Bilge Kağan Yazıtı - Orhun Yazıtları

**Prof. Dr. Sinsi** · 07-25-2012

Bilge Kağan Yazıtı (Bilge Kağan Kitâbesi), Orhun Yazıtlarından biridir Bilge Kağan'ın ölümünden sonra oğlu tarafından dikilmiştir
Moğolistan'da Orhon Irmağı yakınlarında bulunmaktadır Bilge Kağan Yazıtı ile Kül Tigin Yazıtı arasındaki uzaklık bir kilometredir İskandinav runik harflere benzeyen Göktürk yazısı ile yazılmıştır Bazı bölümleri Kültigin Kitabesi'nden aktarılmıştır Ondan farkllı olarak Kül Tigin'in ölümünden sonraki olayları da anlatmıştır Kültigin kitabelerinin çevresinde Bilge Kağan'ın mezarının etrafında da balballar vardır Bunları Yollug Tigin yazmıştır
Genel bilgiler Bilge Kağan Yazıtı'nın yüksekliği 380 metredir Doğu yüzünde 41 satır,güney ve kuzey yüzlerinde 15'er satır yer almaktadır Böylece Türkçe yazılmış olan toplam satır sayısı 71'i bulmaktadır Batı yüzünde ise Çince bir yazı yer almaktadır Kuzey yüzünün ilk 8 satırı Kül Tigin Yazıtı nın güney yüzünde yer alan ilk 11 satır ile aynıdır Ayrıca doğu yüzündeki ilk 24 satır ile Kül Tigin Yazıtının doğu yüzünde yer alan ilk 30 satır aynıdırBu yazıt ilk yazıt olarak tarihe geçmişdir Bu yazıt, Kül Tigin Yazıtına oranla daha çok tahribat görmüştür Bu nedenle metinler kesik ya da okunamaz durumdadır Bu yazıtta konuşan Bilge Kağan'dır Yazıt,734 yılında ölen Bilge Kağan anısına, 735 yılında oğlu Tenri Kağan tarafından dikilmiştir Yazıt,Bilge Kağan'ın yeğeni Yollug Tigin tarafından yazılmıştır Çince kitabenin altından Türkçe kitabe devam etmektedir Ancak Çince kitabe tamamen silinmiştir Bilge Kağan'ın ölümünden 1 yıl sonra oğlu tarafından yaptırılmıştır Kitabede Bilge Kağan ve yeğeni Yollug Tigin'in sözleri yer almaktadır Bilge Kağan Kitabesi hem devrilmiş, hem de parçalanmıştır O yüzden tahribat ve silinti Bilge Kağan Kitabesinde çok fazladır Bu abidenin etrafında yine türbe enkazı, heykeller ve balballar bulunmaktadır

07-25-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Bilge Kağan Yazıtı - Orhun Yazıtları Bilge Kağan Yazıtı (Bilge Kağan Kitâbesi), Orhun Yazıtlarından biridir Bilge Kağan'ın ölümünden sonra oğlu tarafından dikilmiştir Moğolistan'da Orhon Irmağı yakınlarında bulunmaktadır Bilge Kağan Yazıtı ile Kül Tigin Yazıtı arasındaki uzaklık bir kilometredir İskandinav runik harflere benzeyen Göktürk yazısı ile yazılmıştır Bazı bölümleri Kültigin Kitabesi'nden aktarılmıştır Ondan farkllı olarak Kül Tigin'in ölümünden sonraki olayları da anlatmıştır Kültigin kitabelerinin çevresinde Bilge Kağan'ın mezarının etrafında da balballar vardır Bunları Yollug Tigin yazmıştır Genel bilgiler Bilge Kağan Yazıtı'nın yüksekliği 380 metredir Doğu yüzünde 41 satır,güney ve kuzey yüzlerinde 15'er satır yer almaktadır Böylece Türkçe yazılmış olan toplam satır sayısı 71'i bulmaktadır Batı yüzünde ise Çince bir yazı yer almaktadır Kuzey yüzünün ilk 8 satırı Kül Tigin Yazıtı nın güney yüzünde yer alan ilk 11 satır ile aynıdır Ayrıca doğu yüzündeki ilk 24 satır ile Kül Tigin Yazıtının doğu yüzünde yer alan ilk 30 satır aynıdırBu yazıt ilk yazıt olarak tarihe geçmişdir Bu yazıt, Kül Tigin Yazıtına oranla daha çok tahribat görmüştür Bu nedenle metinler kesik ya da okunamaz durumdadır Bu yazıtta konuşan Bilge Kağan'dır Yazıt,734 yılında ölen Bilge Kağan anısına, 735 yılında oğlu Tenri Kağan tarafından dikilmiştir Yazıt,Bilge Kağan'ın yeğeni Yollug Tigin tarafından yazılmıştır Çince kitabenin altından Türkçe kitabe devam etmektedir Ancak Çince kitabe tamamen silinmiştir Bilge Kağan'ın ölümünden 1 yıl sonra oğlu tarafından yaptırılmıştır Kitabede Bilge Kağan ve yeğeni Yollug Tigin'in sözleri yer almaktadır Bilge Kağan Kitabesi hem devrilmiş, hem de parçalanmıştır O yüzden tahribat ve silinti Bilge Kağan Kitabesinde çok fazladır Bu abidenin etrafında yine türbe enkazı, heykeller ve balballar bulunmaktadır