81 İlin İsimlerinin Tarihi Öyküsü

**Prof. Dr. Sinsi** · 07-25-2012

NİĞDE

İlkçağda bölgede
Nagdoslular adlı bir kavim yaşadığından
bu şehre
isimlerini vermişler

Arap kaynakları şehre “Nekide
veya Nikde” demişlerdir

Halk ise şehre Niğde adını
vermiştir

ORDU

Eski adı “Kotyora”dır

Halk tarafından bu isim değişikliğe uğramıştır

OSMANİYE

Osmaniye’nin adı
farklı bir kaynaktan Arapça Otman’dan gelmektedir

RİZE

Kafkas kökenli bir
kelime olduğu sanılmaktadır

SAKARYA

Adını sınırları
içinden geçen Sakarya nehrinden alır

SAMSUN

Eski adı “Amisos”dur

Samsun ismi bu kelimenin halk arasından
değiştirilmesidir

SİİRT

Siirt adının Keldani
aslından geldiği ve şehir anlamına geldiği söylenir

Diğer bir ravayete göre ise Sert kelimesinin bozulmuş
şeklidir

SİNOP

Sinop ismi
Sinope isimli bir Yunan Tanrıçasından doğru gelmektedir

Şehrin önceki ismide
Sinope dir

SİVAS

Bu gün kullanılan Sivas isminin kaynağı
hakkında ise
farklı görüşler bulunmaktadır

Bunların içinden ‘Sebaste’
Sebasteia eski yunancada (Augustus Şehri) ismi,
Pontus kralı Polemon’un
hanımı Pitodoris tarafından verilmiştir

Romalılar, Pont Krallığını
egemenlikleri altına aldıkları zaman şehrin
yönetimini Pont Krallığı’nda
bırakmışlardı

Pont Kralının hanımı ise, Roma Kralı Augustus’un sevgisini
kazanmak
ve ona bir şükran ve sadakat ifadesi olmak üzere Yunanca’da Ogüst
şehri
anlamına gelen “Sebaste” adını verdiği sanılmaktadır

Sebaste’nin
zamanla “Sivas”a dönüştüğü ileri sürülmektedir

Yine diğer bir görüş de,
bugün
“Sivas” olarak kullanılan ismin “Sipas”tan geldiğidir

Şehrin ilk
kurulduğu dönemlerde, bugünkü şehrin merkezinin bulunduğu
yerde büyük çınar
ağaçlarının altında üç adet su gözesi (Kaynağı) bulunmaktadır

Bu gözelerden
bir tanesi “Allah’a Şükür”ü ikincisi “ana ve babaya saygı”yı,
üçüncüsü de
“Küçüklere sevgi”yi temsil eder

Bu bölgede yaşayan insanlar, zamanla bu
özelliklerini koruyamayıp yitirince,
bu üç göze de kurur

Şehrin isminin
de “üç göze” anlamına gelen “Sipas”tan kaynaklandığı
ve zamanla bugün
kullandığımız “Sivas”a dönüştüğü ileri sürülmekted

ŞANLIURFA

Eski adı “Orhoe veya Orhai”dir

Dah sonra Araplar tarafından
“R”ya çevrilmiştir

Bir diğer rivayete göre ise
Kürtçeden gelmekte olup R yani güneş demektir

Şehir
Babil hükümdarı Ramis-Nemrut tarafından kuruldu

ŞIRNAK

Şırnak, Nuh’un Gemisi kalıntılarının olduğu
öne sürülen
Cudi Dağı’nın Kuzeyinde Şehr-i Nuh adıyla kurulmuş,
önceleri
Şerneh, daha sonraki yıllarda ise Şırnak adını almıştır

TEKİRDAĞ

Adını, kıyı boyunca uzanan Tekirdağlarından
almıştır

TOKAT

Eski adı “Komana Pontika”idi

Tokat adının
Pontika adının halk arasından değişmiş şeklidir

TRABZON

“Trapezus” sözcüğünden gelir

Anlamı
dörtköşe’dir

TUNCELİ

Burada bazı maden yataklarının bulunmasından
dolayı şehre
Tunceli adı verilmiştir

Yani tunçülkesi
demektir

UŞAK

Çocuk veya genç adının halk dilinden
söylenişidir

Bazı rivayetlere göre ise uşak (ayınla söylenişi) kelimesinin
aşık
kelimesinden geldiği söylenmiştir

VAN

Van’ı Asur kraliçesi Semiramis kurdu

Bundan
dolayı şehre “Şahmirankent” adı verildi

Daha sonra Persler döneminde buraya
Van adında bir vali geldi
ve şehri bayındır hale getirdiğinden şehre onun adı
verildi

YALOVA

Yalova'nın adının nereden geldiğine dair
çeşitli iddialar ortaya atılsa da
en çok kabul göreni Osmanlı döneminde
Çiftlikköy ilçesinden başlayıp Termal
ve Çınarcık ilçelerini içine alan
bölgeye verilen
"Yalakabad" adından geldiği

Yalakabad'ın ardından buranın
Yali Ovası olarak anıldığı,
cumhuriyetin ilanından vefatına kadar sık sık
Yalova'ya gelen
Ulu Önder Atatürk'ün burada yazdığı mektupları tarih
attıktan sonra
Yali Ovası yazıp imzaladığı belgelenmiş

Türkçe'ye
Rumca'dan Yalı olarak geçen yali ve ova kelimelerinin
birleşerek Yalova
olarak kaldığı sanılıyor

Yalova'da "Katırlı" beldesinin adı Esenköy,
geçmişte hapishane
bulunduğundan yıllarca "Zindan" olarak
anılan
Teşvikiye beldesine bağlı mahallenin ismi ise Yukarı Teşvikiye olarak
değiştirildi

YOZGAT

Yozgat isminin kaynağına ilişkin değişik
söylentiler vardır

Yozgat sürü veya otlak kent anlamına gelir

bozok
yaylası eskiden beri hayvancılığın gelişmesinde önemli yer
tutmuştur

Yozkent, sürüleri bol olan şehir anlamına gelmektedir

Daha
sonra bu ismin yozgat olarak değişikliğe uğradığı ileri
sürülmektedir

ZONGULDAK

Kent merkezinin Üzülmez Deresi'nin ağız
kısmında yer alması
ve derenin ilk çağda "Sandra" adıyla anılması,
burada
kurulan yerleşmenin de "Sandaraca" adını taşıması nedeniyle,
zamanla bu adın
Zonguldak'a dönüştüğünü savlamaktadır

07-25-2012	#3
Prof. Dr. Sinsi	81 İlin İsimlerinin Tarihi Öyküsü NİĞDE İlkçağda bölgede Nagdoslular adlı bir kavim yaşadığından bu şehre isimlerini vermişler Arap kaynakları şehre “Nekide veya Nikde” demişlerdir Halk ise şehre Niğde adını vermiştir ORDU Eski adı “Kotyora”dır Halk tarafından bu isim değişikliğe uğramıştır OSMANİYE Osmaniye’nin adı farklı bir kaynaktan Arapça Otman’dan gelmektedir RİZE Kafkas kökenli bir kelime olduğu sanılmaktadır SAKARYA Adını sınırları içinden geçen Sakarya nehrinden alır SAMSUN Eski adı “Amisos”dur Samsun ismi bu kelimenin halk arasından değiştirilmesidir SİİRT Siirt adının Keldani aslından geldiği ve şehir anlamına geldiği söylenir Diğer bir ravayete göre ise Sert kelimesinin bozulmuş şeklidir SİNOP Sinop ismi Sinope isimli bir Yunan Tanrıçasından doğru gelmektedir Şehrin önceki ismide Sinope dir SİVAS Bu gün kullanılan Sivas isminin kaynağı hakkında ise farklı görüşler bulunmaktadır Bunların içinden ‘Sebaste’ Sebasteia eski yunancada (Augustus Şehri) ismi, Pontus kralı Polemon’un hanımı Pitodoris tarafından verilmiştir Romalılar, Pont Krallığını egemenlikleri altına aldıkları zaman şehrin yönetimini Pont Krallığı’nda bırakmışlardı Pont Kralının hanımı ise, Roma Kralı Augustus’un sevgisini kazanmak ve ona bir şükran ve sadakat ifadesi olmak üzere Yunanca’da Ogüst şehri anlamına gelen “Sebaste” adını verdiği sanılmaktadır Sebaste’nin zamanla “Sivas”a dönüştüğü ileri sürülmektedir Yine diğer bir görüş de, bugün “Sivas” olarak kullanılan ismin “Sipas”tan geldiğidir Şehrin ilk kurulduğu dönemlerde, bugünkü şehrin merkezinin bulunduğu yerde büyük çınar ağaçlarının altında üç adet su gözesi (Kaynağı) bulunmaktadır Bu gözelerden bir tanesi “Allah’a Şükür”ü ikincisi “ana ve babaya saygı”yı, üçüncüsü de “Küçüklere sevgi”yi temsil eder Bu bölgede yaşayan insanlar, zamanla bu özelliklerini koruyamayıp yitirince, bu üç göze de kurur Şehrin isminin de “üç göze” anlamına gelen “Sipas”tan kaynaklandığı ve zamanla bugün kullandığımız “Sivas”a dönüştüğü ileri sürülmekted ŞANLIURFA Eski adı “Orhoe veya Orhai”dir Dah sonra Araplar tarafından “R”ya çevrilmiştir Bir diğer rivayete göre ise Kürtçeden gelmekte olup R yani güneş demektir Şehir Babil hükümdarı Ramis-Nemrut tarafından kuruldu ŞIRNAK Şırnak, Nuh’un Gemisi kalıntılarının olduğu öne sürülen Cudi Dağı’nın Kuzeyinde Şehr-i Nuh adıyla kurulmuş, önceleri Şerneh, daha sonraki yıllarda ise Şırnak adını almıştır TEKİRDAĞ Adını, kıyı boyunca uzanan Tekirdağlarından almıştır TOKAT Eski adı “Komana Pontika”idi Tokat adının Pontika adının halk arasından değişmiş şeklidir TRABZON “Trapezus” sözcüğünden gelir Anlamı dörtköşe’dir TUNCELİ Burada bazı maden yataklarının bulunmasından dolayı şehre Tunceli adı verilmiştir Yani tunçülkesi demektir UŞAK Çocuk veya genç adının halk dilinden söylenişidir Bazı rivayetlere göre ise uşak (ayınla söylenişi) kelimesinin aşık kelimesinden geldiği söylenmiştir VAN Van’ı Asur kraliçesi Semiramis kurdu Bundan dolayı şehre “Şahmirankent” adı verildi Daha sonra Persler döneminde buraya Van adında bir vali geldi ve şehri bayındır hale getirdiğinden şehre onun adı verildi YALOVA Yalova'nın adının nereden geldiğine dair çeşitli iddialar ortaya atılsa da en çok kabul göreni Osmanlı döneminde Çiftlikköy ilçesinden başlayıp Termal ve Çınarcık ilçelerini içine alan bölgeye verilen "Yalakabad" adından geldiği Yalakabad'ın ardından buranın Yali Ovası olarak anıldığı, cumhuriyetin ilanından vefatına kadar sık sık Yalova'ya gelen Ulu Önder Atatürk'ün burada yazdığı mektupları tarih attıktan sonra Yali Ovası yazıp imzaladığı belgelenmiş Türkçe'ye Rumca'dan Yalı olarak geçen yali ve ova kelimelerinin birleşerek Yalova olarak kaldığı sanılıyor Yalova'da "Katırlı" beldesinin adı Esenköy, geçmişte hapishane bulunduğundan yıllarca "Zindan" olarak anılan Teşvikiye beldesine bağlı mahallenin ismi ise Yukarı Teşvikiye olarak değiştirildi YOZGAT Yozgat isminin kaynağına ilişkin değişik söylentiler vardır Yozgat sürü veya otlak kent anlamına gelir bozok yaylası eskiden beri hayvancılığın gelişmesinde önemli yer tutmuştur Yozkent, sürüleri bol olan şehir anlamına gelmektedir Daha sonra bu ismin yozgat olarak değişikliğe uğradığı ileri sürülmektedir ZONGULDAK Kent merkezinin Üzülmez Deresi'nin ağız kısmında yer alması ve derenin ilk çağda "Sandra" adıyla anılması, burada kurulan yerleşmenin de "Sandaraca" adını taşıması nedeniyle, zamanla bu adın Zonguldak'a dönüştüğünü savlamaktadır