Gümrü Antlaşması

Gümrü Antlaşması - ANtlaşmalar

Gümrü Antlaşması, Kurtuluş Savaşı sırasında Türkiye Büyük Millet Meclisi ile Ermenistan arasında 3 Aralık 1920'de imzalanan antlaşmadır Ayrıca TBMM'nin uluslararası alanda imzaladığı ilk antlaşmadır


30 Ekim 1918 Mondros Mütarekesi'nden sonra Osmanlı Devleti, Brest Litovsk Barış Antlaşması hükümlerine rağmen Kafkasya Cephesindeki birliklerini geri çekmek zorunda kalmıştı Yeni kurulan Bolşevik rejiminden yardım alan Ermeniler 1919'da Doğu Anadolu'da bazı bölgeleri işgal etmişti Eylül-1920'de taarruza geçen Doğu Cephesi komutanı Kazım Karabekir karşısında yenilgiye uğrayıp, Misak-ı Milli sınırları içinde olan Sarıkamış, Kars, Ardahan, Artvin ve Batum'u kaybedip, Gümrü de işgal edilince, barış görüşmeleri 22 Kasım 1920'de Gümrü'de başladı


Ermenistan Taşnak Hükümeti ile Türkiye arasında imzalanması planlanan Gümrü Anlaşması ile doğudaki harekat sona erdi Kars sancağının bütünü, anlaşma öncesi Ermenistan'ın elinde bulunan Kulp (Tuzluca) kazası Türkiye topraklarına katıldı Antlaşmanın 10 maddesiyle Ermenistan, Doğu Anadolu'da bir miktar toprağın Ermenilere verilmesini öngören Sevr Antlaşması'nı yok sayacağını kabul etti Türkiye sınırları içinde Ermenilerin çoğunlukta bulunduğu hiçbir bölge olmadığı kabul edildi Erzurum-Bakü demiryolu açıldı Türkiye-Sovyetler arasında doğrudan bağlantı bu yolla sağlanarak Türkiye'nin bu devletten yardım alması kolaylaştı Türk kuvvetleri doğudan emin bir şekilde güney ve batıda savaşma olanağı buldular Antlaşmanın imzalanmasından bir gün sonra Ermenistan, Bolşevik Kızıl Ordu'nun denetimine girince burada bir Sovyet Hükümeti kurulduğu için Gümrü Antlaşması onaylanamadı Bunun yerine Moskova Antlaşması ve Kars Antlaşması imzalanarak yürülüğe girdi

Maddeleri


Türk-Ermeni sınırı Aras Nehri-Çıldır Gölü hattına kadar uzanacaktır

Ermenistan,Sevr Antlaşması'nı tanımayacaktır

Ermenistan,Türkiye'ye karşı hiçbir düşmanca harekette bulunmayacaktır

Kars ve Çevresi TBMM Hükümeti'ne verilecektir

Göç edenlerin geri dönmesine olanak tanınacak


Önemi


Antlaşma,TBMM'nin uluslar arası alandaki ilk askeri ve siyasi başarısı olup,imzaladığı ilk antlaşmadır

TBMM'yi ve Misakımilli'yi tanıyan ilk devlet Ermeni Devleti olmuştur

Doğu Cephesi büyük ölçüde kapanmıştır





Kâzım Karabekir Gümrü Antlaşması'nı imzalamak için yola çıkmadan önce