İlk Türk Devletleri

Batı Hun İmparatorluğu


Büyük Hun İmparatorluğu (Şyunglar) MÖ 46 yılında Çiçi han ve Ho-Han-ye kardeşler arasında Doğu ve Batı olmak üzere ikiye ayrıldı Batı Hunlarını; Çiçi han, Doğu Hunlarını Ho-Han-Ye Kağan (Şenyu) yönetti Ho-Han-Ye'nin ölümünden sonra Doğu Hunları Panhu ve yeğeni Pi'nin taht kavgasına sahne oldu MS 48 yılında Doğu Hunları; Kuzey ve Güney olarak ikiye ayrılmıştır Kuzey Hunlarını Pi, Güney Hunlarını Pan-hu yönetmiştir Güney Hunları yani Panhu'nun yönettiği bu ülke Türk literatürüne Batı Hun İmparatorluğu olarak geçmiştir Çin egemenliği gölgesinde yönetilen bu imparatorluk Talas'ın doğusunda Çin'e kadar olan topraklara egemendi


Çiçihan'ın yönettiği Batı Hunları ise Aral gölü, Batı Türkistan ve Karadeniz'in kuzeyine kadar olan bölüme egemen olmuştur Göktürk devletinin kurulmasıyla Avrupa'ya göç ederek Avrupa Hun İmparatorluğu'nun temelini oluşturmuşlardır

Batı Hun İmaparatorluğu Hakanları


Panu Yabgu (46 - 83)

Sanmuldutzu Yabgu (83 - 84)

Yuliu Yabgu (84 - 89)

Yuçukien Yabgu (89 - 93)

Ankuo Yabgu (93 - 94)

Tingtoşi - Suyheuti Yabgu (94 - 98)

Vanşiçi - Suyti Yabgu (98 - 124)

Vuçihu - Şihço Yabgu (124 - 127)

Tejoşi - Suytsieu Yabgu (127 - 140)

Çenieu Yabgu (140 - 143)

Hulanjoşi Suytsieu Yabgu (143 - 147)

İlingşi - Suytsieu Yabgu (147 - 172)

Totejoşi - Suytsieu Yabgu (172 - 177)

Huçing Yabgu (177 - 179)

Kiangkiu Yabgu (179 - 188)

Teçişi - Suyheu Yabgu (188 - 195)

Huçutsiuen Yabgu (195 - 216)


Batı Hun İmparatorluğu Egemenlik Alanı


Bugünkü Moğolistan, Kuzey Çin ve Doğu Türkistan'ı kapsar



Literatürde meydana gelen karışıklık

Türk tarih literatüründe üç tane Batı Hun imparatorluğu ismine rastlanmaktadır


116 Büyük Türk devleti içerisinde sayılan Batı Hun İmaparatorluğu; Panhu yönetimindeki Güney Hunları'dır

2Asıl Batı Hunları; Avrupa hunlarının atalarını teşkil eden Çiçihan'ın yönettiği Batı Türkistan'ı kapsayan devlettir

3Avrupa Hun İmaparatorluğu da Batı Hunları olarak bazı kaynaklarda anlatılmaktadır Ama Avrupa Hunları demek doğru olanıdır

Sonuç


116 Büyük Türk devleti içerisinde sayılan Batı Hun İmaparatorluğu; Panhu yönetimindeki Güney Hunları'dır

Batı Hun İmparatorluğu (Güney Hunları)nın ardılları


Panhu yönetimindeki Batı Hun İmaparatorluğu yıkılmasıyla halefleri gittikçe Çinlilleşen küçük Türk devletleri kurmuşlardır Türk Tarih literatüründe bunlar "Hun ardılları" olarak adlandırılır Bunlar;


Birinci Chao Hun Devleti (304-329)

İkinci Chao Hun Devleti (328-352)

Hsia Hun Devleti (407-431)

Kuzey Liang Hun Devleti (401-439)

Lov-lan Hun Devleti (442-460)

Batı Hun ( Güney Hunlar) devletinin Türk tarihine katkıları


Çin siyasi egemenliğinin kabul edilmesi durumunda, giderek Çinlileşileceğini gösteren devlet olmuştur