İslamiyetten Öncesi Türk Uygarlıklarında Hukuk

**Prof. Dr. Sinsi** · 07-25-2012

İslamiyetten Öncesi - Türk Uygarlıklarında Hukuk
Türk devletini kurmuş olan Hunlar'ın adına tarihte İÖ 4

yüzyıldan itibaren rastlanmaktadır

Hunlar Moğolistan'ın güneydoğu kesiminde yaşayan göçebe bir kavimdi

TeomanMete gibi hükümdarlarla büyüyen ve güçlenen bu kavim Atilla ile 378 yıllarında Roma İmparatorluğu'na kadar

Büyüyen bir devlet haline geldi

Atilla

Hunlar Göktürkler ve Uygurlar ilk Türk Hukuk anlayışını ve ögelerini ortaya koyan devletlerdir

Hunlar,Göktürkler ve Uygurlarda kamu hukuku-özel hukuku ayrımı başlamıştır

Orhun Anıtları ve Kutadgu Bilig gibi kaynaklar ilk Türk hukuk kaynaklarıdır

Bu kaynaklardan az da olsa bazı bilgiler günümüze ulaşmıştır

Bu dönemde hukukun yazılı olmaktan çok örf ve adete dayalı oluşu gözlenir

Yerleşmeyen bir kavmin hukuk yaratması da düşünülemez

İ

Ö Şaman dininin etkisi ile kadın-erkek ilişkilerinde eşitsizliğin olmaması kadının toplum içinde önemli bir yerinin olması ve bunun örf ve adet ile şaman anlayışına dayalı olması başlıca toplumsal kurallardır

İlk Türklerde hukuk'u anlayabilmek için Şamanizm' i de bilmek gerekmektedir

HunlarGöktürkler ve Uygurlar'da hukuk denince din kurallarını ortaya koyan Şaman kurallarını anlamak ve bilmek gerekmektedir

Şaman danışılan yorumuna başvurulan kişi idi

Yargısal ve dinsel kisvesi olan kişi idi

Ancak hükümdar en büyük güç idi

Ailesavaşölüm sonucu ailenin ve malların idaresi rejimi trampa kurallarıkardeşlik anlaşmaları( farklı klanların birleşmesi) toplum içindeki kategorilerin oluşum kuralları(sınıflar)kölelik düzenine ait anlayışlar ölümyaralamakan davalarıkız kaçırma gibi hallerde uygulanacak kurallar bu döneme damgasını vuran hukuksal kural ve uygulamalardı

İktidarın kaynağı dinsel kurallarla açıklanırdı

Kısaca belirtmek gerekirse bu dönemde yaşananlara hukuk denebilirse hukuk dinsel ve eski adetlere dayalı kurallar idi

07-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	İslamiyetten Öncesi Türk Uygarlıklarında Hukuk İslamiyetten Öncesi - Türk Uygarlıklarında Hukuk Türk devletini kurmuş olan Hunlar'ın adına tarihte İÖ 4yüzyıldan itibaren rastlanmaktadırHunlar Moğolistan'ın güneydoğu kesiminde yaşayan göçebe bir kavimdiTeomanMete gibi hükümdarlarla büyüyen ve güçlenen bu kavim Atilla ile 378 yıllarında Roma İmparatorluğu'na kadar Büyüyen bir devlet haline geldi Atilla Hunlar Göktürkler ve Uygurlar ilk Türk Hukuk anlayışını ve ögelerini ortaya koyan devletlerdir Hunlar,Göktürkler ve Uygurlarda kamu hukuku-özel hukuku ayrımı başlamıştırOrhun Anıtları ve Kutadgu Bilig gibi kaynaklar ilk Türk hukuk kaynaklarıdırBu kaynaklardan az da olsa bazı bilgiler günümüze ulaşmıştırBu dönemde hukukun yazılı olmaktan çok örf ve adete dayalı oluşu gözlenir Yerleşmeyen bir kavmin hukuk yaratması da düşünülemez İÖ Şaman dininin etkisi ile kadın-erkek ilişkilerinde eşitsizliğin olmaması kadının toplum içinde önemli bir yerinin olması ve bunun örf ve adet ile şaman anlayışına dayalı olması başlıca toplumsal kurallardır İlk Türklerde hukuk'u anlayabilmek için Şamanizm' i de bilmek gerekmektedirHunlarGöktürkler ve Uygurlar'da hukuk denince din kurallarını ortaya koyan Şaman kurallarını anlamak ve bilmek gerekmektedirŞaman danışılan yorumuna başvurulan kişi idiYargısal ve dinsel kisvesi olan kişi idiAncak hükümdar en büyük güç idi Ailesavaşölüm sonucu ailenin ve malların idaresi rejimi trampa kurallarıkardeşlik anlaşmaları( farklı klanların birleşmesi) toplum içindeki kategorilerin oluşum kuralları(sınıflar)kölelik düzenine ait anlayışlar ölümyaralamakan davalarıkız kaçırma gibi hallerde uygulanacak kurallar bu döneme damgasını vuran hukuksal kural ve uygulamalardı İktidarın kaynağı dinsel kurallarla açıklanırdıKısaca belirtmek gerekirse bu dönemde yaşananlara hukuk denebilirse hukuk dinsel ve eski adetlere dayalı kurallar idi