İskandinav Mitolojisi

Thor: Thor'un simgesi şimşektir O kutsal savaş tanrısıdır Thor Odin'in oğlu ve Odin'den sonra gelen en önemli tanrıdır Odin'in sayısı belirsiz oğullarından en güçlüsü kızıl sakallı Thor'du Kendisine güç veren sihirli bir kemer takar, ellerine demir eldivenler giyer, çekicini vurmasıyla şimşekler yağdırır, arabasının tekerlekleri döndükçe, gök gürültüsü oluşurdu Kötü devlere karşı savaşan tanrıların ve insanların önderiydi Devler ülkesinde birçok savaş ve serüven yaşayan Thor'un karısı altın saçlı, hasat ve aile tanrıçası Şifti İki sihirli nesneye sahiptir bu nesnelerden biri Mjöllnir'dir Mjöllnir, adının anlamı "parçalayıcı" olan kocaman bir çekiçtir Çekici Brokk ve Eitri isimli iki cüce kardeş yapmışlardır Çekiç yapılırken Loki sinek kılığına girip cüceleri ısırarak rahatsız edince bir kaza olmuş, çekicin sapı kısalmıştır

Bu iki cüce ayrıca bu çekice birçok farklı özellik vermiştir Çekiç, Thor'un onu kolayca saklayabilmesi için küçülebilir Ayrıca bir bumerang gibi, bir düşmana atılınca düşmana tüm gücüyle çarpar ve sahibinin ellerine geri döner Thor kılık değiştireceği zaman çekici ile kendi yörüngesinde hızlıca döner Fırtınaları çekici ile kontrol eder, yağmurları onunla yağdırır Çekici ile evlilikleri ve nesneleri de kutsayabilir Ayrıca Thor'un iki tane keçisi vardır Bu keçilerden birinin adı Tanngniost (Diş Çatırdatan) diğerinin adı da Tanngrisnir (Diş Gıcırdatan)dır Bu keçilerin çektiği arabası yerde de gökte de gidebilir

Onun güçlü olmasını sağlayan bir diğer sihirli nesne de altın bir kemerdir Bu kemeri takar takmaz gücü ikiye, hatta üçe katlanır İnsanlara karşı iyidir Hemen hemen bütün hikayelerinde devlere karşı savaşır Genelde çok kabadırÇok büyük miktarlarda içki içer Kızıl sakallı ,orta yaşlı ve zekasından çok kaba kuvvetine güvenen bir tanrıdır Thor aynı zamanda Atl veya Donar olarak da bilinir Şimşek tanrısının günü İngilizcede Thursday, Almanca da Donnersdag'dır ,

Thrud: Thor'un kızıDwarf Alvis onunla evlenmek istedi ama Thor onu kandırarak güneş yükselirken toprak üstüne çıkmasını sağladı ve onu taşa dönüştürdü Troller:korkunç gözüken bir mitik, insanımsı yaratıktırİngiliz peri masallarındaki Ogreler benzeri şeytani devlerden, dağlarda yaşayan, dağa insanları kaçıran, vahşi ve daha insan benzeri yaratıklara kadar birçok farklı şekilde tasvir edilmişlerdir


Tyr: Savaş tanrısıdırSadece o kurt Fenrir'in ağzına elini sokacak kadar cesurduBu olayın sonunda kurt sağ elini ısırarak koparırSalı günü(Tuesday)onun günüdürTyr aynı zamanda Anglo Saksonlar tarafından Tiw,Tiu olarak da adlandırıldı


Ull: Av ve okçuluk tanrısıdırSilahı Porsuk ağacı'ndan yapılmış bir uzun oktu ve Ydal'da yaşardıDüellolarda yardım için çağrılırdıThor ve Sif'in oğluyduSıklıkla tapılan bir tanrıydıHatta bir ara en yüksek tanrılardan biri kabul edilmiştir

Vili; Bor veBestla'nın oğlu,Ve ve Odin'in kardeşidirKardeşleriyle beraber dev Ymir'i öldürerek leşinden uzayı yarattıİnsanlara düşünce ve hareketi verdiİsminin anlamı "istek"tir


Vali: Vidar'ın kardeşi(bazı kaynaklara göre Odin'in oğullarının en genci)Dev Rind'in oğludur ve Aesir kendi kanından birini öldüremeyeceği için ve Balder'in intikamını almak için özellikle doğurulmuşturBir gecelikken Hod'u öldürdüRagnarok'ta sağ kalacak 7 Aesir'den biridir


VALHALLA; Asgard’ın 12 krallığından biridir ve Ragnarok savaşına kadar tanrılara ev sahipliği yapmıştır Bundan sonra tanrılar, Odin’le birlikte devlere karşı savaş yapabilmek için yola çıkmışlardır Kahramanlar zorlu bir mücadelenin ardından öldüklerinde Valhalla’ya getirilirler Savaş meydanlarında ölenleri taşıma işi Valkyry’lere düşer Bu savaşçı kadınlar Odin’in hizmetkarlarıdır, ancak asıl görevleri savaşlara gözetmenlik yapmak ve kimin ölüp kimin yaşayacağına karar vermektir

Valhalla’da yapılan ziyafet sofralarının en başında her iki omzundaki kuzgunuyla Odin oturur Kuzgunlardan biri Huginn (düşünce) ve diğeri Muninn’dir (hafıza) İkisi de dünyadan Odin'e mesaj getirirlerdi

Valkürler:Valkürler, Odin'in yardımcıları olan ve ata binen miğfer ve mızrakla silahlanmış genç ve güzel bakirelerdir Gökten kanatlı atlarıyla savaş alanına inip Einherjar denilen savaştaki cesur kahramanları Valhalla'ya götürürler Buraya götürmelerinin nedeni Ragnarök'de yani dünyanın sonunda olacak savaşta Odin'in yanında savaşacak güçlü savaşçılar toplamaktırModern sanatta Valkürler bazen muazzam güzellikte, zırh kuşanmış, kasklı, mızraklı, kanatlı atlara binmiş dişilerdir ama aslında Valkür atları, kurtlarla kırmadır Yani bilinenin tersine Valkürler kanatlı atlar sürmezler Onların evcil hayvanları cesetlere ve ölü savaşçılara dadanan sürülerden oluşan kurtlardır Gullveig: Vanir tanrıçası Aesir'in onu öldürme çabaları dünyadaki ilk savaşın çıkmasına yol açtı ve bu savaşı Vanir kazandı Bu iki kabile aralarında tanrıları takas ettiler ve birlikte hükmetmeye devam ettiler Gullveig (altının gücü) bazen üçlü tanrıça bazen de Heid (cadı) olarak çağrılmıştır


Ve: Bor veBestla'nın oğlu, Vili ve Odin'in kardeşidirKardeşleriyle beraber dev Ymir'i öldürerek leşinden dünyayı yarattıİsminin anlamı "kutsaldır"


Vidar: Odin ve Grid'in (bir dev) oğludurVali adında bir ikiz kardeşi vardıVidi'de yaşardıTanrıların en güçlülerindendi ve intikam tanrısı olarak kabul edilebilirRagnarok'ta kurt Fenrir'i öldürerek babasının intikamını alacaktırSon savaşta sağ kalacak Aesir'den biridir Vidar hakkında

Vidar, İskandinav Mitolojisinde baş tanrı olan Odin ile bir dev olan Grid'in oğludur Güçlü, sessiz ve yalnız bir tanrıdır Ormanında yalnız yaşamaktır (ta ki ragnorak'a kadar) Bu yüzden kendisine yalnızlık ve sessizlik tanrısıda denir Çok güçlü olan Vidar Ragnorak'tan sonra sağ kalan az tanrılardan biri olmuştur İntikam tanrısı olarak da geçen Vidar; Ragnorakta, kurt Fenrir'in Odin'i kanlı bir şekilde öldürüp bedenini yutmasından sonra Vidar geldi ve Fenrir'in alt çenesini ayağıyla parçaladı ve iki eliyle üst çenesi boğazı yırtılana

kadar çekti ve Fenrir'i öldürüp babasının intikamını aldı


Vili: Bor veBestla'nın oğlu,Ve ve Odin'in kardeşidirKardeşleriyle beraber dev Ymir'i öldürerek leşinden uzayı yarattıİnsanlara düşünce ve hareketi verdiİsminin anlamı "istek"tir


Vor yada vor: İsminin anlamı "yemin" olan tanrıçadırOndan hiçbirşey saklanamaz çünkü çok bilgedirBazı kaynaklara göre evliliğin ve anlaşmaların da tanrıçasıdır Evlilik sözlerini tutmayanları cezalandıran Ondan hiçbirşey saklanamaz çünkü çok bilgedir


YGGDRASIL; (kader ağacı) Snorri diğer versiyonlarda kader ağacı Yggdrasil’in nasıl dünyanın merkezinden filizlenip büyüdüğünü anlatır Ağacın altındaki dişi olarak tarif edilen kader kuyusunda insan yaşamının yönü tayin edilir Bir diğer versiyonda, tanrılar meclisi ağacın etrafında toplanır Ağaç iki kökten destek almaktadır; köklerden biri yeraltı dünyasına uzanır (Hel), diğeri buz devlerinin dünyasına ve sonuncusu insan varlıklarının dünyasına Tüm dünyanın refahı Yggdrasil adlı bu ilkel ağaçla ilişkilidir Yggdrasil, kutsal ağaç, İskandinav mitolojisinin ana çizgisi hatta bu mitolojide hayatı ve yaşamı temsil eden yegane semboldür Yaprakları ve dalları görünmez bir biçimde tüm gökyüzünü ve evreni sarar, kökleri de dünyanın her yerine ve en derinlere sıkı sıkıya tutunmuştur En büyük kok tanrıların konakladığı Asaheim alemindedir Kutsal ağaç Yggdrasil Hvergelmir, Mimir ve Urdar adlı üç kaynaktan beslenir, bu kaynaklar ağacın hayatta kalmasını sağlarlar ve de onların varlığı sadece ağaçla mantık bulur Urdar`in etrafında üç kadın oturur Urd yani geçmiş, Vervandi : şimdiki zaman ve son olarak Skuld yani gelecek Bu üç kadın zamanın gerçek hakimleri ve her şeyi bilen her şeyden haberdar olanlardır Burada İskandinav mitolojisinin panteist kısmı on plana cikar, bu uc kadın tanrı değillerdir sadece doğa tarafından yaratılmış üç nesnedir, ancak tanrıların tanrısı bilge Odinden daha bilgedirler! Onlar kaderleri bilenlerdir, tanrıların kaderlerini bile! Kader ve zaman kavramları İskandinavların (namı diğer Vikinglerin) en önem verdikleri iki kavramdır İskandinav halkı (prehistorik çağlardan Viking dönemine kadar ) kaderci bir halktır, yani kadere inanırlar olum zamanları daha önceden yazılmıştır ve bundan kaçmak imkansızdır, ancak buna rağmen kaderlerini yenmek için ölümüne savaşırlar, bir şeye karsı savaşmak ve kazanmak İskandinav mitolojisinin en önemli olgularındandır Kutsal ağaç Yggdrasil bile her gün hayatta kalmak ve evrenin düzenini korumak için savaş vermektedir


Mitolojik efsaneler;İskandinav mitolojisini oluşturan çeşitli öyküler vardır; Bir mitolojik efsane de Balder ve Loki anlatılır Odin'in oğullarından Balder burada akıl, sevgi ve bilginin tanrısı olarak karşımıza çıkar Cennette Glitnir denilen bir yeri korumaktadır Her türlü anlaşmazlıkta bütün tanrılar onun adaletine güvendiklerinden ona gelirler ve burada Balder'in adaleti sağlaması beklenirVe Balder adaleti yerine getirir Loki Aesir tarafından evlat edinilmiş bir devdir Loki ve Odin aralarında bir dostluk antlaşması yapmışlardıBir gece Balder kendi ölümü hakkında çok rahatsız edici bir rüya görürAnnesi Frigg, su, ateş,doğadaki bütün elementlere ,kuşlara ,canavarlara ,toprak ve taşlara, Balder'a zarar vermemeleri için yemin ettirirBöylece Balder Ölümsüz olur Bundan sonra Aesir Balder'ı ortalarına alıp onunla eğlenmeye başlar Ona küçük ok, taş vs şeyler atarlar Bu yeminden dolayı Balder sadakatsizliklle karşı karşıya kalmıştır Loki bu dramayı görünce merak eder ve kadın kılığında Frigg'in yanına giderek ona neler olduğunu sorar Frigg de ona yeminden bahseder ve yeminin içine katılmayan tek şeyin ökse otu olduğunu da sözlerine ekler Bunu duyan Loki hemen Aesir'e sunulmak üzere ökse otu getirir Bunu kör tanrı Hoder'e kendi isteği ile verecek ve böylelikle Balder'a acı çektirme oyununa o da katılabilecektir Balder'a ökse otundan yapılmış ok atılır ve Balder ölür Aesir bu olayın suçlusundan intikam almak ister ama bulundukları yerin kutsallığından dolayı bunu yapamazlar Balder Hel'e gidecektir,yani tüm ölülerin gittiği yere çünkü o bir savaşçı değil ve bir savaşta ölmemiştir dolayısıyla da kahramanların yeri olan Valhalla'ya gidemez Balder Hel'den ancak Odin onun çıkmasına izin verdiğinde ve aynı zamanda yaşayan ve ölü olan her canlının onun için göz yaşı döktüğü zaman çıkabilecektir Aksi takdirde sonsuza dek orada kalmaya mahkum olacaktır Bu kehanet üzerine Aesir bütün dünyaya elçiler yollarDoğaya, insanlığa, tanrılara ve onlara Balder için göz yaşı dökmelerini emreder Bunu tüm yaşayanlar kabul eder Tabii ki Devlerin kraliçesi Thork (kılık değiştirmiş Loki) hariç Ve ağlamamak için de kesin kararlıdır Aesir Thork'un Loki olduğunu farkettiğinde ,onun bu şeytanca oyunlarına son vermesi için zincire vururKehanete göre Loki bir gün bir şekilde zincirlerini kıracak ve bu bütün şeytanların canavarların ve devlerin tanrılara karşı olan büyük savaş Ragnarok'ta kaybedeceğinin işareti olacaktırRagnarok'ta Odin kurt Fenrir tarafından yenilir Daha sonra da Fenrir Odin'in oğluVidar tarafından öldürülür Bu olaydan sonra tanrılar arasındaki korkunç savaşlar başlar Tanrı Heimdall ve Loki karşı karşıya gelip birbirlerini öldürene kadar savaşırlar Ve daha sonra Dünya bir ateşle yok edilir Evren denizin dibine batmaya başlar Bu son tekrar doğuşla kendini devam etirir Dünya denizden tekrar yükselir, yeşillenir, bitkilerle dolup taşar Aesir'in ölü oğulları Asgard'a geri döner ve atalarının yolunu izlerler Mitolojinin önemli bir bölümü Balder ve Loki adlı tanrılara ilişkindir Odin’in oğlu Balder, zekanın, dindarlığın ve bilginin kaynağı olarak karşımıza çıkar Balder’in Glitnir adı verilen cennette bir sarayı vardır Tanrılar ve insanlar yasal konuları danışmak, onun fikrini almak ve sonsuz adaletinden istifade etmek için Balder’in kapısını çalarlardı sık sık Loki, Aesirler tarafından evlat edilen bir devdi O ve Odin bir dostluk andı etmişlerdi

Bir gece Balder oldukça rahatsız edici bir düş görür Düşe göre yaşamı büyük bir tehdit altındadır Bu durumu hemen Aesirler'e haber vermesi üzerine, annesi Frigg ateş ve sudan, tüm metallerden, kuş ve vahşi hayvanlardan, toprak ve taştan oğluna zarar vermemeleri için söz alır Daha sonra Balder’i aralarına alan Aesirler ona ok ve taş atarak eğlenmeye başlarlar Çünkü verilen söz onu tüm zararlara karşı korumaktadır Loki bu durumu sezer ve durumu sorgulamaya başlar Kardeşinin neden acı çekmediğini araştırdığında annesi ona doğanın yeminini anlatır Ayrıca doğada yalnızca ökseotunun bu sözü vermediğini de ekler Loki ökseotunu bulup hemen Aesirler’in arasına getirir ve onu Balder’in kardeşi, kör tanrı Hoder’e, kötü oyununa ortak olması için sunar Hoder ökseotuyla Balder’e saldırınca, Balder oracıkta ölür Aesirler intikam almak isterler ancak sarayın kutsiyeti nedeniyle bunu yapamazlar Çünkü Balder bir savaşçı değildir, bir savaşta ölmemiştir, bu yüzden ölü kahramanların toplandığı devasa salona, Valhalla’ya gidemeyecektir Balder, ölülerin koruyucusu Hel’in eline düşer Odin, Balder’in serbest kalmasını talep ettiğinde Hel, dünyada ölü veya canlı her şey Balder için ağlarsa onun Aesirler’e dönebileceğini söyler, aksi takdirde daima Hel ile kalacaktır Aesirler mesajı doğanın, insanların, tanrıların ve hayvanların Balder’e ağlaması için dünyaya yayarlar Tümü buna olumlu cevap verirler; Balder’in Hel’in krallığında kalmasını isteyen dev kadın, Thokk hariç (aslında kılık değiştiren Loki’den başkası değildir)

BÜYÜK SAVAŞ: RAGNARÖK


Aesirler sonunda Loki’yi yakalamayı başarırlar ve şeytani numaralarını yapmasını engellemek için her yanını zincirlerler Loki kılık değiştiremez ama bir gün zincirlerini kırar Bu tüm kötülüklerin, canavarların ve devlerin tanrılara saldıracağının alametidir aslında Tanrıların şafağında büyük Ragnarok savaşı başlamıştır Odin, daha sonra oğlu Vidar tarafından öldürülecek olan kurt Fenrir tarafından yenir Korkunç mücadelelerin tanrılar ve kötü kuvvetlerin arasında yarattığı öfke tanrı Heimdall ve Loki’nin yüzyüze gelmeleri ve birbirlerini öldürmeleriyle son bulur Dünya ateşle yok edilir ve bütün kainat sulara gömülür Bu son yıkımı bir yeniden doğuş, dünyanın denizden yeniden yükselmesi, yeşille çepeçevre sarılması ve bitkilerin ortaya çıkması izler Ölen Aesirler’in oğulları Asgard’a, hükümdarlıklarına geri dönerler Tıpkı babalarının yaptığı gibi Bundan sonra tanrılar, Odin’le birlikte devlere karşı savaş yapabilmek için yola çıkmışlardır

Tyr'in kolunun koparılması :


Tanrılar, dünya'nın yok olmasından Fenrir'in sorumlu olacağını öğrenirler Bundan korkarlar ve böylece Fenrir'i kafese kapatırlar Urd Skuld ve Verdandi(zaman tanrıçaları) tekrar Odin'i uyarırlar ve günün birinde Fenrir'in onu öldüreceğini söylerler Odin tüm tanrıları toplar ve bir toplantı yapar Tanrılar Asgaard'ın kutsallığını bozmamak için Fenrir'in kanını akıtmayı göze alamazlar ve onu bir iple bağlamaya karar verirler Demir halkalardan bir zincir yapıp adına "Laeding" koyarak bu zinciri, Fenrir'in kırıp kıramayacağını sorarak Fenrir'i kandırırlar Fenrir ise gücünü göstermek için zincirin takılmasına izin verir Her yerinen bağlanan Fenrir büyük bir çabukluk ve güçlü zincirleri kırar Odin ve Tanrılar Dromi adında bir zincir yaptırırlar ve Fenrir'e bunuda kırmayı başarırsa gücünün her yerde duyulacağını söylerler Fenrir kabul eder ve zincirlere vurulur ama yeniden büyük bir çabuklukla tüm zincirleri kırar Buun üzerine Odin Dwarflardan(cüce) yardım ister ve onlara bir kurdu tutabilecek kadar güçlü ve büyülü bir zincir yapmalarını ister ve bunun karşılığında para vaadeder Freyr'in habercisi Skirnir tarafından mesaj, yeraltı cücelerinin ülkesi Svartalfheim'e ulaştırılır

Cüceler, 6 şeyi kullanarak (kedinin yürürken çıkardığı ses, bir kadın sakalı, bir dağın temeli, ayının gücü, bir balığın nefesi ve bir kuşun tükürüğü) Gleipnir adında,

ipek kadar pürüzsüz bir kurdela yaparlar Tanrılar Gleipnir'i görünce şaşırırlar ve Fenris'i durdurabileceğine pek inanmazlar fakat yine de denemeye karar verirler

Fenris'i çağırır ve onunla birlikte "Amsvartnir gölü"nün tam ortasında bulunan Lyngvi adındaki adaya gderler ve ona Gleipnir'i(kurdela şeklindeki büyülü ip) gösterirler Fenris, kurdelanın büyülü olduğundan şüphelenir ve onu denemeyi kabul etmez Tanrılar, eğer bunu da kırmayı başarırsa onu serbest bırakacaklarını söylerler Fenris önce kabul etmez ama korkaklıkla da suçlanmak istemez

En sonuda, iyi niyetlerinin bir işareti olarak, aralarından birinin elini dişlerinin arasına koyması şartıyla bağlanmayı kabul eder Hiçbiri bunu yapmaya yanaşmaz ama en sonunda ben sokarım diyen" Tyr kabul eder ve elini Fenris'in ağzına koyar "Gleipnir" tarafından zincire vurulan fenris, bu bağı koparamaz Tanrılar bu sonuçtan son derece memnun olurlar ama Tyr elini kaybeder hatta kolunu

Malinovski’nin deyimiyle mitsel anlatılar şimdiki yaşamı ,insanlığın yazgısını ve etkinliklerini belirleyen bir gerçekliktirTarihsel süreç bir birikim ve sıçramalar sürecidir Mitoloji de insanlık tarihinin önemli bir parçasını oluştururİnsanın insanlaşma sürecinin de önemli bir parçasıdırEvrim halkasının en karmaşık ürünü olan insanı anlamak mitolojiyi de kavramaktan geçer Son söz yerine;”aynı koşullar içerisinde bulunsaydım bende aynı konumda bulunabilir,benzeri şeyleri yapabilirdim” demeyen,ne kendini ne başkalarını anlamıştır nede insanlık tarihini anlayabilir”