Türk Vatandaşı

Türkiye Cumhuriyeti Yasaları - Türk Vatandaşlığı Hakkında - Türkiye Cumhuriyeti Anayasası Tarihi



Türk vatandaşı Türkiye Cumhuriyeti'nin tabiyetinde bulunan kişidir Yürürlükteki 1982 tarihli Anayasa'nın 66 maddesine göre, "Türk Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türktür" tanımı yapılmıştır Temel olarak jus sanguinis ilkesine dayanan Türk vatandaşlığı kanununa göre, Türk vatandaşı olan ve evlilik birliği içindeki anne ve babanın çocukları Türkiye Cumhuriyeti sınırlarında veya dışında doğmasına bakılmaksızın Türk vatandaşı olur
Vatandaşlığın tanımı


Bugünkü Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda, yani 1982 Anayasası'nda vatandaşlığın tanımı 66 maddede aşağıdaki şekilde yapılmıştır


Madde 66 – Türk Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türktür Türk babanın veya Türk ananın çocuğu Türktür (Son cümle mülga: 3102001-4709/23 md) Vatandaşlık, kanunun gösterdiği şartlarla kazanılır ve ancak kanunda belirtilen hallerde kaybedilir Hiçbir Türk, vatana bağlılıkla bağdaşmayan bir eylemde bulunmadıkça vatandaşlıktan çıkarılamaz Vatandaşlıktan çıkarma ile ilgili karar ve işlemlere karşı yargı yolu kapatılamaz


Tarihi


Türkiye Cumhuriyeti'nde kullanılmış ve kullanılan anayasalara göre Türk vatandaşlığının önceki üç tanımı ise şöyledir

1921 Teşkilat-ı Esasiye Kanunu (1921 Anayasası)
İlk haliyle


Türk vatandaşlığının tanımı, 1921 Teşkilat-ı Esasiye Kanunu'nu temel alan 1924 Anayasası'nın ilk halinin 88 maddesinde iki fıkra halinde yapılmıştır:


Madde 88:- f1 Türkiye ahalisine din ve ırk farkı olmaksızın vatandaşlık itibariyle (Türk) ıtlak olunur f2 Türkiyede veya hariçte bir Türk babanın sulbünden doğan veyahut Türkiyede mütemekkin bir ecnebi babanın sulbünden Türkiyede doğup da memleket dâhilinde ikamet ve sinni rüşte vusulünde resmen Türklüğü ihtiyar eden veyahut Vatandaşlık Kanunu mucibince Türklüğe kabul olunan herkes Türktür Türklük sıfatı kanunen muayyen olan ahvalde izale edilir

1937'deki haliyle

Türk vatandaşlığının tanımı 1924 Anayasası'nın 5 değişiklikten sonraki halinde yine 88 maddede bütün olarak şu şekilde bulunur


Madde 88 - Türkiye’de din ve ırk ayırdedilmeksizin vatandaşlık bakımından herkese “Türk” denir Türkiye’de veya Türkiye dışında bir Türk babadan gelen yahut Türkiye’de yerleşmiş bir yabancı babadan Türkiye’de dünyaya gelipte memleket içinde oturan ve erginlik yaşına vardığında resmi olarak Türk vatandaşlığını isteyen yahut Vatandaşlık Kanunu gereğince Türklüğe kabul olunan herkes Türktür Türklük sıfatının kaybı kanunda yazılı hallerde olur



1961 Anayasası


27 Mayıs darbesinden sonra hazırlanan anayasada ise aşağıdaki şekilde geçmiştir


Madde 54- Türk Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türktür Türk babanın veya Türk ananın çocuğu Türktür Yabancı babadan ve Türk anadan olan çocuğun vatandaşlık durumu kanunla düzenlenir Vatandaşlık, kanunun gösterdiği şartlarla kazanılır ve ancak kanunda belirtilen hallerde kaybedilir Hiçbir Türk, vatana bağlılıkla bağdaşmıyan bir eylemde bulunmadıkça, vatandaşlıktan çıkarılamaz Vatandaşlıktan çıkarma ile ilgili karar ve işlemlere karşı yargı yolu kapatılamaz


Vatandaşlığın kazanılması ve kaybı


Vatandaşlığın kazanılması ve kaybı ile ilgili işlemler İçişleri Bakanlığı'na bağlı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenir ve belli kanunlara tabidir


Ayrıca bazı ülkeler (Almanya, Avusturya, İsveç, Norveç ve Danimarka) Türk vatandaşlarının kendi vatandaşlıklarına geçmesi için Türk vatandaşlığından vazgeçmeleri önkoşulunu getirmektedirler


Kazanılması



Bir Türk vatandaşı tarafında evlat edinilen bir çocuk evlat edinme talebinde bulunulan tarihte 18 yaşından küçükse otomatik olarak Türk olur


Zorunluluk olmamasına rağmen, yabancı bir ada sahip bazı kişiler Türk vatandaşlığına başvurduklarında biraz geleneksel olarak adlarını Türkçe bir adla (Müslüman adı olmayabilir) değiştirirler Örn Colin Kazım-Richards, Mehmet Aurelio
Kaybı



Kanunda vatandaşlığın kaybedilmesi hükmünü içeren cezalar neticesine Türk vatandaşlığı kaybedilebilir

Yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığının kaybı

Vatandaşlığa alınmanın iptali



İlgili kişi vatandaşlığa alınırken yalan beyanda bulunmuş veya bazı önemli hususları gizlemişse ve vatandaşlığa alımının üzerinden 5 yıl geçmemişse Bakanlar Kurulu kişinin vatandaşlığa alınma kararını iptal edebilir


Çok vatandaşlık


Aynı anda iki vatandaşlığa sahip olmak ve iki devletin vatandaşlık kanunundan faydalanıp bunlara tabi olmak, uluslararası hukukta vatandaşlık edinimi ile ilgili bir kural birliği olmaması sebebiyle mümkündür Türk kanunları, doğumda edinilmiş herhangi bir vatandaşlığa ve doğum yerine bakılmaksızın kökenin Türk vatandaşı bir ebeveyne dayanması neticesinde vatandaşlığın edinimine imkan tanır Türkiye'de yabancı bir çiftin çocuğu olarak doğan bir birey, ancak ebeveynlerden herhangi birinin Türk vatandaşı olması hâlinde vatandaşlık hakkı edinebilir Başka bir vatandaşlığın otomatik olarak edinimi veya kaybı Türk vatandaşlığı statüsünü etkilemez Türk kanunlarının, çift vatandaşlıkla doğan bir bireyin yetişkin olduğunda vatandaşlıklardan birini seçmesi gerektiğine dair bir öngörüsü yoktur