Şapka İçin Bombalanan Şehir: Rize

**Prof. Dr. Sinsi** · 07-26-2012

Şapka için bombalanan şehir: Rize (Mehmet SILAY )

Şapka giymek istemedikleri için üzerlerine ateş açılan Rizeliler isyan ettikleri gerekçesiyle, Hamidiye Kruvazörü'nden atılan bombaların hedefi oldu

Rize'şapka takmadıkları için 8 kişi idam edildi

Haklarında idam kararı verilen sekiz müstakbel şehit karanlık bir hapishane odasına tıkılır

Sabit Hoca gece yarısı-Nısfılleyl bütün arkadaşlarını uyandırır

“Kalkın arkadaşlar, abdest alın namaza duralım

Bir-kaç saat sonra Rabbimize kavuşacağız!”

Az sonra Allaha kavuşacaklarını bilenlerin bir müjde saadeti içinde namazlarını kılıyorlar

Saatler sonra sehpadan indirilen şehitlerin cenazeleri ailelerine verilmiyor

Rastgele açılan çukurlar içinde kumluğa gömüyorlar

Yakınları tarafından cesetler çalınmasın diye de başlarına süngülü nöbetçiler dikiliyor

Rica-minnet aylarca sürüyor

Ancak üç ay sonra ve fakat gece çıkartılıp köylerine götürülmek şartıyla cesetleri ailelerine teslim etmeye izin veriyorlar

Çürümeyen cesetler evlatları tarafından gömülü oldukları kumluktan çıkarılıyor

Kilimler sarıyor ve sırıklara takıp omuzlarına alıyorlar ve köylerine çıkarıyorlar

Üç ay geciken cenaze namazlarını kılıp hüzünle köy mezarlığına defnediyorlar

Hakimiyet-i Milliye gazetesi Rize olaylarıyla ilgili son haberlerinde de asılan şehitler için kin ve nefretini aşığa vuruyordu; “Rize’deki mürteciler de ceza-yı Sezalarını buldular

Karadeniz bölgesinin hemen her şehrinde aynı hassasiyet görülüyor

15 Aralık 1925 günü “Biz zorla şapka giymek istemiyoruz, sarığımız bize yeter!” diyerek Ulu Cami önünde toplanan halkın üzerine jandarmalar ateş açıyorlar

Uyarıya rağmen dağılmayan kalabalığın üzerine gelişi güzel ateş sonucu 17 kişi ölüyor

Bağıran-inleyen yaralılara kimse dokunamıyor

143 kişi tutuklanıyor

Olaylar üzerine düşman üzerine sefere çıkarcasına dönemin en büyük harp gemisi olan Hamidiye Kruvazörü Rize sahillerine gelip demir attı

Birinci Dünya savaşında İngilizlerin dövemediği Karadeniz sahillerini, millete zorla şapka giydirmek için Hamidiye zırhlısı gümbür gümbür bombalamaya başladı

Hamidiye zırhlısı, sivil halkın ve yerleşim alanlarının çok olduğu ve Ulu Caminin bulunduğu Bataniye yamaçlarını dövüyordu

Halk korkutulup sindirilmek isteniyordu

Yıllar sonra bu bombardıman hadisesi türkülere konu olacaktır

“Atma Hamidiye atma din kardeşiyiz

Ula şapka da giyeceğiz vergi de vereceğiz!”

Sadece bir gün içinde bu 143 kişinin yargılama işlemi bitirildi

On dört kişi 15’er yıla, yirmi iki kişi onar yıla, on dokuz kişi de beşer yıl kalebend denilen ağır hapis cezasına çarptırıldı

Geriye kalanlar ise dayak ve para ödeme gibi hafif ceza alıyorlar

İstiklal Mahkemesinin hızla verdiği kararla sekiz kişi hemen Ulu cami önünde kurulan darağacında idam edildi

Asılan sekiz kişi Ulu Cami imamı Hafız Şaban Efendi, Muhtar Yakup Çavuş, İslahiye imamı Hasan Efendi, Belediye bekçisi Kadir Ağa

Rize asliye mahkemesi Başkatibi Hafız Osman Efendi ve kardeşi avukat Hulusi beyler, merkez cami imamı Hafız Kamil, Peçelioğullarından Mehmet ve Ahmet Çavuş kardeşler, Kamburoğlu Hafız Mehmet ve Nakşi Şeyhlerinden Numan Sabit Efendi’dir

KAYNAK

07-26-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Şapka İçin Bombalanan Şehir: Rize Şapka için bombalanan şehir: Rize (Mehmet SILAY ) Şapka giymek istemedikleri için üzerlerine ateş açılan Rizeliler isyan ettikleri gerekçesiyle, Hamidiye Kruvazörü'nden atılan bombaların hedefi olduRize'şapka takmadıkları için 8 kişi idam edildi Haklarında idam kararı verilen sekiz müstakbel şehit karanlık bir hapishane odasına tıkılır Sabit Hoca gece yarısı-Nısfılleyl bütün arkadaşlarını uyandırır “Kalkın arkadaşlar, abdest alın namaza duralım Bir-kaç saat sonra Rabbimize kavuşacağız!” Az sonra Allaha kavuşacaklarını bilenlerin bir müjde saadeti içinde namazlarını kılıyorlar Saatler sonra sehpadan indirilen şehitlerin cenazeleri ailelerine verilmiyor Rastgele açılan çukurlar içinde kumluğa gömüyorlar Yakınları tarafından cesetler çalınmasın diye de başlarına süngülü nöbetçiler dikiliyor Rica-minnet aylarca sürüyor Ancak üç ay sonra ve fakat gece çıkartılıp köylerine götürülmek şartıyla cesetleri ailelerine teslim etmeye izin veriyorlar Çürümeyen cesetler evlatları tarafından gömülü oldukları kumluktan çıkarılıyor Kilimler sarıyor ve sırıklara takıp omuzlarına alıyorlar ve köylerine çıkarıyorlar Üç ay geciken cenaze namazlarını kılıp hüzünle köy mezarlığına defnediyorlar Hakimiyet-i Milliye gazetesi Rize olaylarıyla ilgili son haberlerinde de asılan şehitler için kin ve nefretini aşığa vuruyordu; “Rize’deki mürteciler de ceza-yı Sezalarını buldular Karadeniz bölgesinin hemen her şehrinde aynı hassasiyet görülüyor15 Aralık 1925 günü “Biz zorla şapka giymek istemiyoruz, sarığımız bize yeter!” diyerek Ulu Cami önünde toplanan halkın üzerine jandarmalar ateş açıyorlar Uyarıya rağmen dağılmayan kalabalığın üzerine gelişi güzel ateş sonucu 17 kişi ölüyor Bağıran-inleyen yaralılara kimse dokunamıyor 143 kişi tutuklanıyor Olaylar üzerine düşman üzerine sefere çıkarcasına dönemin en büyük harp gemisi olan Hamidiye Kruvazörü Rize sahillerine gelip demir attı Birinci Dünya savaşında İngilizlerin dövemediği Karadeniz sahillerini, millete zorla şapka giydirmek için Hamidiye zırhlısı gümbür gümbür bombalamaya başladı Hamidiye zırhlısı, sivil halkın ve yerleşim alanlarının çok olduğu ve Ulu Caminin bulunduğu Bataniye yamaçlarını dövüyordu Halk korkutulup sindirilmek isteniyordu Yıllar sonra bu bombardıman hadisesi türkülere konu olacaktır “Atma Hamidiye atma din kardeşiyiz Ula şapka da giyeceğiz vergi de vereceğiz!” Sadece bir gün içinde bu 143 kişinin yargılama işlemi bitirildi On dört kişi 15’er yıla, yirmi iki kişi onar yıla, on dokuz kişi de beşer yıl kalebend denilen ağır hapis cezasına çarptırıldı Geriye kalanlar ise dayak ve para ödeme gibi hafif ceza alıyorlar İstiklal Mahkemesinin hızla verdiği kararla sekiz kişi hemen Ulu cami önünde kurulan darağacında idam edildi Asılan sekiz kişi Ulu Cami imamı Hafız Şaban Efendi, Muhtar Yakup Çavuş, İslahiye imamı Hasan Efendi, Belediye bekçisi Kadir Ağa Rize asliye mahkemesi Başkatibi Hafız Osman Efendi ve kardeşi avukat Hulusi beyler, merkez cami imamı Hafız Kamil, Peçelioğullarından Mehmet ve Ahmet Çavuş kardeşler, Kamburoğlu Hafız Mehmet ve Nakşi Şeyhlerinden Numan Sabit Efendi’dir KAYNAK