İlk Türk Devletleri

Saka İskit Devleti

Saka İskit Devleti, doğu kaynaklarında Saka, batı kaynaklarında İskit olarak bilinen bu devlet, Avrasya'da antik çağda kurulmuş bir Türk devletidir





Tarih sahnesine çıkışları


Sakaların yayılma alanıSarı renk: Günümüzde Türklerin yaşadığı yerlerİskitler Orta Asya kökenli atlı-göçebe topluluktu MÖ 7 yüzyılda batıya doğru göç ederek, Karadeniz'in kuzeyinden Tuna nehrine kadar uzanan topraklarda hüküm sürdüler İranlılar bu devleti " Saka" olarak adlandırmışlardır Bu devlet ile ilgili bilgilere İran kaynaklarından ulaşılmaktadır


İskitlerin ilk yurtlarının Tanrı Dağları ve Fergana Vadisi olduğu kesinleşmiştir Önceleri İskitlerin hangi ırktan oldukları tartışma konusu iken yapılan kazılarda ortaya çıkan kalıntılar, Sakaların Türk kökenli bir halk olduğunu kesinleştirmiştir Dünya tarih çevrelerinin çoğunluğu da Türk kökenli oldukları sonucunu kabul etmişlerdir


Kimmerler, Medler, Yunanlılar, Persler, Asurlular, Urartular ile savaşan İskitler, Perslerle yaptıkları savaşlar, Alp Er Tunga adlı komutan İranlıların destanı "Şehname" ye konu olmuştur


İskitler, MÖ 2 yüzyıla kadar hüküm sürmüştür



Yaşayışları


Sakaların çoğunluğu göçebe idi Göçebeler atların çektiği çadırlarda yaşarlardı Baykal Gölü'nden Tuna Nehri boylarına kadar uzanan geniş coğrafyada MÖ VII-II yy'a kadar geçen uzun bir dönemde siyasi ve kültürel varlıklarını sürdürmüşlerdir Genellikle konar göçer halde ve hayvancılıkla meşgul olan Sakalar çadır şekline getirilmiş arabalar içinde yaşamışlar Kırım ve Azak Denizi gibi yerleşmeye elverişli yerlerde de ziraat ve ticaretle meşgul olmuşlardır


Savaşlarda kullandıkları en önemli silah, savaş baltasıydı Ayrıca ok, yay ve kılıç da kullanırlardı İskit kalıntılarındaki at figürlerinin yoğunluğu dikkati çekmektedir



Din ve inanışları


İskitler arasında çok tanrılı bir tabiat dini yaygındı Tanrıların en büyüğü "ata" adı verilen Gök tanrısıydı İskitler göçebe olduğu için tapınak yapmazlardı Buna karşılık, savaş tanrısı için her ytıl, iki metre yüksekliğinde bir odun yığını yaparlar ve bunun üzerine savaş tanrısını simgeleyen bir kılıç dikerlerdi İskitlerde kurban inancı da görülmektedir


Ölüler mumyalanılarak gömülürdü



Sanat


İskit kurganlarında çıkan eserler, medeniyette ileri olduklarını göstermektedir Heredota göre, "İskitler, çok medeni bir milletti Gümüş işçiliğinde, dişçilikte ve çıkıkları sarmakta ustaydılar"


İskit sanatı, hayvan üslubu önemli yer tutar At, geyik, kuş motifleri ağırlıktadır


Herodotun yazdıklarına göre Yunanlıar, elbise teferruatlarını, gümüş ve altın at takımlarını İskitlerden öğrenmişler



İran kaynaklarında İskitler


Sakaların siyasi hayatına dair bilinenler komşu veya siyasi ilişki kurmuş oldukları ilk çağ devletlerine ait bilgilere dayanmaktadır Sakaların Ön Asya seferi onları Anadolu'ya kadar getirmiş İran ile olan mücadeleri (İran hükümdarı Kurus ve Daryüs'ün seferleri) ile Büyük İskender'in İran seferi ile ilgili olarak Sakalardan söz edilmektedir Sakaların Ön Asya seferini yapan hükümdarın adı Grek tarihçisi Heredot'a göre Midias, Şehname'ye göre, Afrasyap, Türk efsanelerine göre ise Alper Tunga olarak bilinmektedir


Sakalar'ın, hayat tarzı yönüyle İslam öncesi Türklerin giyim-kuşam, madenleri kullanımdaki başarıları ve özellikle de at koşumları vb etnoğrafik eserleri yönüyle Türk Milli kültürünün ilk temsilcileri olduğu söylenebilir Saka (İskit)ların yaşadıkları coğrafyada yapılacak olan arkeolojik kazılar ve burada ortaya çıkacak eserler bu devletin Türk kültür ve siyasi hayatındaki yerini ortaya koyacaktır



Alp Er Tunga Sagusu ve İskitler


Alper Tunga öldi mi

Issız ajun kaldı mi

Ödlek öchün aldı mi

İmdi ürek yırtalur