07-26-2012
|
#1
|
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Cumhuriyetin İlanından Sonraki Yenilik Hareketleri
Cumhuriyetin İlanından Sonraki Yenilikler - cumhuriyatin ilanından sonra
Cumhuriyet'in ilanından yada Cumhuriyetten sonra yapılan yenilikler:
Siyasal Alanda Yapılan Yenilikler
Saltanatın kaldırılması ( 1 Kasım 1922)
Ankara’nın başkent olması (13 Ekim)
Cumhuriyetin ilanı (29 Ekim 1923)
Halifeliğin kaldırılması (3 Mart 1924)
Siyasi Partiler kuruldu (Cumhuriyet Halk Fırkası, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, Serbest Cumhuriyet Fırkası)
Hukuk Alanında Yapılan Yenilikler
20 Ocak 1921’de ilk anayasa Teşkilat-ı Esasiye ilan edildi
Cumhuriyetin ilanından sonra 1924 anayasası ilan edildi
17 Şubat 1926’da Medeni Kanun ilan edildi İsviçre’den alındı
- a) Birden fazla kadınla evlenme yasaklandı
- b) Mirasta ve boşanmada kadın erkek eşitliği geldi
8 Mayıs 1928’de Borçlar Kanunu –İsviçre’den
10 Mayıs 1928’de Ticaret Kanunu—Almanya’dan
1Temmuz 1928’de Ceza Kanunu – İtalya’dan alınarak ilan edildi
Eğitim ve Kültür Alanında Yapılan Yenilikler
3 Mart 1924’te Tevhid-i Tedrisat Kanunu ilan edildi Eğitim öğretim laikleştirildi Bütün okullar Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlandı Medrese ve okul ikiliğine son verildi
1Kasım 1928’de Latin alfabesi kabul edildi
15 Nisan 1931’de Türk Tarih Kurumu kuruldu
12 Temmuz 1932’de Türk Dil Kurumu kuruldu
1924’te Topkapı Sarayı müze haline getirildi Aynı yıl Etnografya Müzesi ve Güzel Sanatlar Akademisi açıldı
1933’te İstanbul Üniversitesi ve Ankara Dil Tarih Coğrafya Fakültesi açıldı
Toplumsal Alanda Yapılan Yenilikler
25 Kasım 1925’de "Şapka Kanunu" çıkarıldı
30 Kasım 1925’de tekke , zaviye ve türbeler çıkarılan bir kanunla kapatıldı
1934 çıkarılan bir kanunla din görevlilerinin dini elbiselerle ibadet yerleri dışında dolaşmaları yasaklandı En yetkili kişi hariç (Diyanet İşleri Başkanı ""gibi)
1925 Yılında Hicri ve Rumi takvimler kaldırılarak Miladi takvim kabul edildi1 Ocak 1926’dan itibaren uygulamaya geçildi
1931 Yılında bir kanunla Okka ,arşın vb yöresel ölçü birimleri yerine Kilo, metre ve litre gibi ölçü birimleri kabul edildi
1935 Yılında hafta sonu tatili Cuma’dan Pazar gününe alındı
24 Haziran 1934’te Soyadı Kanunu kabul edildi
Türk Kadınına Siyasi Haklar Verildi:
- a) 30 Nisan 1930’da belediye seçimlerinde seçmen olma hakkı,
- b) 26 Ekim 1933’te muhtar seçme ve köy ihtiyar heyetine seçilme hakkı,
- c) 5 Aralık 1934’te milletvekili seçilme ve seçme hakkı verildi
Ekonomik Alanda Yapılan Yenilikler
17 Şubat 1923'de "İzmir İktisat Kongresi" toplandı Milli ekonominin hedefleri belirlendi Yatırım yapacak şirketlere kolaylık sağlanacağı, milli bankanın kurulacağı, demiryolu yapımına önem verileceği,yerli malı kullanımı teşvik edileceği belirtilmiştir Ayrıca kongrede "Misak-ı İktisadi" (Ekonomi Andı) ilan edildi Buna göre ekonomik kararlar uygulanırken ekonomik bağımsızlığın titizlikle korunması kararlaştırıldı
Özel teşebbüsün yetersiz olmasından dolayı 1930’dan itibaren "Devletçi" bir ekonomi politikası uygulanmaya başlanmıştır
1933 yılında "İlk Beş Yıllık Kalkınma Planı" hazırlandı ve başarıyla uygulandı
Tarım Alanında Yapılan Yenilikler
Köylünün durumunu düzeltmek için Aşar (Öşür) vergisi 1925’te kaldırıldı
Ziraat Bankasının verdiği kredi artırıldı
Çiftçinin tarımda makine , iyi tohum , gübre ve ilaç kullanımı teşvik edildi
Çiftçiye damızlık hayvan, tohum, fidan , borç para verildi
1929’da "Tarım Kredi Kooperatifleri" kuruldu
Sanayii Alanında Yapılan Yenilikler
1925’te "Sanayi ve Maadin Bankası" kuruldu (Yıpranmış Osmanlı tesislerini tamir etmek için)
1927’de "Teşvik-i Sanayi Kanunu" çıkarıldı (Halk sanayiye teşvik edildi, ancak halkın gücü olmadığından "Devletçilik" politikası izlendi)
1933’te "İlk Beş Yıllık Sanayi Planı" hazırlandı
1933’te Sümerbank kuruldu
1938'de "İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı" hazırlandı Ancak 1939’da II Dünya Savaşı’nın çıkması bu planın uygulanmasına engel olmuştur
Ülkedeki madenleri aramak için 1935’te Maden Tetkik Arama Enstitüsü (MTA) kuruldu Madenleri işlemek içinde Etibank kuruldu
1939’da Türkiye’nin ilk demir çelik fabrikası olan Karabük Demir-Çelik Fabrikası kuruldu
Ticaret Alanında Yapılan Yenilikler
1924’te İş Bankası kuruldu (İş sahiplerine kredi vermek amacıyla kuruldu)
1 Temmuz 1926'da "Kabotaj Kanunu" çıkarıldı Böylece Türk karasularında yolcu ve yük taşıma hakkı yalnızca Türk gemilerine verildi Ayrıca Denizbank’ın kurulmasıyla denizcilik faaliyetleri artmıştır
Bayındırlık Alanında Yapılan Yenilikler
Demiryolları yabancı şirketlerin elinden alınarak devletleştirildi Yeni demiryolları yapıldı Cumhuriyetin ilanından 1938 yılına kadar 3360 km demiryolu yapılmıştır
Osmanlı Devleti’nden 18335 km kalan karayolu 1948 yılında 45000 km’ ye çıkmıştır
Denizcilik alanında Kabotaj Kanunu çıkarılmış ve yeni liman ve iskeleler yapılmıştır
Pek çok yeni şehir ve kasaba inşa edilerek modern bir görünüm almıştır
|
|
|
|