş Kanununu kabulü (Sosyal haklar ve sosyal güvenlik açısından ilk önemli adım)
20 Temmuz Montreux Boğazlar Sözleşmesinin imzalanması ve boğazların tamamen Türk hakimiyetine geçişi Türk askerinin “gayri askeri” adı verilmiş bölgelere girmesi
1937
27 Ocak Hatay’ın bağımsızlığının Milletler Cemiyetinde kabulü
11 Haziran Atatürk’ün Trabzon’dan hükümete “Bütün çiftliklerini ve mallarını millete bağışladığını” bildirmesi
25 Ekim Atatürk’ün Ankara’da son defa Cumhuriyet bayramı törenlerine katılması
1938
14 Ocak Türkiye-Irak-İran-Afganistan arasında aktedilen “Saadabat Paktı”nın TBMM’ce onaylanması
30 Mart Atatürk’ün hastalığı ile ilgili ilk resmi tebliğ
19 Mayıs Atatürk’ün son defa 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı gösterilerini izlemesi ve Hatay sorunu ile ilgili olarak -rahatsızlığına rağmen- Güney gezisine çıkması
20 Mayıs Atatürk’ün Mersin’de askeri geçit törenini izlemesi
24 Mayıs Atatürk’ün Adana’da askeri geçit törenini izlemesi
3 Temmuz Antakya’da Türk ve Fransız askeri heyetleri arasında askeri anlaşmanın imzası (Hatay’la ilgili)
5 Temmuz Türk birliklerinni coşkun sevgi gösterileri içinde Hatay’a, İskenderun’a girişi Anlaşmada öngörülen yerlerde göreve başlaması
2 Eylül Hatay Millet Meclisinin toplanması ve Tayfur Sökmen’in Devlet Başkanı seçilmesi
17 Ekim Atatürk’ün ilk defa komaya girişi
8 Kasım Atatürk’ün hastalığının ağırlaştığını bildiren raporların yeniden yayınlanmaya başlaması
10 Kasım Saat dokuzu beş geçe Atatürk’ün son nefesini vererek hayattan ayrılışı
|
|
|
|